Forum godinnen en beeldvorming
 weblog | godinnen | forum home ||

Vrouwenrechten verkwanseld voor oliebelangen - Irak na de bevrijding

Is het feminisme nog nodig? Heeft het wel enige zin? Of zijn feministes verzuurde mannenhaters?
Spui je mening over het feminisme en de positie van vrouwen in de godsdiensten en in de maatschappij hier!

Berichtdoor els » za 06 maart , 2004 19:08



Alweer vrouwenrechten verkwanseld voor Amerikaanse en Britse oliebelangen. In Irak hadden vrouwen relatief veel rechten en bewegingsvrijheid, vergeleken bij andere islamitische landen. Waar al ruim voor de oorlog voor gewaarschuwd is, namelijk dat deze rechten zouden worden afgenomen als met het wegvallen van de dictator Saddam Hoessein de strijd tussen de religieuze groeperingen weer aan de oppervlakte zou komen, is bijna bewaarheid. Inmiddels is er een voorstel voor een nieuwe familiewet, gebaseerd op de islamitische sharia, waarin de discriminatie van vrouwen besloten ligt.
Tot nu toe kan dit onder druk van Paul Bremer, de Amerikaanse bestuurder in Irak, worden tegengehouden. Maar zodra Irak zelfbestuur krijgt, is het gedaan met de rechten van de vrouw.
Saddam Hoessein was sinds de Golfoorlog zelf ook al bezig met het afbouwen van de liberalere wetgeving, om zich van de loyaliteit van moslimgroepen te verzekeren, waarvan hij wist dat hij die in een oorlog hard nodig zou hebben. Maar nu is er geen reden meer om vrouwen hun vrijheid te ontnemen, behalve religieus fanatisme. Het is dus onbegrijpelijk dat de tijd in Irak moet worden teruggedraaid, en vrouwen weer onder de volledige bevoegdheid van hun mannelijke familieleden worden geplaatst.

De werkelijkheid is dat de VS niets heeft tegen dictaturen en onderdrukking, zolang de dictators de grondstoffen maar voor een zachte prijs naar Amerika sluizen. Dan maakt het niets uit in wiens zakken het 'nationale inkomen' verdwijnt.
In Afghanistan was de positie van vrouwen niet belangrijk genoeg om iets aan de Taliban te doen. Toen Al-Qaeda de doorvoer van olie naar de Afghaanse kust belemmerde, en bovendien vanuit Afghanistan een aanslag op de VS pleegde, was het lot van deze vrouwen het belangrijkste motief om Afghanistan binnen te kunnen vallen. Er werd een enorme, hetzerige campagne gevoerd waarin de positie van vrouwen breed werd uitgemeten. Nu zijn de Taliban onschadelijk, maar voor de vrouwen is er weinig verbeterd. Maar de media, die vreemd genoeg dansen naar het pijpen van de oorlogsretoriek der Angelsaksen, zien er niet veel brood in om hier aandacht aan te besteden.

Nu is er even een momentje tijd voor de vrouwen van Irak, omdat de vrouwen daar protesteren tegen de zorgwekkende ontwikkelingen in hun land. Het wordt tijd om dit bij te gaan houden, en eens te zien hoe de toestand over een jaar is, en te achterhalen wie het wat kan schelen dat vrouwen legaal worden onderdrukt.

De Standaard

6 maart 2004

Wordt Irak één grote gevangenis voor vrouwen?

Vroeger droegen we een minirok, nu een hoofddoek

Irak heeft sinds deze week een interimgrondwet, waarin onder meer te lezen staat dat na de eerste democratische verkiezingen minstens 25 procent van de parlementsleden vrouw moet zijn. Klinkt goed, maar de Iraakse vrouwen zijn er niet gerust op. ,,Zodra de sjiieten hier de macht krijgen, kunnen wij, vrouwen, onze rechten wel vergeten.''
VEEL Iraakse vrouwen hoopten dat ze na de omverwerping van het regime van Saddam Hoessein meer vrijheden zouden genieten. Maar door de chaos en de onveiligheid die op de oorlog volgden, zitten veel vrouwen vandaag thuis, vrijwillig of onder druk van hun man. Ook al is de veiligheidssituatie de laatste tijd weer een beetje verbeterd. Bovendien hebben religieuze organisaties van de chaos gebruikgemaakt om allerlei kledingvoorschriften en andere regels op te leggen.

Als klap op de vuurpijl nam de Iraakse regeringsraad eind vorig jaar, onder het roterende presidentschap van de sjiiet Abdel-Aziz al-Hakim, met een kleine meerderheid het zogeheten voorstel 137 aan. Met dat voorstel werd de naar Arabische normen progressieve Iraakse familiewetgeving afgeschaft en vervangen door de islamitische sharia. Dat is bij veel vrouwen in het verkeerde keelgat geschoten: ze gingen massaal de straat op om te protesteren. De rechten die ze zelfs onder het regime van Saddam Hoessein grotendeels hadden behouden, werden door de interimregering van tafel geveegd. Eind februari is het voorstel, mede onder druk van Paul Bremer, de hoogste Amerikaanse bestuurder in Irak, weer afgevoerd (zij het alweer met een nipte meerderheid). Maar vrouwen zijn bang dat het voorstel later op het jaar, als de Amerikanen de soevereiniteit overdragen aan de Irakezen, opnieuw ter tafel komt.

,,Het is een schok dat het voorstel eind vorig jaar op zo'n stiekeme manier werd goedgekeurd. Zo'n drastisch voorstel vereist natuurlijk veel meer discussie en debat'', zegt Nasreen Barwari, de vrouwelijke minister voor Sociaal Welzijn en Publieke Diensten, tijdens een demonstratie in Bagdad.

Raz Razool, van de vrouwenorganisatie Women for a free Iraq , is het daarmee eens: ,,Dat besluit was gewoon belachelijk. Je vraagt je af waar die regeringsraad zich mee bezighoudt. Hoe kan dat nu een prioriteit zijn, als je kijkt naar de chaos in ons land? De Amerikanen kwamen hier toch om Irak te democratiseren?'' Ze vindt het ook zorgwekkend dat bij de groep van mensen die door de regeringsraad waren aangewezen om de nieuwe Iraakse grondwet op te stellen. geen enkele vrouw zat.

De Iraakse familiewetgeving dateert van 1959 en regelt dingen als huwelijk, echtscheiding, erfrecht en polygamie. Ze is gebaseerd op de beste elementen uit alle religies in Irak, ,,Na de machtsoverdracht zullen religieuze figuren te veel autoriteit in handen krijgen'', zegt Hannah Edwards van de vrouwenorganisatie Al Amal. Haar angst voor fundamentalistische groeperingen is groot. Hoewel er al lange tijd geen officiële volkstelling is geweest, maken de sjiieten naar schatting zestig procent van de Iraakse bevolking uit.

,,Als de sjiieten hier de macht krijgen, betekent dat dat wij, vrouwen, onze rechten wel kunnen vergeten'', zegt ze. Net als veel andere vrouwenorganisaties is Al Amal druk bezig om overal uit te leggen wat het voorstel precies inhoudt. ,,Veel vrouwen hebben er echt geen idee van. Hoewel het voorstel tot nu toe vrij vaag is, is het achterliggende concept maar al te duidelijk.''

Wie zich fel verzet tegen de dreiging van islamitische groeperingen, is Yanar Mohammed, de medeoprichtster van de Organisation of Women's Freedom in Iraq . Zij kreeg op 31 januari 2004 een fatwa over zich uitgesproken omdat ze zich tijdens een demonstratie fel had uitgesproken tegen voorstel 137. Enkele dagen nadat haar uitspraken op de Iraakse televisie waren uitgezonden, ontving ze een e-mail van de onbekende groepering Jaihs al-Sahaba. In de onderwerpregel stond: 'De moord op Yanar Mohammed binnen een paar dagen.' Meteen vroeg ze de Amerikanen om hulp. ,,Maar ze zeiden dat ze wel belangrijker dingen aan hun hoofd hadden'', vertelt ze in haar zwaarbeveiligde kantoortje in het centrum van Bagdad.

Yanar Mohammed, een architecte, is de feministische leider van het moment. Ze is extreem in haar uitspraken en haar aanpak. Ze zegt en doet dingen die veel andere vrouwen hooguit durven te denken. Haar organisatie maakt deel uit van de Workers' Communist Party. Verbaasd over de doodsbedreiging is ze niet. ,,Dat hoort bij het vrouwenactivisme van vandaag. Ik ben bereid me met kracht te verzetten tegen de islamisten. Deze doodsbedreiging is daarvan het resultaat. Eigenlijk is het een goed teken; ze voelen zich duidelijk bedreigd door mijn uitspraken.''

Haar organisatie, die een paar honderd leden telt, eist een seculaire regering, gelijkheid voor man en vrouw en het eind van de impliciete dwang om de hoofddoek te dragen. ,,Dit is het moment om dingen te veranderen'', zegt ze. Dat er in Irak steeds meer hoofddoeken te zien zijn, is volgens haar het resultaat van de onveiligheid, de sociale druk en de dwang van het geloof. Na de oorlog hebben steeds meer vrouwen en jonge meisjes -- ook christenen -- besloten een hoofddoek te dragen. Ook zij is bezorgd dat te veel macht in handen komt van religieuze groeperingen. ,,Hoe kunnen ze nu van vrouwen verwachten dat ze gaan leven onder de sharia, die honderden jaren geleden geschreven werd?''

Yanar Mohammed is geen voorstander van de aanwezigheid van de Amerikanen. Ze beschuldigt hen ervan dat ze de vrijheden van vrouwen riskeren doordat ze de conservatieve religieuze groeperingen te veel hun gang laten gaan. ,,De Amerikanen zorgen ervoor dat Irak één grote gevangenis voor vrouwen aan het worden is'', zegt ze. Zelf kan ze inmiddels niet meer zonder bodyguards de deur uit. ,,Bovendien concentreren de Amerikanen zich te veel op de hoogopgeleide vrouwen, terwijl 99 procent van de Iraakse vrouwen laagopgeleid is.''

HISTORISCH gezien zijn Iraakse vrouwen bijzonder goed opgeleid en kennen ze veel vrijheden, zeker in vergelijking met de omringende Arabische landen. Vrouwen zijn in Irak altijd beter af geweest dan in de buurlanden. Het onderwijs was goed en gratis, de salarissen waren gelijk aan die van mannen, vrouwen hadden al sinds 1953 stemrecht en de allereerste vrouwelijke minister in de Arabische wereld (in 1959) was Iraakse. En de eerste jaren na de machtsovername door Saddam Hoessein deed de seculiere Baath-partij het niet eens zo slecht, zeggen veel vrouwen. Maar onder meer door de oorlogen en de economische sancties ging de situatie van de vrouw snel achteruit.

Na de eerste Golfoorlog, in 1991, begon Saddam zijn 'islamiseringscampagne'. Vrouwen in hooggeplaatste posities werd vriendelijk verzocht een hoofddoek te dragen, om 'het goede voorbeeld' te geven, en ineens doken allerlei 'instructies voor vrouwen' op. ,,In 1993 werd bijvoorbeeld plotseling de mahram ingevoerd. Dat betekende dat een vrouw niet meer zonder man kon reizen'', vertelt de dichteres Reem Qays Kubbeh, die daar zelf veel last van heeft gehad. Want meer dan eens kon ze de prijzen die ze op internationale festivals had gewonnen, niet ophalen.

,,Zo had je een hoop van die belachelijke instructies. Vrouwen werden bovendien aangespoord om veel kinderen te krijgen, in het belang van de nationale veiligheid'', zegt ze grinnikend.

Veel vrouwen zeggen nu dat het beeld van het Irak van Saddam Hoessein als een 'liberaal' land voor vrouwen veeleer propaganda was dan realiteit. Jonge meisjes liepen altijd het risico om door Uday of Qusay, de zonen van Saddam Hoessein, of door hun vrienden opgepikt te worden. Saddams systeem van collectieve afstraffingsmethoden had ook een grote invloed op vrouwen, die vaak het slachtoffer werden van politieke verkrachting en marteling. Bovendien verloren veel vrouwen een man of een zoon in een van de vele oorlogen.

Het was voor vrouwen vrijwel onmogelijk om zich te organiseren. Er was maar één vrouwenorganisatie, de Federation of Iraqi Women , maar daar zwaaiden de 'slavinnen van Saddam', zoals Kubbeh ze noemt, de scepter. Die vrouwen waren afkomstig uit gegoede families en dat was niet verwonderlijk. In Irak, waar een stammencultuur heerst, is een goede komaf bijna onmisbaar om hogerop te klimmen. Voor andere organisaties, zoals de Iraqi Women's League , opgericht in 1952, was het altijd heel moeilijk. ,,Jarenlang konden we niet werken in Bagdad'', vertelt Samira Hoessein, de secretaris-generaal van de organisatie. ,,We zijn uiteindelijk naar Koerdistan getrokken. Na de oorlog zijn we vliegensvlug teruggekomen.''

Vandaag schieten de vrouwenorganisaties als paddestoelen uit de grond. Organisaties die tot nu toe in het noorden van het land werkzaam waren, gelden vaak als voorbeeld, want in de autonome Koerdische gebieden hebben vrouwen de laatste jaren de kans gekregen zich te ontwikkelen. ,,De nieuwe vrouwenorganisaties hebben weinig of geen ervaring'', zegt Hoessein. Haar organisatie geldt daarom als voorbeeld, en Al Amal, in 1992 opgericht in Damascus, geeft trainingen aan vrouwen.

,,We moeten beter samenwerken, maar dat is niet makkelijk in deze chaos, waarin niemand een goed overzicht heeft en de telefoons niet werken'', zegt Salma Jabu van Al Amal, Zij was 25 jaar uit Bagdad weg geweest en kwam na de oorlog meteen terug. Ze ervaarde de situatie van de vrouw als een schok. ,,Sommige vrouwen zijn sneller dan andere in de omgang met de nieuwe realiteit'', zegt Jabu, die ook adviseur is van de minister van Industrie. ,,We maken een flinke cultuurschok mee en na al die jaren van onderdrukking valt dat niet mee. Vrouwen zijn bezig uit hun schulp te komen, en dat zal tijd kosten. We hebben nooit de kans gekregen om leiding te geven.''

Vooral het aantal hoofddoeken vindt ze schrikbarend. ,,Vroeger droegen we minirokken, nu hoofddoeken. Er is een hoop veranderd.''

De vrouwenorganisaties werken campagnes uit om het bewustzijn van vrijheid, democratie en economische onafhankelijkheid te vergroten en ze verzetten zich tegen religieuze factoren. Ze eisen gelijke rechten en gelijke vertegenwoordiging van vrouwen en proberen bovenal vrouwen 'wakker te schudden' via het onderwijs. Sommige organisaties werken samen met mannen, want ook zij moeten 'wakkergeschud' worden.

,,Wij kunnen natuurlijk niet streven naar een situatie voor vrouwen die vergelijkbaar is met die in Europa of de VS'', zegt Shameem Rassam, de directrice van het nieuwe Iraakse televisiestation Al-Iraqiya. Ze is de eerste vrouw in de Arabische wereld in die positie. ,,Onze cultuur is anders. Daarom denk ik meer aan een land als India.''

Er moet vooral veel gedaan worden aan de positie van de vrouwen op het platteland, zeggen ze in de hoofdstad. ,,In de dorpen zijn vrouwen er slecht aan toe. De gezondheidszorg en het onderwijs zijn slecht en de invloed van het geloof is er veel groter'', zegt Hannah Edwards. Ze vindt dat de islam te vaak misbruikt wordt. Volgens haar worden vrouwen gedwongen om een hoofddoek te dragen, wordt hun ingepompt dat ze niet gelijk zijn aan mannen en wordt de koran gebruikt als afschrikmiddel. ,,Keer op keer wordt vrouwen verteld dat als ze dit of dat doen, dat indruist tegen de koran'', vertelt Edwards, die het niet altijd makkelijk vindt om tijdens bijeenkomsten met die vrouwen te discussiëren. ,,Vaak schrijven mannen de dingen op die ze moeten zeggen. We moeten daarom voorzichtig te werk gaan. Het heeft geen zin ze tegen ons in het harnas te jagen. Het is zaak om goed met die vrouwen te blijven communiceren.''

Een vrouw die heel goed weet hoe ze met die vrouwen moet praten, is Salam Smaisem, de adviseur van Abdel Azziz al-Hakim, het hoofd van de Supreme Council for Islamic Revolution in Iraq (Sciri). Ze heeft een diploma in economie en heeft -- vaak als enige vrouw -- zitting een in een hoop comités. Daardoor heeft ze het idee dat ze geregeld een groot deel van de Iraakse vrouwen vertegenwoordigt.

,,Ik draag een hoofddoek en ik kom uit de heilige stad Najaf, en daardoor luisteren veel vrouwen naar me'', zegt ze in vloeiend Engels op de bank bij haar thuis. De sjiitische Smaisem is een uitgesproken voorstander van voorstel 137. Ze hoopt dat het op termijn weer wordt ingevoerd. ,,Iedereen zal zijn eigen religie volgen wat wetgeving betreft, en dat lijkt me een prima plan. We kunnen de wil van God niet aanvechten.'' Ze vertelt dat ze van veel vrouwen hoort dat ze voorstel 137 een 'natuurlijk proces' vonden. Daarom is ze verbaasd dat er zoveel heisa over is ontstaan.

,,De vroegere wetgeving was vooral cosmetisch bedoeld. Irak wou een goede indruk maken in het buitenland. Onze samenleving is hoe dan ook afhankelijk van de religie en de bevolking vindt altijd wel een weg om de civiele wetten te omzeilen. Met de sharia weten we tenminste waar we aan toe zijn.''

,,Het probleem is dat veel mensen niet weten dat de sharia goed en duidelijk is. Men zou deze wetgeving beter moeten bestuderen. Veel mannen zouden niets liever zien dan dat voorstel 137 er toch komt, maar ze zullen er gauw achter komen dat vrouwen uiteindelijk van deze nieuwe wetten zullen profiteren. Vrijheid is ons aller doel.''

HOEWEL vrouwen naar schatting zestig procent van de Iraakse bevolking uitmaken, is er vandaag maar één vrouwelijke minister in de regering. Maar drie van de vijfentwintig leden van de regeringsraad zijn vrouw. Een van hen, dr. Akila al-Hashimi, werd vorig jaar september vermoord. Er zijn veel goed opgeleide, capabele vrouwen, maar in de meeste nieuwe instanties die zijn opgezet, is het percentage vrouwen bijzonder klein.

Er zijn enkele uitzonderingen. Zo werd Rend Rahim Francke benoemd tot ambassadeur in Washington, een positie waarvan vrouwen voor de oorlog alleen maar konden dromen. Maar veel vrouwen klagen dat de Coalition Provisional Authority (CPA), het tijdelijke gezag over Irak, niet genoeg doet om ze te helpen. ,,Democratisering was uiteindelijk een van de redenen die de Verenigde Staten aanvoerden om het land aan te vallen. Als ze die taak serieus nemen, dan zullen vrouwenrechten hoger op het lijstje moeten staan'', zegt Raz Razool.

Maar de kans dat de Iraakse vrouwen, na alles wat ze hebben meegemaakt, over zich heen zullen laten lopen, is klein. Veel vrouwen vechten nu al hard voor hun rechten en het lijkt er niet op dat ze snel zullen opgeven. ,,We komen niet uit het niets'', zegt Hannah Edwards. ,,We hebben hier een lange geschiedenis en een sterke basis. We hebben de wil om dingen te veranderen en de vrouwen van Irak willen en zijn in staat om leiders te zijn. We moeten dit moment aangrijpen om dingen in ons voordeel te veranderen.''
els
Beheerder
 
Berichten: 3134
Geregistreerd: zo 14 jul , 2002 22:08
Woonplaats: Amsterdam

Berichtdoor els » za 06 maart , 2004 20:16







Brieven van een Spaanse vrouwenrechtenorganisatie (Engelstalig), over het voorstel 137 dat de sharia voor het familierecht wil invoeren en de doodsbedreigingen tegen Yanar Mohammed, die zich hiertegen uitspreekt.



Iraqi women support page:


Irakese vrouwen eisen 40% van de regerinsmacht.



els
Beheerder
 
Berichten: 3134
Geregistreerd: zo 14 jul , 2002 22:08
Woonplaats: Amsterdam


Keer terug naar feminisme



Wie is er online

Gebruikers op dit forum: Geen geregistreerde gebruikers. en 6 gasten