nissaba

Emancipatie / Maagdenwet houdt Turken verdeeld

door Erdal Balci
2004-07-24

Het moest afgelopen zijn met maagdelijkheidscontrole bij Turkse meisjes, vond het parlement. Maar de parlementscommissie die het Turkse strafrecht moet aanpassen aan het Europese, houdt de deur op een kier.

ANKARA - Een Turks meisje kan door haar ouders, onderwijzer of de schoolleiding gedwongen worden een maagdelijkheidscontrole te ondergaan bij een arts. In een Turkije dat zich wil aansluiten bij Europa, kan dat niet langer, was de inschatting. Maar de parlementaire commissie die de Turkse rechtsregels op meer Europese leest schoeit, produceerde een verrassing.

De commissie kwam met een wetsvoorstel dat onderwijzers en de schoolleiding verbiedt leerlingen aan de controle te onderwerpen. Maar aan het recht van ouders is niet getornd. Wel hebben die ook nog toestemming nodig van een rechter en een officier van justitie, eer de maagdelijkheidscontrole mag plaatsvinden.

Vrouwenorganisaties zijn furieus en weigeren zich neer te leggen bij de nieuwe regeling. Müjde Bilgütay, woordvoerster namens veertig vrouwenorganisaties die hun krachten hebben gebundeld voor deze kwestie, zegt: ,,Wij eisen dat de maagdelijkheidscontroles helemaal worden geschrapt. Deze controles zijn een van de middelen in een door mannen gedomineerde maatschappij om vrouwen te blijven onderdrukken.''

Ze ziet mogelijkheden voor juridische stappen: ,,Als dit wetsvoorstel de goedkeuring krijgt van het parlement, hebben we een nieuwe wet die in strijd is met Europese en internationale verdragen. Turkije heeft die verdragen getekend.''

De commissie stelt ook een verbod voor op seksuele gemeenschap door meisjes en jongens tussen de vijftien en achttien jaar. Jongeren in deze leeftijdscategorie lopen het risico vervolgd te worden, ook al heeft de gemeenschap met instemming van beide partijen plaatsgevonden. Deze bepaling heeft voor meisjes de consequentie dat bij een aanklacht de weg geopend is voor de maagdelijkheidscontrole. De rechter heeft immers de plicht om een strafbaar delict te onderzoeken.

Bilgutay: ,,Het is niet van deze tijd om jongens en meisjes van die leeftijd seks te verbieden. Als deze wet wordt ingevoerd, kan een willekeurige persoon aangifte doen. Een officier van justitie kan dan via een omweg alsnog ervoor zorgen dat een meisje onderworpen wordt aan een maagdelijkheidscontrole.''

De commissie heeft zich ook gebogen over eerwraak. Moordenaars kwamen er tot nu toe met relatief korte celstraffen van af. De Turkse wet beschouwde de 'seksuele daad' van meisjes namelijk als zwaar provocatief.

De commissie stelt voor dat de daders levenslang krijgen, als aan de moord een gezamenlijk familiebesluit ten grondslag ligt, en hij dus een gepland was. De dader die op eigen initiatief handelt, kan daarentegen strafvermindering krijgen als hij aantoont dat sprake was van provocerend gedrag door het meisje.

De vrouwenorganisaties willen ook deze regeling veranderd zien. ,,De meeste moorden vinden op eigen initiatief van de man plaats. Hoe moet je bewijzen dat de familie erbij betrokken was? Als deze wetten worden toegepast, vrees ik dat er niet veel zal veranderen voor Turkse meisjes en vrouwen'', zegt Bilgutay.

Over de voorstellen van de parlementscommissie gaat de volksvertegenwoordiging in september stemmen. De kans dat die ze aanneemt is erg groot.

Ankara: straf op overspel

EU noemt Turkse wet 'stap terug'

Door onze correspondent
14 september 2004

BRUSSEL, 14 SEPT. Europa heeft Turkije gisteren van verschillende kanten gewaarschuwd geen wet te aan te nemen die overspel strafbaar stelt. Die zou overleg over toetreding van Turkije tot de Europese Unie kunnen bemoeilijken.

Als het voorstel van de regering in Ankara om overspel strafbaar te stellen inderdaad wet wordt, kan dat van invloed zijn op de besluitvorming van de Europese Unie over eventuele toetreding van Turkije, zei de Britse minister van Buitenlandse Zaken Jack Straw gisteren tijdens een pauze van een overleg met zijn EU-collega's in Brussel. De Franse minister van Buitenlandse Zaken, Michel Barnier, bestempelde het voorstel als ,,een stap terug''.

Eerder die dag was vanuit de Europese Commissie, het dagelijks bestuur van de Europese Unie, al opgemerkt dat het Turkse kabinetsplan om overspel strafbaar te stellen tot ,,verwarring'' zal leiden. ,,Dit kan de opvattingen over de Turkse toetreding beïnvloeden'', aldus een woordvoerder.

De Europese Commissie wil op 6 oktober een rapport presenteren waarin de vraag aan de orde komt of met Turkije onderhandelingen over toetreding tot de EU kunnen beginnen. In dit rapport wordt een oordeel geveld over de voortgang die Turkije heeft gemaakt op terreinen als de democratie, rechtsstaat, mensenrechten en markteconomie. Deze zogeheten Kopenhagen-criteria zijn bepalend voor de vraag of de gesprekken met Turkije zullen worden geopend. De regeringsleiders van de Europese Unie zullen hierover in december een definitief besluit moeten nemen.

De overspel-regeling maakt onderdeel uit van een herziening van de Turkse strafwet die juist is bedoeld om deze in overeenstemming te brengen met de eisen van Europa. Een oude overspelwet werd zes jaar geleden op last van het Turkse hooggerechtshof ingetrokken, omdat die wet voornamelijk tegen vrouwen werd gebruikt en daarmee tot ongelijkheid zou leiden. De vice-voorzitter van de regerende Gerechtigheid- en Ontwikkelingspartij (AKP) zei gisteren in een reactie op de in Europa ontstane commotie, dat de wet juist is bedoeld om kwetsbare vrouwen te beschermen.

Volgens fractievoorzitter Hans-Gert Pöttering van de christen-democratische en conservatieve EVP (Europese Volkspartij, de grootste fractie in het Europees Parlement) is inmiddels een kleine meerderheid van zijn groepering voor het starten van onderhandelingen over toetreding van Turkije tot de EU. De EVP is al jaren zwaar verdeeld over dit vraagstuk.