nissaba

KRITISCHE REFLECTIES OP SEKSUALITEIT EN IDENTITEIT

Dit artikel is een bewerking van mijn examen van het vak 'Sexuality Studies: Critical and Theoretical Reflections', aangeboden door het Institute for Gender Studies, verbonden aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Dank gaat hierbij uit naar de docente, renee hoogland, die dit fascinerende vak zeer interessant heeft gegeven.

HET HOMOSEKSUELE LICHAAM

Jennifer Terry beschrijft in hoofdstuk vijf van haar boek “Deviant Bodies: Critical Perspectives on Differences in Science and Popular Culture” (1) de zoektocht van 19e en 20e eeuwse wetenschappers naar een vermeende biologische oorzaak en typologie van homoseksualiteit. Volgens haar onderzoek probeerden seksuologen als Richard von Krafft-Ebing en Havelock Ellis aan het einde van de 19e eeuw te bewijzen dat homoseksualiteit een aangeboren morele inferioriteit, een lagere evolutionaire positie en een fout van de biologie was ten opzichte van ‘normale’ heteroseksuele personen en relaties. Deze zoektocht moet in de tijdgeest worden bekeken: gelijkaardige waardeoordelen dienden ook om de biologische superioriteit van de blanke man ten opzichte van vrouwen, buitenlanders, armen en criminelen te ‘bewijzen’.

Volgens Richard von Krafft-Ebing zou homoseksualiteit een gevolg zijn van stress in het zenuwstelsel bij individuen die niet mee konden met de moderne evolutie, en daarom terugvielen op 'primitievere instincten' als genderroltransgressie, promiscuïteit, biseksualiteit, imbeciliteit, excentriciteit en soms zelfs artistieke genialiteit. Havelock Ellis zag homoseksualiteit eerder als een gevolg van individuele overspecialisatie in een steeds complexere maatschappij. Zo zouden intelligente vrouwen of excentrieke artiesten minder gewillig zijn om zich voort te planten, wat homoseksualiteit zou veronderstellen. Beide seksuologen hadden ook oplossingen voor handen. Von Krafft-Ebing stelde een verbod op masturbatie voor, en pleitte voor het heteroseksuele huwelijk. Ellis zei dat een homoseksuele predispositie best werd tegengegaan via een actieve inmenging van het gezin, de school en de maatschappij in de opvoeding.

In het begin van de 20e eeuw ontstond de eugenetica. Deze ‘wetenschap’ maakte ‘types’ lichamen om eens te meer de superioriteit van de blanke heteroseksuele man te bewijzen. In de Verenigde Staten organiseerden wetenschappers als Robert Latou Dickinson en George Henry tussen 1935 en 1941 de ‘Sex Variant Study’. Deze moest dienen ter bescherming van de zogenaamde ‘sociale hygiëne’, die onder druk zou staan van kleurlingen, armen en homoseksuelen. Vanuit het streven naar een huwelijk van ‘de meest fitte mensen’, stelden de onderzoekers een lijst op van ‘typisch homoseksuele kenmerken’, om deze mensen af te raden te huwen.

De studie kan amper wetenschappelijk objectief worden genoemd. De onderzoekers bekeken enkel personen die zeiden dat ze homoseksueel waren. Ze koppelden alle ietwat ongewone kenmerken die ze vonden aan homoseksualiteit. Ze negeerden de opmerking van de individuen die zeiden dat ze soms ook heteroseksuele relaties hadden. Het ganse onderzoek vertoonde een duidelijke pejoratieve en pathologische terminologie. En er werd geen onderscheid gemaakt in seksualiteit en genderidentiteit. Zo zag George Henry lesbiennes als agressief, onafhankelijk en seksueel bitter, en bekeek hij hun sympathie voor het feminisme en hun weerstand tegen typische vrouwelijke of moederlijke taken als pathologisch. Volgens hem gaven mensen door ongecontroleerde lusten genetische zwaktes door en diende de overheid en de omgeving sturend te werken in de seksuele selectie en een correcte genderexpressie.

Alfred Kinsey bekritiseerde de methodologie van de studie en organiseerde in 1941 een uitgebreid statistisch onderzoek naar de werkelijke reikwijdte van seksuele variatie in de Amerikaanse samenleving, de befaamde 'Kinsey Study'. Daaruit bleek dat 30% van de Amerikaanse mannen wel eens tot een orgasme was geprikkeld door een andere man. Dit ondermijnde de vaste onderverdeling tussen hetero- en homoseksualiteit en maakte heel wat mensen onzeker. Na de Tweede Wereldoorlog mondde dit uit in een jacht tegen homoseksuelen die gelijkliep met die op communisten: homoseksualiteit werd 'onpatriottisch' onder Joseph McCarthy. (2)

Daarnaast grepen dokters Kinsey's onderzoeksresultaten aan om te proberen homoseksuelen te genezen. Immers: als homoseksualiteit niet biologisch was, was genezing mogelijk. Dit zorgde ervoor dat homoseksuelen teruggrepen naar de biologische classificatie: ze konden niet worden 'genezen' omdat hun conditie 'aangeboren' was. Deze tendens zien we later ook terugkeren bij de opkomst van AIDS, dat eerst werd omschreven als een exclusieve 'homoziekte'. Waar Kinsey erop wees dat er niet zoiets bestond als strikte hetero- of homoseksualiteit, werd dit door de maatschappij enerzijds en de homobeweging anderzijds opnieuw ingevoerd. Dit uit zich onder andere in discoursbotsingen ten opzichte van biseksualiteit, dat deze categorisatie en de bijhorende vaste identiteit weer op losse schroeven zet .(3)

HET ONTSTAAN VAN HET ONDERBEWUSTZIJN

Er zijn weinig personen die zozeer de gemoederen verhitten als Sigmund Freud: het lijkt erop dat elke leek een - veelal negatief - oordeel heeft over zijn ideeën. De grootste kritiek op Freud is zijn onvermogen de vrouwelijke seksualiteit te erkennen en te waarderen, waardoor zijn ganse ideeëngoed vaak als patriarchaal wordt afgedaan. Psychotherapeut Roger Horrocks probeert in hoofdstukken 3 en 4 van zijn boek "An Introduction to the Study of Sexuality" (4) aan te tonen dat Freud's werk ook ondanks de nodige tekortkomingen nog steeds zeer revolutionair is met betrekking tot de menselijke seksualiteit.

Het is de verwezenlijking van Freud dat hij in het onderzoek naar seksualiteit de focus verlegde van het lichaam naar de psyche, ook al liet hij de biologie nooit totaal los - wellicht omdat dit een hoop gezag bezat en omdat mensen liever geloofden in aangeboren dan in aangeleerde 'afwijkingen'. 'Objectkeuze' werd belangrijker dan lichaam: iemand met een mannelijk lichaam vindt niet steeds 'van nature' iemand in een vrouwelijk lichaam opwindend, en omgekeerd. Freud weigerde seksualiteit gelijk te schakelen met heteroseksualiteit, reproductie, genitalia of volwassenheid, en keek vooral naar het feit dat elk kind eerst 'polymorf pervers' is: de seksualiteit van het kind is in eerste fase gericht op bevrediging van lusten die zich weinig aantrekken van de heersende waarden en normen. Neuroses ontstaan als de innerlijke driften van de mens botsen met de eisen van de omgeving en het maatschappelijk functioneren in de weg gaan staan. Niet-toegestane driften worden naar de achtergrond verdreven, waar ze het onderbewustzijn vormen. Freud stelde voor dat therapeuten individuen met neuroses helpen om dit onderbewuste bewust te maken, zodat de persoon deze kan confronteren en overstijgen. Hieruit groeide de psychoanalyse.

Roger Horrocks beaamt Freud's geloof in het belang van het onderbewustzijn vanuit zijn ervaring als psychotherapeut: in zijn praktijk ziet hij zien dat veel mensen niét zeker zijn over hun seksualiteit of hun genderidentiteit, en dat internalisatie van heersende waarden en normen nooit een totaal succes is, omdat elke identiteit steeds een compromis is tussen de innerlijke drijfveren en de heersende moraal van de samenleving. Zo is het voor velen niet makkelijk om zich eenduidig man of vrouw, homo of hetero te noemen. Onstabiele identiteiten ten opzichte van aangeleerde waardepatronen maken de mens onzeker. Horrocks duidt dit met het voorbeeld dat veel homofoben zo geobsedeerd over homoseksuelen dat men vragen kan stellen over hun eigen heteroseksualiteit. Ook wijst het bestaan van gender dysforie (5) , op het feit dat mannelijkheid en vrouwelijkheid geen wederzijds uitsluitende categorieën zijn die altijd onlosmakelijk verbonden kunnen worden met het geboortelichaam. Meer nog, verschillende gedragspatronen en gevoelsniveaus kunnen naast elkaar staan in één individu: zo kan iemand zowel heteroseksuele als homoseksuele gevoelens ervaren en kan men zich afwisselend actief of passief of mannelijk of vrouwelijk voelen. De implicatie van Freud's ideeën over het onderbewustzijn is dat dergelijke gevoelens en wensen geen grenzen hoeven te kennen: er kan een serieus verschil heersen tussen de menselijke fantasie en de volwassen rationele persoon die we elke dag tonen.

BOTSENDE IDENTITEITEN

Diane Fuss en Stuart Hall leggen in hun respectievelijke artikels "The Question of Identity Politics" (6) en "Who Needs Identity" (7) de vinger op de wonde die wordt toegebracht door de confrontatie van identiteit met politiek. Vaak kiezen homo's en lesbiennes ervoor om het culturele credo te accepteren dat er iets bestaat als een eenduidige homoseksuele identiteit met wortels in de genetica, terwijl deze 'gay gene' ook na fervent onderzoek tot op heden niet werd gelocaliseerd. Anders gezegd: een mens zou als homo of hetero worden geboren en vanaf dat punt worden opgenomen in één van beide clubs, die elk hun eigen groepsidentiteit bezitten. Op zich heeft dit voordelen wat betreft activisme: een groep waarin iedereen dezelfde taal spreekt, kan makkelijker een gelijkaardig politiek verhaal verdedigen. Ook kan het helpen om persoonlijke standpunten ten opzichte van het leven te vertolken: je homovriend meebrengen naar een familiefeest kan voor heel wat mensen een hele bewustmaking betekenen. Dit staat bekend als ‘Identity Politics’: je positionering is je politiek.

Deze denkwijze ontmoet kritiek vanwege het 'rol-essentialisme' dat het kan bevatten: de veronderstelling dat elk lid van de groep dezelfde is, en iedereen buiten de groep anders. Zo leverde de eertijdse feministische veronderstelling dat "mannen verantwoordelijk zijn voor de onderdrukking van de vrouw" enerzijds een gesloten slagorde op, maar anderzijds ook onredelijke oordelen: op deze manier worden pasgeboren jongetjes maar ook mannen als Martin Luther King gediscrediteerd op basis van hun geslachtsdelen. Soms sluit het ook transseksuelen uit: transmannen kunnen overlopers worden, transvrouwen indringers. Dit nieuwe minderheidsdiscours kan dus hard botsen met de realiteit en zorgen voor een nieuwe mainstream en marge.

Ook is een dergelijke vaste groepsidentiteit problematisch voor het individu zelf. Zo stelt Jacques Derrida (8) zich vragen bij de waarachtigheid van elke identiteit, omdat deze steeds een vervormd spiegelbeeld is van de eigen positie binnen de groep: identiteit is vaak een positie die je inneemt, in plaats van je werkelijke zielsessentie. En deze positie is niet waardenvrij: de leden van de groep ondervinden druk om zich te conformeren. Dit zorgt ervoor dat men op eerste indruk reeds denkt te kunnen zeggen tot welke groep een individu behoort, op basis van systemen van positionering en typologering als ‘de verfijnde homo’.

Sommige holebi's uiten zich zeer negatief over het in vraag stellen van de groepsidentiteit: het zou de homoseksuele traditie en symbolen bedreigen. Toch is het nodig voor een effectieve politieke strijd: de grenzen van de identiteit ten opzichte van de Ander zorgen voor nieuwe schisma's tussen mensen die een gelijkaardige gevecht voeren: sommige homoseksuelen zijn openlijk misogyn, sommige lesbiennes vinden biseksuele vrouwen verraders als ze op mannen vallen, sommige holebi's protesteren als transseksuele mensen het strijdpunt verleggen van seksualiteit naar genderexpressie, sommige transseksuele mensen hebben geen begrip voor transgenders die niet wensen te kiezen tussen mannelijkheid of vrouwelijkheid, enzovoort. Daarnaast vergeten veel LGBT's (Lesbians, Gays, Bisexuals, Transgenders) dat ze onderling ook verschillen vertonen in sociale klasse, leeftijd, religie en ras.

Volgens Judith Butler (9) worden mensen opgeroepen een gender te kiezen - man of vrouw - en zich aan de normen van dit gender te houden. Zodoende wordt een man man en een vrouw vrouw op basis van hun capaciteit om als het ene of het andere herkend te worden. Mensen die hierin niet slagen, geraken in de problemen, omdat de taal de marge van het Zijn bepaalt: de populaire cultuur staat bol van oordelen over vrouwelijkheid en mannelijkheid en investeert heel wat in elkaar aanzetten tot 'correct gendergedrag'. Michel Foucault (10) koppelt dit conformisme van mensen ten opzichte van een vaste seksualiteit en genderrol aan macht: als je mensen in een discours kunt doen geloven, kan je hen ook sturen en controleren.

TYPISCH...

'Homo's pik je er zo uit', is de heersende gedachte. Sommige holebi's gaan er ook prat dat ze via hun 'gaydar' andere homo's kunnen herkennen. Maar is deze inschatting wel steeds correct? En schuilt er geen oordeel in?

Richard Dyer ontmaskert in zijn werkstuk 'Stereotyping' (11) stereotypes over homoseksuelen als negatieve beelden over personen die volgens de cultuur deel uitmaken van een geminachte marge. Zo gebruiken media allerhande 'cues' om een karakter in één blik als homo te plaatsen: een handje omhoog, een extravagant kapsel, een grote ring, een stijlvol kostuum in een speciale kleur, enzovoort. Dit stereotype heet verfijnd te zijn, op het decadente af. Het handje omhoog definieert het type als 'verwijfd'. Deze 'verwijfdheid' koppelt in ons hersenbeeld homoseksualiteit aan vrouwelijkheid. Dat er veel heteroseksuele mannen 'vrouwelijk gedrag' vertonen, dat er ook dokwerkers zijn die in zichzelf homoseksuele gevoelens ontdekken, of dat er ook transgenders kunnen schuilen achter deze uitingen, botst met het beeld in ons hoofd en wordt dus niet opgemerkt.

Vele homo's investeren in dit stereotype omdat het hen herkenbaar maakt voor andere homo's, en maken het zo deels tot waarheid. Dit beeld heeft zijn weerslag in een 19e eeuws denkpatroon: een man is mannelijk en valt op vrouwen, dus als een man op andere mannen valt, moet deze innerlijk vrouwelijk zijn. En vrouwen hebben meer stijl dan mannen, dus zijn homo's prima geplaatst om op te draven in 'extreme makeover' programma's, waar ze 'echte venten' kunnen leren om eindelijk de toiletbril naar beneden te doen...

Er schuilen echter veel vijandige en vernederende oordelen in dergelijke stereotypes. In human interest programma's zien we dan ook veelal de meest extravagante 'valse nichten' opdragen, die heel wat weerzin opwekken bij 'normale' heteroseksuelen. Als dusdanig verdringen de archetypes van "lesbiënnes die halve venten zijn, homo's die met hun handjes wapperen en travestieten met pluimen in hun gat" de veel talrijkere groep homoseksuele of transgender mensen die zeer alledaags zijn. Op deze manier dient de acceptatie van dit stereotype de heersende normen: ten opzichte van de 'normale' heteroseksueel staat 'de afwijking', die iemand blij maakt om heteroseksueel te zijn. Ook dient het als afschrikking: als je homo, lesbienne of transgender bent, dan ben je veroordeeld om te botsen met deze heersende beelden, en 'van nature' veroordeeld om 'zo' te worden.

Richard Dyer plaatst de stereotypes in een groter kader: de mainstream cultuur gaat ervan uit dat hun normen tijdloos en universeel zijn. Daarnaast eist deze dat de eigen normen voor iedereen opgaan. De onmogelijkheid om deze normen te volgen wordt gezien als een aangeboren, pathologische zwakheid of syndroom. De cultuur focust ook vaak op de drama's die verondersteld worden voort te komen uit de geaardheid: breuken met de familie, sociaal isolement, lege seks in plaats van echte liefde - als je dat als holebi mee zou maken, komt het door je andersgeaardheid...

De homobeweging heeft heel wat geïnvesteerd om er op te wijzen dat ook zij 'normaal' zijn. Dit is één van de grootste kritiekpunten van diegenen die vanwege hun 'abnormale' seksualiteit of genderexpressie nog steeds allerhande onderdrukking ervaren: de beweging heeft de kans laten liggen om deze onderverdeling in mainstream en marge te doorbreken, door te wijzen op het feit dat er heel wat meer variatie zit in menselijke seksualiteit en genderexpressie dan is erkend in de maatschappelijke normen en waarden, zoals de hierboven gequoteerde Kinsey Studie van 1941 en het onderzoek van Freud bewijzen. Samengevat dient de culturele investering in de negatieve archetypes over homoseksualiteit en genderroltransgressie dus het status quo: zo is een man, zus een vrouw, beiden zijn tot elkaar aangetrokken, en wie daar niet in meekan is een te minachten afwijking. Dyer stelt dan ook voor dat homoseksuelen stoppen met zich voor te doen als 'normaal' door zich in te kopen in stereotype patronen. Hij vraagt daarentegen dat men de aanval opent op de neiging van de heteroseksuele maatschappij om zichzelf als norm te omschrijven.

QUEER - VOOR OF TEGEN?

Een antwoord dat voortkwam uit de voorafgaande uitdagingen, is 'Queer'. Velen hebben er de mond van vol, maar wat is dat beest nu eigenlijk? Queer is een eertijds Engels scheldwoord dat werd gebruikt om mensen te belasteren die een afwijkende seksualiteit of genderexpressie vertoonden. Vandaag verschijnt het woord zowel in het Engels als het Nederlands als een parapluterm die deze mensen wenst te verenigen in een nieuw radicaal discours. Queer is een geuzennaam geworden voor diegenen die geen vaste identiteit accepteren en die zich ook niet als 'normaal' wensen te omschrijven in dit verband. De voorstanders van Queer claimen daarentegen een non-identiteit die zich openstelt voor iedereen die zich erin terugvindt. Queer biedt een richting aan maar definieert geen doel, en kent als beweging (nog?) geen leiders. Als dusdanig biedt Queer een vrije ruimte voor mensen om zichzelf te zijn, of hun genderidentiteit of geaardheid geaccepteerd is of niet.

Queer wordt echter niet overal op gejuich onthaald door vrouwen- en holebibewegingen. Annamarie Jagose (12) verzamelde in haar tekst 'Contestations of Queer' allerhande kritieken ten opzichte van deze nieuwe tendens.

De belangrijkste kritiek op Queer komt vanuit de gevestigde holebi-bewegingen: deze vinden dat Queer de verwezenlijkingen van homoseksuele activisten onterecht in vraag stelt, en zo twijfels brengt over de gemeenschappelijke identiteit. Een stabiele groepsidentiteit zou immers nodig zijn voor een effectieve politieke actie. Niet iedereen is happig om hetgeen reeds werd afgedwongen, weer op losse schroeven te zetten ten opzichte van een concept dat naïef en te idealistisch wordt genoemd. Daarnaast legt Queer ook een kloof bloot tussen generaties activisten: vele veteranen wensen zich niet te verenigen onder een eertijds scheldwoord, en wijzen erop dat ook veel sympathiserende derden, zoals sommige politici, deze term nooit zullen verdedigen.

Daarnaast is er geen garantie dat ook Queer niet zal verzanden in recuperatie. Critici wijzen erop dat dit deels reeds aan de gang is: de gangmakers van Queertheorie zijn soms intellectuelen die de luxe hebben om vanuit comfortabele stoelen in universiteiten ingewikkelde, abstracte theorieën op te bouwen die ongrijpbaar zijn voor zij die in de straten met onderdrukking worden geconfronteerd. Daarnaast bestaat het risico dat Queer door de acceptatie van iedereen die anders is, een lege doos wordt. Gevreesd wordt ook dat pedofielen, sadomasochisten, pooiers en andere door de maatschappij uitgespuwde 'hetero's' hun weg zouden vinden naar Queer.

Tenslotte wijzen de critici van Queer in hun bezwaren telkens weer op hun eigen agenda's. Sommige holebi's verwijten Queer de aandacht af te leiden van seksualiteit, omdat transgenders er ook een genderverhaal van maken. Daarnaast vinden sommige feministes gendertransgressie reactionair. Wat te doen bijvoorbeeld met een butch lesbienne die plots beweert een man te zijn? Zij wordt hij en lijkt zo betrokken partij te worden in een discours over onderdrukking door mannen. Daarnaast wordt de lesbische partner van de eertijdse butch plots weer een vrouw in een heteroseksuele relatie... Dit zorgt voor nieuwe vragen en antwoorden. (13)

Kritieken op Queer tonen allerhande grenzen en barricades tussen feministes, holebi's en transgenders, met de nodige schisma's binnen deze groepen. Het gevolg is een verspreide slagorde en een pak onderlinge gevechten. Maar Queer en de mensen die daarin geloven zijn er om te blijven, en aan hun verhaal wordt dagelijks bijgeschreven.

Maarten “Tiresias” Van Hove
vanhovemaarten@yahoo.com

Artikel vrij te verspreiden mits bronvermelding.

BRONNEN

(1) Jennifer Terry & Jacqueline Urla, “Anxious Slippages Between ‘Us’ and ‘Them’, in Deviant Bodies: Critical Perspectives on Differences in Science and Popular Culture, 1995, 129-169
(2) http://en.wikipedia.org/wiki/Societal_a ... osexuality
(3) http://www.bialogue.org/index.html
(4) Roger Horrocks, "Freud I: From Biology to Psychology" & "Freud II: Male and Female Sexuality", An Introduction to the Study of Sexuality, 1997, 25-67
(5) http://en.wikipedia.org/wiki/Gender_identity_disorder
(6) Diana Fuss, "Lesbian and Gay Theory: The Question of Identity Politics", Essentially Speaking: Feminism, Nature and Difference, 1989, 97-112
(7) Stuart Hall, "Introduction: Who Needs 'Identity'?", Questions of Cultural Identity, 1996, 1-17
(8) http://en.wikipedia.org/wiki/Jacques_Derrida
(9) http://en.wikipedia.org/wiki/Judith_Butler
(10) http://en.wikipedia.org/wiki/Michel_Foucault
(11) Richard Dyer, "Stereotyping", The Columbia Reader on Lesbians & Gay Men in Media, Society & Politics, 1999, 297-301
(12) Annamarie Jagose, "Contestations of Queer", Queer Theory: An Introduction, 1996, 101-132
(13) http://www.stonefemme.com/FemmeMagazine/feature1.htm

Article improved upon and translated into English

CRITICAL REFLECTIONS ON SEXUALITY AND IDENTITY

This article is a reworking of my exam of the course ‘Sexuality Studies: Critical and Theoretical Reflections’, offered by the Institute for Gender Studies, associated with the Radboud University of Nijmegen, The Netherlands. I would like to extend my thanks to the professor, renee hoogland, who has given this fascinating course with vigour.

CONSTRUCTING THE HOMOSEXUAL

Jennifer Terry describes in chapter five of her book “Deviant Bodies: Critical Perspectives on Differences in Science and Popular Culture” (1) the search of 19th and early 20th century scientists into the suspected biological causes and typologies of homosexuality. According to Terry’s research, sexologists like Richard von Krafft-Ebing and Havelock Ellis tried to prove at the end of the 19th century that homosexual tendencies were an inborn moral inferiority, a lower evolutionary position and a mistake of biology in comparison to 'normal' heterosexual people and relations. Similar comparisons were also used to 'prove' the moral superiority of the white man over women, foreigners, poor people, and criminals.

According to Richard von Krafft-Ebing, homosexuality was a consequence of stress in the nervous system in people who could not cope with modern evolution, and who therefore fell back to more 'primitive instincts', like gender role transgression, promiscuity, bisexuality, imbecility, eccentricity and sometimes even artistic genius. Havelock Ellis saw homosexuality more as a result of individual overspecialisation in an increasingly complex society. In this fashion, he considered the unwillingness to procreate of some intelligent women or eccentric artists, as a disposition to homosexuality. Both sexologists suggested solutions. Von Krafft-Ebing proposed a ban on masturbation, and argued for the heterosexual marriage. Ellis said that a homosexual predisposition was best contained through the active intervention of the family, the school and society in general into the upbringing of the child.

The beginning of the 20th century saw the birth of eugenetics. This branch of science made typologies of bodies to categorize people, again to prove the rightness of the supremacy of the white heterosexual male. In the US, scientists like Robert Latou Dickinson and George Henry organized the 'Sex Variant Study' between 1935 and 1941. The goal of this research project was the protection of the 'social hygiene', which was supposed to be under pressure by coloured people, poor people, and homosexuals. Through the advancement of a marriage by the 'fittest people', the researchers created a list of 'typical homosexual characteristics', to urge these people not to marry.

The study can hardly be called scientifically objective. The researchers studied only people who said they were homosexual, they had no reference group of heterosexual people. Every somewhat unusual finding was linked to homosexuality. Remarks by some individuals in the research group that they also had heterosexual relations, were ignored. The whole investigation was written in a clear pejorative and pathological terminology. And the researchers did not make a distinction between sexuality and gender expression. For instance, George Henry considered lesbians to be aggressive, independent and sexually bitter, and looked at their frequent sympathy for feminism and their resistance to typical feminine of motherly tasks as pathological. According to Henry, people who did not focus their lusts into sanctioned patterns of sexuality and gender expression passed on genetic flaws to the next generation. Therefore, the government and the environment had to take an active interest to steer these individuals into 'normal behaviour'.

Alfred Kinsey criticized the methodology of the 'Sex Variant Study' and organized in 1941 a widespread statistical survey into the true depth and spread of sexual variation in American society, the renowned 'Kinsey Study'. In this study it appeared that 30% of American men had in the course of their lifetime been brought to orgasm by another man at least once. This undermined the fixed differentiation between hetero- and homosexuality and made a lot of people nervous. After the Second World War this uncertainty was channelled and incorporated into the ongoing anti-communist 'red scare' under Joseph McCarthy: homosexuality became unpatriotic and an element of subversion.(2)

Also, doctors used Kinsey's research to try to cure homosexuality. Their reasoning was that if homosexuality wasn't a biological but a cultural predisposition, curing it would be possible. This created a backlash by many homosexuals to embrace the biological classification: they could not be 'cured' since their condition was 'inborn'. This tendency re-emerged again later on with the ascendancy of AIDS, which was first seen as an exclusive 'gay disease'.

THE RISE OF THE SUBCONSCIOUS

Few people create such strong opinions like Sigmund Freud: it looks like everybody has a - frequently negative - judgement on his work. The biggest criticism on Freud is his inability to recognize and value female sexuality, which frequently scraps his whole oeuvre as patriarchal. Psychotherapist Roger Horrocks tries to show in chapters 3 and 4 of his book "An Introduction to the Study of Sexuality" (3) that despite this failure, Freud's work is still revolutionary to understand human sexuality.

It is the merit of Freud that he shifted the focus in research of sexuality from the body to the psyche, even though he never abandoned biology, probably because this had a lot of authority and because people were more keen to believe in inborn instead of learned 'defections'. For Freud, the choice of a sexual object becomes more important than the body one has: somebody with a male body does not necessarily finds somebody in a female body attractive, and vice versa. Freud refused to link sexuality to heterosexuality, reproduction, genitalia and adulthood, as his peers did. Instead he looked at the 'polymorphous perversity' of every child: the sexuality of the child is aimed first at the satisfaction of lusts that do not care about ruling norms. Neuroses come into existence when the inner drives of a human being clash with the demands of the outside world in such a way that they hinder healthy functioning in society. Drives that are not allowed or tabooed are pushed into the background, where they form the unconscious. Freud suggested that therapists help individuals with such neuroses to bring unconscious drives into the open, so that the individual can confront them. Thus, psychoanalysis was born.

Roger Horrocks supports Freud's belief in the importance of the subconscious through his own experiences as a therapist: in his practice he sees that a lot of people are uncertain about their sexuality or their gender identity, showing that internalisation of ruling values and norms is seldom a total success, because every identity is always a compromise between inner drives and societal mores. In this fashion, a lot of people do not find it easy to declare themselves strictly masculine or feminine, homosexual or heterosexual. Instable identities in opposition to learned sets of values render people uncertain.
Horrocks illustrates this through the instance of a homophobic male who is so obsessed by homosexual men, that questions can be raised on their own heterosexuality. Next, the existence of gender dysphoria (4) shows that masculinity and femininity aren't always mutually exclusive categories that are inseparably linked to the body one is born in. Moreover, different patterns of behaviour and feeling can exist in one individual: people can experience both homosexual and heterosexual feelings, and can feel shifts of activity and passivity, masculinity or femininity. The implication of Freud's ideas on the subconscious is that these feelings and wishes do not necessarily have to be fixed or rigid: there can be a major difference between human fantasy and the rational adults we show to be every day.

CLASHING IDENTITIES

Diane Fuss and Stuart Hall look in their respective articles "The Question of Identity Politics" (5) and "Who Needs Identity" (6) at the hurting scar tissue that originated from the confrontation of identity with politics. Regularly, gays and lesbians choose to accept the cultural concept that there is something like a fixed, unitary homosexual identity with roots in genetics, this while the 'gay gene' hasn't been found even after rigorous research. In this discourse, a human being would be born gay or heterosexual and from that point onward, heshe would become a card bearing member of either of those groups, each with their closed group identity. This can have a lot of advantages for activism: a group in which everybody speaks the same language, can readily defend a similar political viewpoint. Also, it can help to explain personal viewpoints on life: bringing your gay boyfriend to a wedding can mean a big eye-opener for a lot of people. This is known as 'identity politics': your positioning in life is also your political opinion.

But this viewpoint is criticized because of its frequently inherent 'role essentialism': the supposition that every member of a group is similar, and everybody outside it, different. For instance, the former feminist concept that 'men were responsible for the degradation of women' closed the ranks for effective political activism, but it also created unreasonable judgements: in this fashion, innocent male babies as well as men who tried to be good, like Martin Luther King, were discredited based on their genitalia. Sometimes, this viewpoint also excluded transsexuals: male-to-females became infiltrators, female-to-males deserters. A minority discourse like this one can clash with a more varied reality and create new mainstreams and margins.

Also, a similar fixed group identity can be problematic for the individual itself. Jacques Derrida (7) questions the truthfulness of every identity, since it is always a distorted mirror image of your own position within the group, a role instead of a true essence. And this position isn't free of values either: the members of a group feel pressure to conform to ruling norms. This creates the tendency to judge on first impressions on which groups an individual belongs to, based on systems of positioning and stereotyping like 'the refined gay man'.

Some gays and lesbians are very negative on people questioning a fixed group identity: this would threaten the gay tradition and symbols. Yet, it might be necessary for a more effective political battle: the borders of ones identity in contrast to the 'Other' are responsible for new schisms between people waging a similar struggle. For instance, some gay men are openly negative about women, some lesbians look at bisexual women as traitors because they are also attracted to men, some gays, lesbians and bisexuals protest when transsexual people shift the topics at hand from sexuality to gender expression, some transsexuals have no respect for transgenders who do not wish to choose between masculinity and femininity within themselves, and so on. Also, a lot of LGBT's (lesbians, gays, bisexuals and transgenders) fail to remember that they have a lot of differences based on their social class, age, religion and race.

According to Judith Butler (8), people are called on to choose a gender - male or female - and to stick to the norms of this gender. As such, a man becomes a man or a woman a woman based on their capacity to be recognized as one or the other. People who do not succeed in this, get into trouble because our rules of comprehension, like language, limit the margins of Being: popular culture is filled with judgements on masculinity and femininity and invests a lot in 'correct gender expression' within this framework of understanding. Michel Foucault (9) responds to this tendency to link it to conformity and power: if you can make people believe in a discourse, you can channel and control them.

TYPICAL...

'You can spot a homosexual from a distance', is the popular opinion. Some gay people are also convinced that no other homosexual person will be able to escape their 'gaydar'. But is this judgement always correct and free of negative values?

Richard Dyer discloses in his article 'Stereotyping' (10) stereotypes on homosexuals as negative images about people that according to popular opinion are members of a disdained margin. Mainstream media for instance use a lot of 'cues' to define a character in one look as gay: a raised hand, an extravagant haircut, a singsong voice, a large ring, a stylish white costume, and so on. This stereotype is said to be refined, up to the point of decadence. The raised hand defines this type as 'effeminate'. This 'effeminate behaviour' links our brain view on homosexuality with femininity. That a lot of heterosexual men show 'feminine behaviour', that there are bulky truck drivers and construction workers who discover homosexual feelings within themselves, and that the person judged might not be gay but rather transgendered, clashes with the concepts in our head and is as such, rendered invisible.

A lot of gay people invest in this stereotype to become recognizable for other gay people, and thus make the stereotype partly into truth. This image has its reflection in 19th century thinking: a man is manly and digs women, so a man who fancies other men, must be feminine on the inside. And because women are expected to have more sense of style than men, these 'feminine' men are especially suited to appear at 'extreme makeover' programmes, where they can learn 'true men' to finally put the toilet seat down...

There are a lot of hostile and humiliating judgements underneath this kind of stereotypes. In human interest programmes, we tend to see the most extravagant people become archetypes for a whole category of people. To put it bluntly, the images of 'extremely butch lesbians, very effeminate gay men and transvestites with plumes and wigs and massive amounts of makeup' render the far more numerous group of homosexual or transgender people who are reasonably regular, invisible. In this fashion, the acceptance of the stereotype serves the establishment: in contrast to the 'normal heterosexual' is the 'deviant' who makes people happy to be heterosexual. It also serves as a warning sign: if you are gay, lesbian or transgendered, you are doomed to become like the examples above.

Richard Dyer places stereotyping in a larger frame: mainstream culture supposes that its norms are timeless and universal. Next, it demands that its own values are for everybody. The impossibility to follow these norms is viewed as an inborn weakness or a pathological syndrome. Culture also focuses on the dramas that are supposed to come from a different sexuality: if you break with your family, experience social isolation, and have empty sex instead of genuine love, it must be because you are gay…

The gay and lesbian movement has invested a lot of energy in proving that they too are 'normal'. This is one of the major points of criticism of those who still experience suppression because of their 'abnormal' sexuality or gender expression: the movement has let slip the opportunity to attack the fixed borders between mainstream and margin, by showing that there is a lot more variety in human sexuality and gender expression than is accepted by societal norms and values, as proven by the above mentioned Kinsey Study and Freud's research. On the whole, the cultural investment in negative stereotyping about homosexuality and gender role transgression serves the status quo: such is man, such is women, both are attracted to one another, and whoever cannot follow this image, is a loathed deviant instead of a natural variation. Dyer supposes as an answer that LGBT's stop to define themselves as 'normal' by buying into stereotypical patterns. In exchange, he asks that they assault the discursive tendency of a heteronormative society to define themselves as the norm.

QUEER - PRO OR CONTRA?

One answer that grew from the previous challenges, is 'Queer'. This is a former Anglophone curse used to libel people with a deviant sexuality or gender expression. Today, it appears as a coverall term for people who want to be themselves in these topics without accepting a fixed identity or the wish to be deemed 'normal'. The supporters of Queer claim instead a non-identity open for all who find themselves attracted to it. Queer offers a direction but does not define a goal, and has as of yet no leaders.

But the feminist and LGBT movements do not always cheer the rise of Queer thinking. Annamarie Jagose has gathered in her text 'Contestations of Queer' (11) all manners of criticisms on this new line of thinking.

The most important criticism on Queer comes from the mainstream gay and lesbian movement, where some people say that Queer unnecessarily questions the victories of gay activists and raises needless doubts about a joint identity, necessary for closed fronts. Not everybody is keen to put question marks next to achievements based on nothing more than a concept frequently deemed naive. Also, Queer shows a generation gap between activists: a lot of veterans do not want to come together under a former curse word, and show that a lot of sympathisers, like some politicians, would never defend the term.

Next, there is no guarantee that Queer will not lose its own edge in recuperation. Critics suggest that this is already under way: Queer Theory thinkers are sometimes intellectuals who can afford the luxury of writing complicated, abstract theories from comfortable university chairs which are incomprehensible for those who are faced with all kinds of discrimination and hatred in the streets. Also, the risk exists that Queer, through its unwritten acceptance of deviant people, becomes an empty box of everybody and nobody, which may even be filled with paedophiles, sadomasochists, pimps, and other loathed 'heterosexual deviants'.

Lastly, critics of Queer show in their objections time and again their own investments and agenda's. Queer can be very destabilizing. What to do for instance with a butch lesbian who suddenly says she is a man? She becomes he, and her former lesbian partner becomes suddenly the wife in a regular heterosexual relationship. This raises new questions and answers. (12)

Criticisms on Queer show all kinds of borders and barricades between feminists, gays, lesbians, bisexuals and transgenders. The consequence is a dispersed battle line and a lot of infighting. But Queer and the people who believe in it, are here to stay, and their stories are expanded on every single day.

Maarten “Tiresias” Van Hove
vanhovemaarten@yahoo.com

SOURCES

(1) Jennifer Terry & Jacqueline Urla, “Anxious Slippages Between ‘Us’ and ‘Them’, in Deviant Bodies: Critical Perspectives on Differences in Science and Popular Culture, 1995, 129-169
(2) http://en.wikipedia.org/wiki/Societal_a ... osexuality
(3) Roger Horrocks, "Freud I: From Biology to Psychology" & "Freud II: Male and Female Sexuality", An Introduction to the Study of Sexuality, 1997, 25-67
(4) http://en.wikipedia.org/wiki/Gender_identity_disorder
(5) Diana Fuss, "Lesbian and Gay Theory: The Question of Identity Politics", Essentially Speaking: Feminism, Nature and Difference, 1989, 97-112
(6) Stuart Hall, "Introduction: Who Needs 'Identity'?", Questions of Cultural Identity, 1996, 1-17
(7) http://en.wikipedia.org/wiki/Jacques_Derrida
(8) http://en.wikipedia.org/wiki/Judith_Butler
(9) http://en.wikipedia.org/wiki/Michel_Foucault
(10) Richard Dyer, "Stereotyping", The Columbia Reader on Lesbians & Gay Men in Media, Society & Politics, 1999, 297-301
(11) Annamarie Jagose, "Contestations of Queer", Queer Theory: An Introduction, 1996, 101-132
(12) http://www.stonefemme.com/FemmeMagazine/feature1.htm

Dit behoort bij het artikel: een taak die ik vandaag indiende.

This is a part of the article, a school task I made today.

TALKING ABOUT SEX

Many will already have a distinct view on the place of sexuality in our society. This view could be summed up along the lines of “Western civilization slowly throwing off the yokes of 19th century middle class repression of sexuality, thus opening up space for a future world of gentle love, straightforward sex and honest self-expression without feelings of guilt.” In essence, freedom of speech and political activism is said to remove the veils of silence that clouded the ideas on sexuality defended by our parents and grandparents.

Yet, after reading articles by Peter Gay ('Bourgeois Experiences I: An Erotic Record' (1)) and Michel Foucault (‘We 'other' Victorians’ and ‘The Incitement to Discourse' (2)), it looks like we too have been trapped in conceptions on the history of sexuality that disfigure reality: instead of defending the ‘Truth’, they seem foremost to promote the political agenda's of contemporary self-declared sexual freedom fighters.

Read together, these articles manage to show us that there never was something like 19th century silence on sexuality. Rather, the 18th and 19th centuries saw an explosion in words and analysises about sex like never before witnessed. Instead of suggesting that the Victorian middle class was eerily silent on their sexual exploits, in order to escape harsh punishments, both Foucault and Gay shape a picture of sexuality not being repressed, but being channelled into a language and ideology of ‘respectability’.

Peter Gay offers us a peek into the love life of Mabel Loomis Todd, a late nineteenth century middle class woman in the US. Gay uses excerpts from Mabel's diary to show us a woman with a healthy drive for intimacy and sexuality, even in present day Western standards. What is evident in her diary is the fact that she is a woman of her time: thoroughly infused by middle class standards of respectability. But instead of being the prude we think about when we picture a Victorian Age woman, she was very aware of her radiance and attraction to men, and deeply cared about the attention she got from them. Her diary entries show her struggling with her upbringing through multiple judgements on being a flirt, or craving for a man. Indeed, later in life, the diary admitted an appetite for more than one man at the same time, and Mabel acting on these impulses. Yet, as a woman convinced of her own worth, she consistently managed to put aside her doubts to choose for her lusts, handily reassuring herself of the rightness of her actions by placing herself above common people. For instance, as Mabel was having a known romance with the famous Austin Dickinson while being married to David Todd, she managed to resolve her doubts by invoking the ‘higher values’ of revolution and spirituality. In her own words, being with two men at the same time was: "dangerous doctrine for the masses, but one in a thousand can understand it. [...] Conventionalism is for those not strong enough to be laws for themselves, or to conform themselves to the great higher law where all the harmonies meet".

Readers may at this point suggest that this woman must have been an exception to a general atmosphere of Victorian prudishness, and indeed, she may have been: she was an sensuous creature, and the men in her life seemed keen to actively promote her free behaviour. Had she been married to a stricter man than the, in Mabel's own words, "innocently unmoral" David Todd, or had been having an affair with a man less revered than Austin Dickinson, her love life might no doubt have been a lot less adventurous. But what is striking in this case is the complicit behaviour of all 'respectable' onlookers, who sided with Mabel even when she was accused of adultery by Austin Dickinson's wife. Even while the affairs of Mabel Todd Loomis seemed to be a public secret, her star did not abate - suggesting a whole other picture than a regime of outright repression of anyone using sex for something other than procreation within marriage.

This offers a dilemma in our understanding of history: if the repression of sexuality in the 19th century was far less than we would like to believe, then how come we needed to fight a sexual revolution, which hasn't abated even today? How come we get a taste of Orwell's '1984' in our mouth when we think of the Victorian era’s stance on sex?

Michel Foucault offers a way out of this dilemma: instead of being 'repressed', he states that sexuality in the 19th century had been channelled into discourse. The 18th century, according to Foucault, saw a growing interest by the state in the lives of its citizens. The population became a field of study in its own right, of which the importance grew in the era of nationalism after the French Revolution. According to Foucault, "things went from ritual lamenting over the unfruitful debauchery of the rich, bachelors and libertines, to a discourse in which the sexual conduct of the population was taken both as an object of analysis and as a target of intervention." Instead of using a blunt repression apparatus to harshly punish anyone who enjoyed sex, middle class values instead used an avalanche of words and judgements to press sexuality into a system of 'normal' versus 'abnormal', 'respectful' versus 'debased', 'healthy' versus 'pathological'. In this system of reference, a path was created for sexuality within a heterosexual marriage - where the man was the head and the breadwinner and the woman the carer for husband and children. The people and actions that conflicted with this view soon became topics of study on typology and pathology by the growing fields of medicine, psychiatry and criminal justice. These deviants were considered dangerous, not only for the individual, but for the safety and stability of society in general. For instance, it is not an accident that there was no word for a homosexual before the 19th century, since, as a type of person, it hadn't been created yet, even though love between men was already known in ancient Greece. Likewise, masturbation or childhood sexuality became a field of study and discursive warfare. For instance, Foucault accounts of the young farmhand Jouy, who was turned by discourse from a boy who played a sexual game with a girl, like thousands had done before him, into an object of investigation by a burgeoning medical society, in order to discover ‘the biological causes of his pathology of childhood sexual discovery’.

Whoever is familiar with Foucault's work, knows that the concepts 'power' and 'discourse' are central to his ideas. On the subject of sexuality, Foucault raises a fundamental question: at which point in 20th century history exactly did our society radically break with the construction of discourses? Foucault was instrumental in the emergence of our present day thought that 'truth' is always the accepted result of power struggles. On this topic, we should try to grasp the fact that these struggles have neither ceased nor abated. For instance, our libertine media bombards us with so many images of naked women that we can wonder where exactly are the naked men. Or, we can pose ourselves the question why we, enlightened people looking to 'free' sexuality, invest in typologies that were unknown before the 19th century, like 'the homosexual' who deserves the same rights as 'the heterosexual'. Because in this fashion, we just buy into the same discourses we have been calling 'repressive', and are sowing a future harvest, not of individual freedom of expression, but of even more 'types of people' with 'strange yet 'normal' behaviours'.

Maarten Van Hove
vanhovemaarten@yahoo.com

SOURCES

(1) Peter Gay, "Bourgeois Experiences I: An Erotic Record", in "The Bourgeois Experience: Victoria to Freud, Volume I: The Education of the Senses", New York & Oxford, Oxford University Press, 1984, 71-108
(2) Michel Foucault, "We 'other' Victorians" & "The Incitement to Discourse", in "The Will to Knowledge: the History of Sexuality Volume 1", London, Penguin Books, 1990, 1-13 & 17-35