nissaba

Mithra

Mithra is de bekendste godheid in het Iraanse pantheon, wat ten dele te danken is aan de verspreiding en populariteit van het mithraïsme in het Romeinse rijk. Het Avestische woord mithra betekent 'verbond, afspraak, overeenkomst'. In Jasjt 10, de Mihr Jasjt, komt Mithra naar voren als degene die over de mensen en hun daden, overeenkomsten en afspraken waakt. Hij is de gids die de weg wijst naar de juiste orde (asja) en tevens tegen aanvallen beschermt. Als de god die over de kosmische orde dat wil zeggen, dag en nacht en het wisselen der jaargetijden regeert, werd hij ook in verband gebracht met vuur en met de zon, en uiteindelijk raakte hij zodoende zowel in Iran als in India bekend als de zonnegod. Hij wordt beschreven als :

[Hij] die het eerst van alle hemelse goden over de Hara [het Alburz-gebergte] reikt, nog vóór de onsterfelijke, door snelle paarden getrokken zon; degene die, als eerste van een gulden schare, zich meester maakt van de fraaie toppen, en daar vanaf met weldadig oog over het woongebied van de Ariërs (de Iraanse volkeren) blikt. (Jasjt 10, 13)

Is er iemand die deze tegenstrijdigheid kan verklaren, als Mithra de zon is kan hij onmogelijk voor zichzelf verschijnen, zelf een god niet?

Vesta Sarkhosh Curtis : Perzische Mythen

Godsdienst en zeden der Perzen

[131] Wat de zeden en gebruiken der Perzen betreft, daarvan is mij het volgende bekend. Godenbeelden, tempels en altaren zijn bij hen ongebruikelijk en zij richten die niet op, maar mensen die dat wel doen, vinden zij dwaas, omdat zij naar mijn mening zich de goden niet in menselijke gedaante voorstellen zoals de Grieken dat doen. Zij hebben de gewoonte op de hoogste bergtoppen te klimmen en daar aan Zeus te offeren, terwijl zij het hele hemelgewelf Zeus noemen. Ook offeren zij aan de zon, de maan, de aarde, aan het vuur, het water en de winden. Alleen aan dezen offeren ze van oudsher, maar ze hebben erbij geleerd ook aan Ourania te offeren in navolging van de Assyriërs en de Arabiërs. De Assyriërs noemen Aphroditè Mylitta, de Arabiërs Alilat en de Perzen Mitra.*

Hérodotos : Historiën, boek I,131

Aantekening van de vertaler Dr. Onno Damsté :
*Mithra, volgens Hérodotos de Perzische Aphroditè Ourania, die in werkelijkheid Anahita heete.
Hérodotos verwart haar met de zonnegod Mithras.

Dit is dezelfde tekst maar uit een franse vertaling door Pierre-Henri Larcher.

Mais ils y ont joint dans la suite le culte de Vénus Céleste ou Uranie, qu'ils ont emprunté des Assyriens et des Arabes. Les Assyriens donnent à Vénus le nom de Mylitta, les Arabes celui d' Alitta, et les Perses l'appellent Mitra.

De franse aantekening bij deze tekst is volledig in tegenspraak met de boven vermelde aantekening :

Hérodote, mieux instruit des usages et de la religion des anciens Perses, que les écrivains qui l'ont suivi, indique ici ce qu'était réellement la divinité révérée par les Perses sous le nom de Mitra ou Mithra. Les Grecs et les Romains en ont fait depuis le dieu Mithra, le dieu Soleil, et ont célébré des fêtes en l'honneur de cette divinité qui eut aussi ses mystères; mais il paraît que cette nouvelle superstition ne s'est introduite que très tard à Rome : elle n'a été connue que vers le commencement du second siècle de l’ère vulgaire.

De namen van de goden zijn in beide vertalingen Grieks of Romeins, wat normaal is bij Herodotus.

Els, waarom mijn naam altijd verdwijnt begrijp ik niet.

willy

Ik kan beter zelf een antwoord geven op mijn vraag : als Mithra vóór de zon verschijnt, is er maar een mogelijkheid, hij is de planeet Venus als Morgenster, de Ster van de Herders. Hieruit blijkt dat Herodotus wel degelijk beter op de hoogte was wie Mithra is, dan diegenen die er later over hebben geschreven. Het verklaart ook waarom hij apart met Sol (Helios) afgebeeld wordt.

willy schreef:Els, waarom mijn naam altijd verdwijnt begrijp ik niet.

willy

Ik heb het veranderd. Het inloggen ging niet helemaal goed, er staat nu ook 'gast' onder.

willy schreef:Ik kan beter zelf een antwoord geven op mijn vraag : als Mithra vóór de zon verschijnt, is er maar een mogelijkheid, hij is de planeet Venus als Morgenster, de Ster van de Herders. Hieruit blijkt dat Herodotus wel degelijk beter op de hoogte was wie Mithra is, dan diegenen die er later over hebben geschreven. Het verklaart ook waarom hij apart met Sol (Helios) afgebeeld wordt.

Het lijkt mij ook wel mogelijk dat hij naar een bestaande traditie verwees waarin Mithras de planeet Venus was. Mensen zien gauw over het hoofd dat de gelijkstelling van goden over een planeet kan gaan, en niet over hun functie of geslacht. Er waren wel meer mannelijke Venussen. Er wordt natuurlijk wel veel gezegd dat Mithra de zon is, maar ook veel dat op het tegendeel wijst. Bijvoorbeeld wordt ook Ahura Mazda met de zon geïdentificeerd, dus dan kan Mithras het niet zijn. Het lag blijkbaar allemaal niet zo vast.

13. “Who first of the heavenly gods reaches over the Hara (14), before the undying, swift-horsed sun (15); who, foremost in a golden array, takes hold of the beautiful summits, and from thence looks over the abode of the Aryans with a beneficent eye.

14. Mount Alburz, whence the sun rises; see § 50.
Alburz : a cosmic mountain, aka “Haraiti” or “Hara Berezaiti”; an actual mountain range in northern Iran.

15. Mithra is closely connected with the sun, but not yet identical with it, as he became in later times (Pers. mhr, the sun; Deo invicto Soli Mithrae).