nissaba

De dolle mens
- Hebt gij niet gehoord van die dolle mens, die op klaarlichte morgen een lantaarn aanstak, op de markt ging lopen en onophoudelijk riep : “Ik zoek God! Ik zoek God!” - Omdat er daar juist veel van die lieden bijeenstonden, die niet aan God geloofden, verwekte dit groot gelach. Is hij soms verloren gegaan? vroeg de een. Is hij verdwaald als een kind? vroeg de ander. Of heeft hij zich verstopt? Is hij bang voor ons? Is hij scheep gegaan? Naar het buitenland vertrokken? - zo riepen en lachten zij door elkaar.

De dolle mens sprong midden tussen hen in en doorboorde hen met zijn blikken. “Waar God heen is?” riep hij uit. “Dat zal ik jullie zeggen! Wij hebben hem gedood- jullie en ik! Wij allen zijn moordenaars! Maar hoe hebben wij dit gedaan? Hoe hebben wij de zee kunnen leegdrinken? Wie gaf ons de spons, om de hele horizon uit te vegen? Wat hebben wij gedaan, toen wij deze aarde van haar zon loskoppelden? In welke richting beweegt zij zich nu? In welke richting bewegen wij ons? Weg van alle zonnen? Vallen wij niet aan één stuk door? En wel achterwaarts, zijwaarts, voorwaarts, naar alle kanten? Is er nog wel een boven en beneden? Dolen wij niet als door een oneindig niets? Ademt ons niet de ledige ruimte in het gezicht? Is het niet kouder geworden? Is niet voortdurend de nacht en steeds meer nacht in aantocht? Moeten er 's morgens geen lantaarns aangestoken worden? Horen wij nog niets van het gedruis der doodgravers, die God begraven? Ruiken wij nog niets van de goddelijke ontbinding? - ook goden raken in ontbinding! God is dood! God blijft dood! En wij hebben hem gedood! Hoe zullen wij ons troosten, wij moordenaars aller moordenaars? Het heiligste en machtigste, wat de wereld tot dusver bezeten heeft, is onder onze messen verbloed - wie wist dit bloed van ons af? Met welk water kunnen wij ons reinigen? Welke zoenoffers, welke heilige spelen zullen wij moeten bedenken? Is niet de grootte van deze daad te groot voor ons? Moeten wij niet zelf goden worden, om haar ook maar waardig te schijnen? Nooit was er een grotere daad - en wie er ook na ons geboren wordt, omwille van deze daad behoort hij tot een hogere geschiedenis dan alle geschiedenis tot dusver is geweest!”

Hoe het met onze opgewektheid gesteld is
- Het grootste nieuwere gebeuren - dat “God dood is”, dat het geloof aan de christelijke god ongeloofwaardig geworden is - begint reeds zijn eerste schaduwen over Europa te werpen. Tenminste voor die weinigen, wier ogen, wier argwaan in hun ogen sterk genoeg is en verfijnd genoeg voor dit schouwspel, schijnt er zo juist een zon ondergegaan, een oud diep vertrouwen in twijfel verkeerd : hun moet onze oude wereld met de dag avondlijker, wantrouwiger, vreemder, “ouder” toeschijnen. In hoofdzaak echter mag men zeggen : het gebeuren zelf is veel te groot, te ver, te afzijdig van het bevattingsvermogen der velen, dan dat ook maar de tijding ervan reeds aangekomen zou mogen heten; laat staan, dat de velen al zouden weten, wat er daardoor eigenlijk gebeurd is - en wat er allemaal, omdat dit geloof ondergraven is, binnenkort moet instorten, omdat het erop gebouwd was, er tegenaan leunde, ermee vergroeid was : bijvoorbeeld heel onze Europese moraal. Deze langdurige volheid en opeenvolging van afbraak, verwoesting, ondergang, omwenteling, die thans op handen is : wie zou reeds vandaag de dag daarvan voldoende vermoeden om de leraar en verkondiger te moeten spelen van deze ongelooflijke logica der verschrikking, de profeet van een duisternis en zonsverduistering, zoals er waarschijnlijk nog nooit een op aarde geweest is...?

Uit : Nietzsche, Die fröhliche Wissenschaft

Als ik de Grote Friedrich mag tegenspreken: ik denk niet dat de moraal aan het instorten is, of binnenkort zal instorten. Ik denk wel dat de achtergronden aan het veranderen zijn. Waar je vroeger dingen vond of deed vanwege de kerk, familie, volk en vaderland, doe je het nu voor de economie en de wetenschap.
De verdedigers van (neoliberale) economie en wetenschap zijn minstens even fel als de door Friedrich genoemde zot, en vallen hun demonen - zoals ruilbeurzen en burenhulp in het geval van economie en emoties en spiritualiteit in het geval van wetenschap - net zo hard aan als de kerk dat met vrijheid en vrouwelijkheid deed.

Ik denk dat de moraal niet verdwijnt, want mensen hebben een houvast nodig, een kader waarbinnen ze zelf in vrijheid beslissingen kunnen nemen of paden kunnen volgen. De moraal zal misschien wel tezijnertijd geleidelijk aan veranderen.
In een andere draad las ik eerder al dat we af moeten stappen van het christelijk denken in het atheisme. Dat zou mooi zijn. Op zo'n manier kun je van de religieuze verering van economie en wetenschap afkomen, en andere wegen inslaan.

Waarom niet de boel omdraaien? Een tegengestelde moraal is ook een moraal. Geinspireerd op het herdersrecht op Sardinie, waar de herder van een gestolen schaap bestraft wordt omdat hij niet goed op zijn schapen gelet heeft, in plaats van de dief, kunnen we ook bijvoorbeeld stellen dat monogamie een gruwel is, omdat het onrechtvaardig is om 1 persoon verantwoordelijk te houden voor jouw hele levensgeluk. Gezien het in een andere draad behandelde begrip 'rechtvaardigheid' en de conclusie dat deze afhangt van cultuur en tijd, denk ik dat we al na een uurtje brainstormen een flink aantal geschreven en ongeschreven regels kunnen omdraaien en met deze nieuwe regels een nog lang en gelukkig leven kunnen leiden.

We hebben god niet vermoord, we hebben hem uit zijn lijden verlost!