Forum godinnen en beeldvorming
 weblog | godinnen | forum home ||

Archetypen - uitleg

Beeldvorming en identiteit van mannen en vrouwen. <br>Rolpatronen, stereotiepen en beeldvorming van mannen en vrouwen in mythen en maatschappij. Gender, transgender en androgynie.

Berichtdoor Balance » do 28 apr , 2005 20:59

In een aantal bijdragen wordt geschreven over archetypen. (De held, de wijze vrouw, enz.)

Het begrip archetype is een uitvinding van Carl Jung. (Net zoals introvert, extravert, intuitief, collectief onbewuste, schaduw, enz.). De psychologie van Jung wordt ook wel de analytische psychologie genoemd en is een vrij lastige, o.a. vanwege het soms hoge abstractieniveau.

Het begrip archetype wordt vaak uitgelegd als 'oerbeeld': herinneringen uit het collectief onbewuste van de hele mensheid die in elke mens opgeslagen liggen en geactiveerd kunnen worden. Toch is het woord 'oerbeeld' misleidend. Het woord beeld geeft nl iets statisch aan en dat is het archetype niet. Een archetype is in wezen nl. een gedragspatroon.

Het archetype van de held ziet er bvb. zo uit: 1. de held krijgt een oproep (een taak, een opdracht) 2. hij weigert de oproep omdat die zo zwaar is 3. hij begint een zoektocht 4. hij gaat de strijd toch aan 5. hij moet lijden en vechten 6. hij wint / zelfs als hij sterft wint hij. 7. hij vindt zijn vervulling - soms reist hij alleen weer verder. Het is een psychologische reis door het leven.

Er zijn vele archetypen. Bvb die van de oude wijze, de heks, de koning, de nar, de krijger, de slang, de gids, enz. enz.

Archetypen hebben vaak meerdere verschijningsvormen. De oude wijze bvb zien we terug in de paus, in sinterklaas, in Mandela, in de Dalai Lama.

Een archetype heeft vaak een postieve en/of een negatieve variant. Onze queen is enerzijds voor velen een wijze vrouw, maar tegelijk wordt ze ook vaak gezien als de lelijke heks, de schoon-/stiefmoeder (bekend uit vele verhalen.)

Een van de grote misverstanden is dat het 'vrouwelijke' en het 'mannelijke' ook keurig verdeeld zou zijn over mannen en vrouwen. Jung meent nu juist dat een mens pas 'kompleet', zelfstandig, uitgerijpt is (individuatie) als hij of zij zowel de mannelijke als de vrouwelijke kanten/archetypen in zich weet, ten volle accepteert en incorpureert.

Basisbegrippen: anima, animus. De anima is het vrouwelijke acpect in de man. De animus het mannelijke in de vrouw.

Mythologie en goden en godinnen zijn kant-en-klare verbeeldingen van archetypen.

De afdaling van Innana bvb. verbeeldt het psychologische proces van een mens die de zorgeloze onschuld van het jeugdige leven verliest (nnodzakelijkerwijs - het leven met zijn pijn en verdriet dient zich aan), op zoek moet naar haar/zijn schaduw (onderwereld), en daar gelouterd, sterk en wijs uit terugkomt. Immers na terugkeer kan zij onderscheiden wie om haar treurt en wie niet en zij is sterk genoeg om keuzes te maken.

Met de het stijgen van de leeftijd kan ('moet'?) een ander archetype manifest worden: jonge vrouw/meisje, volwassen vrouw/moeder, oudere wijze vrouw. Ook hier hetzelfde motief van Zeus die het jonge lieve onschuldig bloemenplukkende meisje naar de onderwereld ontvoert. Elk van de levensfasen wordt in de Griekse mythologie verbeeld door een andere godin. Elke 'fase' heeft zo zijn leuke en nare trekjes.

Maar het leukste is het natuurlijk als je in staat bent om de verschillende archetypen op iedere moment 'naar voren' te kunnen schuiven. Zoals de oudere vrouw die ook het meisje kan/durft te zijn als ze dat wil.

De typeringen willen ook niet zeggen dat jonge vrouwen niet de wijze vrouw kunnen zijn. Het gaat om psychologische typeringen.

Ik weet, dit is een wereld in een nutshell. Allemaal met een straaljagervaart verteld, zodat het wat versimpeld overkomt. Wie meer wil weten, haal bvb. boeken van Jean Shinoda Bolen in de bieb. En als je meert wilt weten over archetypen enz.: haal geen boeken van Jung zelf maar OVER hem en zijn psychologie. Jung zelf is voor mij hogere krijgskunde en ik snap er vaak geen bal van als ik het lees.


:sorry:
Balance
 
Berichten: 244
Geregistreerd: za 23 okt , 2004 11:11

Berichtdoor Brunetti » vr 29 apr , 2005 8:29

Sinds je al een tijd geleden je dit onderwerp aanhaalde, ben ik op zoek naar archetypes. Steeds bleef Jung mijn pad kruisen. Een interessante invalshoek... Voorlopig nog geen commentaar Balance, maar ter aanvulling geef ik even een extraatje van Jung

Animus
De personificatie van de mannelijke natuur in het onbewuste van de vrouw.
De animus is een innerlijke manlijke figuur met als belangrijkste kenmerken: kracht en daad(helden), woord en zin (geestelijke leiders en autoriteiten). Logos en Geest. Grotere verbanden zien en visies die het persoonlijke te boven gaan is werk van de animus bij de vrouw.
Personificaties in de loop van het leven: vaderfiguur, held, leraar of priester.
Positieve animusgestalten:
- Sportheld (Tarzan), ruimtevaarder, technicus
- Broer, geliefde, vriend
- Mythe: geest of windgod : Wodan, Mercurius, Apollo enz
- Heerser, rechter
- Wijze mannen: kunstenaar, leraar, arts, filosoof, architect, geestelijk leider etc.
- Verlosser: Christusfiguur
Negatieve animusgestalten:
- Onderdrukker, geweldpleger, verkrachter
- Mythe: Blauwbaard, Tovenaar, Dionysos
- Wetgevende kritische stem: geboden en verboden
- Wrede meedogenloze leermeester, strenge rechter
- Het Kwaad: de duivel: Mefisto
Anima
De anima representeert de vrouwelijke componenten van de man, maar tegelijkertijd ook het beeld dat hij heeft van de vrouwelijke aard in het algemeen.
Zij betekent voor man de verbinding met het rijk van de innerlijke belevingswereld, de emotie en het onbewuste. Zij staat voor het verbindend principe: de eros en als ‘Moeder aarde’ ook voor de materie.
De vrouw is ook de schenker van nieuw leven en de voedster. Ook in overdrachtelijke zin als schenker van geestelijk voedsel en als Muze, bron van creativiteit en inspiratie.
De vrouw is als geefster van nieuw leven ook met de dood verbonden. Een doodsmoeder die geeft en neemt.
Karakteristiek voor de animafiguur is dat al haar gedaanten tegelijk vormen van relaties zijn.
Personificaties in de loop van het leven: Moeder, voedster en beschermster, Muze, geliefde, genezeres, oude wijze vrouw.
Positieve animagestalten:
- Moeder, gevend, voedend, beschermend.
Biedt een thuis en veilige plek ‘Maria’, middelares.
- Minnares, mooi, aantrekkelijk, begeerlijk
- Inspiratie , Muze, nimf, Aphrodite, Beatrice
- Zuster , vriendin, partner
- Wijsheid, Sofia, de oude wijze vrouw, medicijnvrouw, de helende werking van de natuur, verbindend principe.
Negatieve animagestalten:
- Verslindende of doodsmoeder. Houdt de man gevangen, heks, spin.
- ‘Femme fatale’ , sirene, verleidster, bedriegster, Lorelei, slang, hoer.
- Onbegrijpelijke, grillige, onbetrouwbare figuur. Speelt een spel met de man.
- Brengster van ziekten en verderf en tot slot de dood, Pandora, de boze fee,Medusa, het slechte lot, de vernietigende krachten van de natuur


Groeten
Brunetti
 
Berichten: 166
Geregistreerd: di 01 maart , 2005 14:11

Berichtdoor Balance » za 30 apr , 2005 14:42

Ik geloof echt dat archetypen superbasaal zijn. Al was het maar omdat dat het enige is wat echt universeel is.

Ik kwam op het idee door een artikel, lang geleden in het Algemeen Dagblad. Daar schreef een antropologe dat overal ter wereld, ook daar waar de moderne mens nog niet was doorgedrongen - mensen schaapjes (of op schapen gelijkende dieren) tellen die over een hek springen als ze niet kunnen slapen. Nu ben ik zelf niet zo'n schapenteller (haha - heb sinds de kerk de pest aan schaapjes en herdertjes) maar het beeld dat zoiets onafhankelijk van elkaar overal hetzelfde is, vond ik wel bijzonder. Dat is voor mij een bewijs dat er iets als het collectief onbewuste bestaat.

En als je bvb. ziet alom tegenwordig het patroon van de held (al in de griekse mythologie neergezet) aanwezig is ziet hoeveel mensenlevens, films, boeken, enz. volgens dit patroon lopen, werkt dit voor mij nog bevestigender.

Het grote misverstand is vaak dat men denkt dat een vrouwelijk archetype alleen bij vrouwen telt en een mannelijk bij mannen. Misschien is de term 'vrouwelijk' archetype niet zo handig geweest. Maar ja, het was 19-nog wat en zover keek Jung nu ook weer niet vooruit. Het is ongeveer zoals je ook bij de godinnen ziet: de begrippen vrouw en moeder worden moeiteloos door elkaar gehusseld, maar het zijn echt verschillende typen.

Voorbeeld hoe een mannelijk archetype in een vrouw het overgenomen heeft: het archetype Zeus: heersend, regelend, bazig, nemen, zijn wil opleggend, enz ....zijn doelen en methoden zo mannelijk als wat. De grote mannetjes-oppergod. Zijn wil telt en iedereen moet naar zijn pijpen dansen. En als je nu naar Beatrix kijkt en hoort hoe ze als persoon is, dan zie ik vooral heel veel Zeus. Nog sprekender is Thatcher geweest. En Elisabeth is de stiefmoeder uit het sprookje. Ten voeten uit. Heerlijk dat Engelse koningshuis met heldin/martelares Diane, crone Camilla en stiefmoeder Elisabeth. Wat zou Charles zijn? Uitdaging voor wie goed in de Griekse mythologie zit.

Ik denk dat het de kunst is om je niet teveel op te laten slokken door een en hetzelfde archetype. Dat je de juiste archetypen op de juiste momenten en in de juiste situaties activeert. In assertiviteitstrainingen heb ik er wel eens mee gewerkt: verlegen mensen die over zich laten lopen wat assertiever maken. Ik vertelde dan wat over een helleveeg, een feeksig archetype, een woedend type, een griekse godin en liet dat in de vorm van een verhaal visualiseren en invoelen. Daarna probeerde ik mensen (vaak vrouwen) dit oerbeeld in zich (want iedereen heeft het in zich) te laten activeren. Eerst als spel, later wat echer enz. Spreek dat beeld aan en voel (archetypen zijn ook gevoelsbeelden) de woede in je van Medusa. Dan lukt opkomen voor jezelf ineens wel. Heerlijk soms, als dat lukt.

We hadden een tijdje geleden een discussie over het glazen plafond. Iemand zei toen: 'Laat die kerels maar carriere maken tot ze erbij neer vallen'. Dat moet je als vrouw niets eens willen. Dat hoort niet bij ons. (Ik stel het te sterk, denk ik). Als dat een vrije keus is, die niet uit frustratie voortkomt, maar echt een keus is - dan is dat wat ik bedoel: laat de held voor wat hij is en laat een ander archetypoe manifest worden, een archetype wat dichter bij je staat, bvb. de crone of een andere - als het maar de jouwe is, als die maar dicht bij jouw gevoel en kracht staat.

De held heeft eeuwen lang zijn werk gedaan: ten goede en ten kwade. Hij heeft oorlogstuig ontwikkeld, vervuilende industrien gemaakt, oorlog gevoerd enz. enz., maar ook ziekenhuizen gebouwd, medicijnen uitgevonden, de pil, de TV, de bioscoop, de film, de tandartsboor, de auto; hij heeft gevochten en is gestorven (offer!) voor onze geliefde vrijheid, enz. enz. Ik denk dat we het ventje zo langzamerhand maar eens moeten bedanken voor de moeite en met een lolly naar huis en naar bed moeten sturen. Bedtijd. Stil! Slapen. De grenzen zijn bereikt.

Als ik zie hoe China nu ook in de ban van deze held begint te raken, houd ik werkelijk mijn hart vast voor de toekomst. Als 1 miljard Chinezen dezelfde levensstijl willen hebben (en wie kan ze dat ontzeggen) als de Amerikanen, kunnen we de aarde wel op onze buik schrijven. Echt. Dat trekt Gaia niet.

Andersom zie je het archetype ook zo functioneren: Ik sprak laatst een oudere vrouw (een crone ten voeten uit) die zei: 'Tja....als vrouwen jong zijn, zijn ze mooi, vrolijk, vrij, aantrekkelijk, avontuurlijk, uitdagend enz. Maar heel vaak zie je toch dat, vanaf het moment dat ze moeder zijn - dat dat ineens allemaal weg is en ze alleen nog maar 200% 'moeder'(Hera?) zijn. En dat voor een jaar of 20, 25! En zo gaan ze zich dan ook gedragen en kleden. Geen wonder dat kerels er dan vandoor gaan.' Dat is dan de kracht van het archetype 'moeder'. Dat kan dan ook hevig doorslaan. Ik denk wel eens: de man heeft de held als Leitmotiv - de vrouw de moeder?

Ik zoek trouwens nog de Griekse godinnen die samen de fases in het levensprincipe van de vrouw verbeelden in de griekse mythologie. De jonge vrouw, onschuldig en naief....argeloos bloempjes plukkend en (verkracht?) en ontvoerd door Zeus was.......? Daarna de moeder.....beschermend, op zoek naar haar kind tot aan het eind van de (onder)wereld was......? En als het kind 'groot'is - het huis uit, is de vrouw de wijze crone....welke godin was dat?

En is dat patroon ook herkenbaar in andere mythologien? Wie helpt me hiermee?
Balance
 
Berichten: 244
Geregistreerd: za 23 okt , 2004 11:11

Berichtdoor heidi » za 30 apr , 2005 14:42

Ik kan je het boek godinnen in elke vrouw van Jean Shinoda Bolen aanraden over dit onderwerp!
200% moeder zou ik eerder demeter noemen, Hera zette zich meer in voor haar huwelijk dan voor haar kinderen!

Liefs,

heidi (die niet graag veel typt)
heidi
 
Berichten: 50
Geregistreerd: za 12 maart , 2005 11:52

Berichtdoor Balance » za 30 apr , 2005 14:44

Heidi bedankt. Je hebt gelijk - ik herinner het me weer: Demeter is het 200% moeder-archetype.

Heb ik het goed als Persephone het meisje is? De dochter van Demeter? Zij werd niet ontvoerd door Zeus maar een ander. Hades dacht ik. Naar de onderwereld brengen is 'onzichtbaar maken of worden'?

Door de ontvoering door Hades be-eindigt plotseling en overweldigend (!) het enkel-vrouwelijke omdat ze het 'mannelijke' ontmoet?

Hera staat inderdaad meer voor de echtgenote. Niet zozeer voor de moeder.

Maar wie is nu de griekse Crone?
Balance
 
Berichten: 244
Geregistreerd: za 23 okt , 2004 11:11

Berichtdoor heidi » za 30 apr , 2005 18:26

Hekate, als ik me niet vergis :)
heidi
 
Berichten: 50
Geregistreerd: za 12 maart , 2005 11:52


Keer terug naar representaties



Wie is er online

Gebruikers op dit forum: Geen geregistreerde gebruikers. en 1 gast

cron