Forum godinnen en beeldvorming
 weblog | godinnen | forum home ||

Slavenhandel

Hier kan alles waarvan je niet weet waar je het moet plaatsen.

Slavenhandel

Berichtdoor willy » di 17 okt , 2006 18:16

Slavenhandel in de Arabische wereld

Afbeelding

Slavenhandel in de Arabische wereld is een onderbelicht punt. De Arabische slavenhandel was echter van een omvang die absoluut niet onderdeed voor de Europese. Zij begon al ongeveer 1000 jaar voor de Europese in de koloniale tijd, en eindigde pas meer dan een eeuw later. De profeet Mohammed was zelf een actief slavenhandelaar en maakte bij overwinningen op andere stammen de vrouwen en kinderen van de vermoorde strijders buit en tot slaaf en verdeelde deze onder zijn krijgers, zoals bij de Slag bij Khaybar. Hij keurde ook het houden van slaven in de Koran goed. Uiteindelijk werd de slavernij onder hevige politieke druk van de westerse wereld in de laatste Arabische gebieden in 1980 afgeschaft. Men schat dat de Arabieren zo'n 11 miljoen slaven uit Afrika haalden, hetgeen ongeveer gelijk is aan het aantal slaven dat door Europese landen vanuit Afrika naar hun Amerikaanse koloniën werd gebracht.

De Arabische slavenhandel beperkte zich echter niet tot Afrika. Hele dorpen, gelegen van Sicilië tot IJsland en zelfs de Verenigde Staten zijn vanaf de 16e tot de 19de eeuw in de Noord-Afrikaanse slavernij gestort. Daarnaast gebruikten of verkochten Noord-Afrikaanse piraten vaak gevangengenomen Europeanen als slaven.

Voor de jonge Verenigde Staten van Amerika waren de aanvallen de reden voor de oprichting van hun marine in 1794. Op enkele van die plaatsen wordt jaarlijks nog steeds herdenkingen gehouden voor deze voorvallen. Later werd de ontvoering van de held(in) door Arabische piraten, gevolgd door slavernij, meestal in de harem, een literair topos dat met name in veel opera's voorkomt.



Afbeelding

Slave market, Smyrna

willy
 
Berichten: 1092
Geregistreerd: di 06 aug , 2002 10:01
Woonplaats: Brasschaat

Berichtdoor willy » wo 18 okt , 2006 16:14

Afbeelding

Slave Market Arabië - Gérôme



Afbeelding

Slavenmarkt Arabië - Pilny



Afbeelding

Inspection of the New Arrivals, Arabië - Rosati, Giulio



Afbeelding

Picking the Favourite, Arabië - Rosati, Giulio (detail)



Afbeelding

Slaven, Arabië of Egypte – Roberts (detail)



Afbeelding

Abyssinian slave market

willy
 
Berichten: 1092
Geregistreerd: di 06 aug , 2002 10:01
Woonplaats: Brasschaat

Berichtdoor willy » wo 18 okt , 2006 17:14

Slavernij in Rome

Tot de vierde eeuw v.Chr. was de slavernij een vrij marginaal verschijnsel in Rome, maar vanaf de expansie in Italië neemt de slavernij alleen maar toe. De slavernij neemt pas echt grote proporties bij de verovering van de Mediterrane wereld.
De meesten werden slaaf door oorlog. Zo hadden de oorlogen in de Late Republiek gezorgd voor meer dan één miljoen slaven. Een ander groot deel van de slaven had zijn statuut gekregen via de geboorte. Ook konden Romeinse burgers uitzonderlijk gedegradeerd worden tot slaaf.

De meeste gezinnen in Rome hadden een slaaf. Bij de armen werden ze meer als huisslaaf gebruikt, terwijl de rijken ze meer als profijtslaven gebruikten. De slaven waren actief in verschillende sectoren. De ergste situatie was voor de slaven die actief waren in de mijn- en landbouw. Er waren slaven die actief waren in de huishouding en velen zorgden ook voor het vermogen. Sommige slaven hadden een heel onafhankelijk bestaan. Velen die in de nijverheid actief waren, konden onafhankelijk werken en zo hun winst behouden of moesten een vast bedrag afstaan.

De slaven hadden vaak een vrij goede behandeling, hoewel de meester het recht had ze te doden. Slaven hadden vaak een relatie met een andere slavin en zoals gezien konden ze vaak zelfstandig werken. Ook waren de Romeinen ervan overtuigd dat beloning beter was dan straffen en hierbij kregen slaven vaak het vooruitzicht op een vrijlating. De vrijlatingen kwamen op grote schaal voor en vaak konden vrijgelatenen door hun ervaring en contacten snel rijk worden.



Afbeelding

Selling Slaves in Rome – Gérôme



Afbeelding

Slave Auction Rome – Gérôme



Of dat al die slavinnen naakt waren bij de verkoop, of dat dit kunstenaars vrijheden zijn, ik zou het echt niet weten. Wat ik wel weet, ook ik ben een man, en een vrouw kopen met een hoop kledingstukken aan, dat zie ik niet zitten. Als men voor iets geld geeft dan koopt men toch liever geen kat in een zak, zoals het bekende spreekwoord het voor ons duidelijk zegt. Men moet toch ook rekening houden met de tijd waarin dit allemaal gebeurde.
willy
 
Berichten: 1092
Geregistreerd: di 06 aug , 2002 10:01
Woonplaats: Brasschaat

Berichtdoor willy » wo 18 okt , 2006 17:49

Slavernij in de Nieuwe Wereld

Blanke slaven
Tussen 1512 en 1692 werden regelmatig blanke slaven en slavinnen naar het Caribisch gebied getransporteerd. Eerst door de Spanjaarden, later ook door andere Europese mogendheden. Tussen 1654 en 1685 vertrokken zo'n tienduizend indentured servants uit Bristol naar West-Indië en Virginia. Sommigen kwamen op contact, anderen waren ontvoerd in de straten van Londen en Bristol. Later werden criminelen als dwangarbeider uit Engeland naar West-Indië gebracht. Franse koloniën kenden zogenaamde engagés. De Staten van Holland besloten in 1684 om misdadigers uit de provincie Holland naar de West te zenden in plaats van ze in tuchthuizen op te sluiten.

Indianen
In de Spaanse en Portugese koloniën in Zuid- en Midden-Amerika stierf de autochtone bevolking, die gedwongen werd als slaaf op de plantages te werken, massaal doordat zij in het geheel geen resistentie had tegen ziekten als pokken en pest. In sommige gebieden was de inheemse bevolking bovendien al vóór de epidemieën erg schaars geweest.

Afrikanen
Rond 1660 ontstond een arbeiderstekort. Boeren uit Nieuw Carolina en Virginia waren de eersten die Afrikaanse slaven gingen gebruiken voor de tabaksoogst. Virginia was ook de eerste staat die haar wetten veranderde: zwarten die in hun geboorteland geen christen waren werden als slaven beschouwd. Men ging op grote schaal slaven importeren uit Afrika, waar stamhoofden graag krijgsgevangenen, misdadigers, ongehoorzame slaven e.d. voor een goede prijs van de hand deden.

De slaven werden vooral ingezet bij de teelt en verwerking van suikerriet. Het leven van deze slaven was zeer hard. Ze werden met een terreurregime onder de duim gehouden. Het sterftecijfer op de plantages overtrof over het algemeen in aanzienlijke mate het geboortecijfer.
Toen de Engelsen, Nederlanders en Fransen zich in de 17e eeuw meester maakten van een groot deel der Caribische eilanden en Suriname, begonnen zij ook daar suikerplantages aan te leggen, met zwarte slaven. De levensomstandigheden op de plantages waren over het algemeen affreus.
Tussen ca. 1500 en ca. 1850 werden 10 tot 15 miljoen Afrikanen als slaaf over de Atlantische Oceaan getransporteerd.

In de 18e eeuw begon de slavernij zich ook te ontwikkelen in de Engelse kolonies langs de kust van Noord-Amerika, de Oostkust van de latere Verenigde Staten. Hier was het sterftecijfer onder de slaven over het algemeen lager dan het geboortecijfer, misschien dankzij een iets betere behandeling, misschien door het minder tropische klimaat, waardoor het gemakkelijker was ziekten onder controle te houden. Werkelijk goed waren de levensomstandigheden der zwarte slaven hier evenmin.
Gevluchte slaven stichtten gemeenschappen op ontoegankelijke plaatsen. Zulke gemeenschappen van Marrons ontstonden op vele plaatsen, van het Amazonegebied tot in de Amerikaanse staten Florida en North Carolina. Veelal voerden de Marrons een guerrillastrijd tegen de plantage-eigenaren.



Afbeelding

Slave Market – Trautschold



Afbeelding

Slave Market America – unknow artist



Afbeelding

Slave Market America - Crowe



Een kleine toevoeging bij mijn vorige tekst over de naaktheid van de vrouwen: ik denk wel dat de meeste vrouwen en mannen aangeschaft werden om te werken, tenslotte waren het ook niet allemaal schoonheidskoningingen en de mannen zeker ook niet allemaal Chippendales. Misschien was dit anders bij de Arabieren, waar er regelmatig voor nieuw schoon voor de harem moest worden gezocht? Ik zeg nogmaals ik weet het niet.
willy
 
Berichten: 1092
Geregistreerd: di 06 aug , 2002 10:01
Woonplaats: Brasschaat

Berichtdoor willy » do 19 okt , 2006 21:02

Slavernij in Amerika



De negerhut van Oom Tom

willy
 
Berichten: 1092
Geregistreerd: di 06 aug , 2002 10:01
Woonplaats: Brasschaat

Berichtdoor willy » vr 20 okt , 2006 11:50

Slaven in Rome

Afbeelding

Hier brengt een slavin het gerecht aan bij haar meesteres in het tablinum. De domina ligt op haar divan en geeft aanwijzingen met de hand. Een poes en haar kind houden haar gezelschap.



Afbeelding

Verkoop van slaven



Afbeelding

Slaven in Zanzibar

willy
 
Berichten: 1092
Geregistreerd: di 06 aug , 2002 10:01
Woonplaats: Brasschaat

Berichtdoor willy » vr 20 okt , 2006 13:14

Stanley's tocht ter opsporing van Livingstone, by Henry Stanley

Jammer slechts dat de vredelievende bevolking dezer streken door de gruweldaden der slavenhandelaars verwilderd, en tot haat en weerwraak geprikkeld wordt. De slaven uit Manyoeëma worden, om hun schoonen lichaamsbouw en hun zachtaardig karakter, boven de anderen geschat; de vrouwen vooral zijn zeer schoon; heur haar uitgezonderd, hebben zij zeer weinig van het negerras; de kleur van haar huid is zeer licht, dikwijls niet veel donkerder dan die van eene portugeesche. Deze schoone vrouwen vinden veel aftrek bij de mestiezen langs de kust, en zelfs bij de Turken en Arabieren, die ze gaarne in hunne harems opnemen.

De handel in slaven en slavinnen is dan ook nog wel zoo winstgevend als die in ivoor: want de eersten worden eenvoudig met geweld weggevoerd. Wie zou het beletten? De arme inboorlingen, die geen vuurwapenen bezitten, zijn weerloos tegenover de slavenhalers, die de dorpen overvallen, onder de machtelooze bewoners een bloedbad aanrichten en eenige honderde gevangenen medevoeren.

Geen wonder voorwaar, dat de Arabieren hier overal zoo gehaat zijn; dat door hunne schuld de naam van blanken een vervloeking is geworden; en dat van tijd tot tijd de getergde stammen, zich vereenigende of bij hunne meer ontwikkelde en beter gewapende broeders aansluitende, eene vreeselijke weerwraak oefenen. Livingstone zelf, hoezeer hij, eenmaal bekend zijnde, over geene kwade bejegening te klagen had, liep meer dan eens gevaar vermoord te worden, omdat men hem voor een Arabier hield.

The Project Gutenberg EBook of Stanley's tocht ter opsporing van Livingstone, by Henry Stanley

willy
 
Berichten: 1092
Geregistreerd: di 06 aug , 2002 10:01
Woonplaats: Brasschaat

Berichtdoor willy » vr 20 okt , 2006 22:50

De kerk als slavenhouder

Zover als de geschiedenis van de mensheid nagegaan kan worden, hebben er altijd twee groepen mensen bestaan: heersers en dienaren, rijken en armen, uitbuiters en uitgebuiten. Deze klassenstructuur, die het duidelijkst tot uitdrukking kwam in de slaveneconomie van de Oudheid, werd door het christendom als vanzelfsprekend gegeven overgenomen. Terwijl in enkele gevallen in de Antieke Wereld van voor en buiten het christendom (niet in het Oude Testament) twijfel geuit werd aan de rechtmatigheid van de slavernij, en in enige Griekse sociaal-utopische theorieën zelfs een mensheid zonder slaven gedacht kon worden en de Romeinse slavenwetten onder invloed van de Stoa vermenselijkt en geliberaliseerd werden, treft men in het Nieuwe Testament iets dergelijks niet aan.

Het Nieuwe Testament polemiseert wel in scherpe bewoordingen tegen bijslaap zonder vergunning, tegen homoseksualiteit en tegen kort haar bij vrouwen, maar dat ontelbare mensen als levende werktuigen door een kleine groep anderen worden uitgebuit en als koopwaar uitgevent worden, wordt niet aan de kaak gesteld of juist verboden. Zelfs duikt de gedachte niet op dat de slavernij in principe verwerpelijk was en alleen wegens de machtsverhoudingen nog niet kon worden afgeschaft. Integendeel!
De gelijkenissen die de evangeliën Jezus in de mond leggen, gaan zonder een woord van kritiek uit van de slavernij, verklaren die zelfs tot model van de verhouding tot God - mens:
25 Omdat hij niets kon terugbetalen, gaf zijn heer bevel dat de man samen met zijn vrouw en kinderen en alles wat hij bezat verkocht moest worden, zodat de schuld kon worden ingelost.
Mattheüs 18:25

14 Het is als met iemand die naar het buitenland ging. Hij riep zijn slaven bij zich en vertrouwde hun zijn bezit toe.
Mattheüs 25:14

7 Stel, iemand van jullie heeft een slaaf die ploegt of het vee hoedt. Zal hij hem, als hij thuiskomt van het land, zeggen: “Kom meteen aan tafel”?
Lucas 17:7

Ook Paulus beschouwt de slavernij niet alleen als een vanzelfsprekende zaak, maar bevestigt dit verschijnsel ook uitdrukkelijk. Hoe weinig de apostel aan emancipatie denkt blijkt uit zijn woorden:
20 Laat iedereen blijven zoals hij bij zijn roeping was! 21 Bent u als slaaf geroepen, laat het u niet verdrieten; en zelfs als u vrij kunt worden, blijf dan toch liever slaaf. 22 Want de slaaf die door de Heer geroepen wordt, is een vrijgelatene van de Heer; en omgekeerd is hij die als vrij man geroepen werd, een slaaf van Christus. 23 U bent gekocht en de prijs is betaald. Word geen slaven van mensen.
1 Korintiers 7:20-23

Welk gruwelijk cynisme achter deze woorden steekt maken de christelijke bijbellezers zich moeilijk bewust. Met behulp van een taalkundige goocheltruc - doordat aan de beide begrippen slaaf en vrije een dubbele betekenis gegeven wordt - wordt de gekwelden zand in de ogen gestrooid. Onder de religieuze fictie, dat ze door Christus vrijgelaten zijn, wordt hun ingepraat dat hun werkelijke onvrijheid er niets toe doet. Tegelijkertijd doopt Paulus de slavenbezitters tot slaven van Christus om; zo is de bestaande onrechtvaardigheid versluierd en als wil van God gerechtvaardigd. Het gehele Nieuwe Testament is doortrokken van minachting voor de mens.
Overal wordt aan de slaven verkondigd:
1 Zij die als slaven hun juk te dragen hebben, moeten hun meesters met alle eerbied bejegenen, opdat de naam van God en de leer niet gelasterd worden. 2 Zij die gelovige meesters hebben, mogen hen niet minder achten omdat zij hun broeders zijn. Zij moeten hen integendeel des te trouwer dienen, omdat zij die van hun diensten profiteren, één zijn met hen in geloof en liefde. Zo moet u leren en vermanen.
1 Timoteus 6:1

9 De slaven moeten zich schikken naar hun meesters, het hun naar de zin maken, hen niet tegenspreken, 10 niet stelen, maar zich strikt betrouwbaar tonen; dan zullen zij in alles wat zij doen het aanzien verhogen van de leer van God onze redder.
Titus 2:9-10

5 Slaven, wees gehoorzaam aan je aardse heren met eerbied en ontzag, in eenvoud van hart, alsof je gehoorzaam was aan Christus. 6 Niet als ogendienaren om mensen te behagen, maar als slaven van Christus, die Gods wil van harte volbrengen, 7 en welgemoed hun werk doen, alsof het voor de Heer was en niet voor mensen, 8 wetend dat ieder het goede dat hij gedaan heeft van de Heer zal terugontvangen, of hij nu een slaaf is of een vrij man.
Epheziers 6:5-8

22 Slaven, wees in alles gehoorzaam aan je aardse heren, niet als ogendienaren om mensen te behagen, maar in eenvoud van hart, met ontzag voor de Heer. 23 Wat jullie ook doen, doe het van harte, alsof het voor de Heer was en niet voor mensen, 24 wetend dat je van de Heer als beloning het erfdeel zult ontvangen. Jullie dienen de Heer Christus. 25 Wie onrecht doet, krijgt zijn onrecht terug; Hij kent geen aanzien des persoons.
Kolossenzen 3:22-25

Al deze citaten tonen aan dat het oorspronkelijke christendom als agent optrad van een maatschappij, waarin bepaalde groepen onderdrukt werden. Reeds bestaande, gevestigde machtsverhoudingen worden met goddelijke glorie omhuld, maatschappelijke dwang wordt door religieuze geboden in de wil van de mensen zelf bevredigd: wat met geweld afgedwongen is moet uit vrije wil gedaan worden. Onderwerping aan menselijke heerschappij wordt uitgelegd als daad van onderwerping aan God. Het psychische mechanisme, het slechte geweten, reglementeert uiteindelijk alle individuele beslissingen: dan treedt verinnerlijkt geweld op als resultaat van een besluit uit vrije wil. Leed dat zonder meer bestaat wordt in de godsdienst tot iets van hogere orde verklaard: het wezen ervan wordt vastgelegd, maar het wordt niet kritisch verwerkt. Het Nieuwe Testament is een manifest van onmenselijkheid, een groots opgezet bedrog van de massa; het maakt de mensen dom in plaats van hen over hun objectieve belangen voor te lichten.

Welke fatale ideologische functie het hoofdthema van het Nieuwe Testament, het onschuldige lijden en sterven van Jezus, in dit verband vervult, blijkt uit de passage in de eerste brief van Petrus:
18 Slaven, schik je vol ontzag naar je meesters, niet alleen als zij goed en vriendelijk zijn, maar ook als zij lastig zijn. 19 Want met God in gedachten onverdiend leed verdragen is een gunst. 20 Wat voor bijzonders is het om slagen te verdragen die men verdiend heeft? Maar geduldig verdragen dat u te lijden hebt vanwege uw goede daden, dát is het wat God behaagt. 21 En het is ook uw roeping, want Christus heeft voor u geleden en u een voorbeeld nagelaten; u moet in zijn voetstappen treden. 22 Hij heeft geen zonde gedaan en in zijn mond is geen bedrog gevonden. 23 Als Hij uitgescholden werd, schold Hij niet terug. Als men Hem leed aandeed, uitte Hij geen dreigementen. Hij liet zijn zaak over aan Hem die rechtvaardig oordeelt. 24 In zijn eigen lichaam heeft Hij onze zonden op het kruishout gedragen, opdat wij afsterven aan de zonden en gaan leven voor gerechtigheid. Door zijn striemen bent u genezen. 25 Want u was verdwaald als schapen, maar nu bent u bekeerd tot de herder en behoeder van uw zielen.
1 Petrus 2:18-25

Onder verwijzing naar het lijden van Jezus worden slaven aangemaand om ook boosaardige meesters te gehoorzamen, om zich ook als ze onschuldig zijn te laten tuchtigen. De in het bijzonder door protestanten zo geroemde 'theologia crucis' ('theologie van het kruis') laat hier pas duidelijk haar ware gezicht zien: het lijden van Christus dient als alibi en als troostrijke illusie voor het onschuldige lijden van andere mensen.

Wat is het kruis van Jezus Christus eigenlijk anders dan een complex van sadistische en masochistische verheerlijking van het lijden? Zou men al een bepaalde zin aan een dergelijk folterinstrument kunnen ontlenen, dan gold dat toch in ieder geval voor die kruisen langs de Via Latina waaraan in het jaar 71 v.C. zesduizend slaven, aanhangers van de sociale revolutie van Spartacus, gehangen werden. Hun bloed vloeide tenminste voor reëel menselijk geluk, al werd het dan ook verijdeld. De Oude Kerk hield zich bij het standpunt van het Nieuwe Testament ten aanzien van de slavernij.

Uit de gelijkheid van alle mensen voor God, die behalve in het christendom ook in andere antieke religies verkondigd werd, werd volstrekt niet de conclusie getrokken dat de mensen ook in politiek en sociaal opzicht gelijk waren. Wanneer de gedachte aan werkelijke emancipatie opdook werd deze strikt afgewezen. Bisschop Ignatius van Antiochië verbood aan christelijke slaven om te eisen dat ze op kosten van de gemeente vrijgekocht zouden worden. In de ‘Barnabasbrief’ wordt de slaven voorgehouden hun bezitters als 'afbeelding van God' te vereren. Kerkvader Tertullianus wil de slaven wijs maken dat vrijheid en onderworpenheid in de wereld schijn zonder enige betekenis zijn, vergeleken met de ware vrijheid in Christus, die van de onderworpenheid aan de zonde bevrijdt. Een scherper afkeurend oordeel over het menselijke geluk als begerenswaardige zaak kan niet gegeven worden. De dualistische mensopvatting die aan deze standpunten ten grondslag ligt, komt bijzonder duidelijk tot uitdrukking in de woorden van Lactantius: 'Want omdat wij menselijke dingen niet met de maatstaf van het lichaam maar met de maatstaf van de geest meten, zijn onze slaven, hoewel ze in lichamelijk opzicht anders gesteld zijn, toch onze slaven niet, maar wij beschouwen hen als broeders in de geest en mede-slaven in de godsdienst en noemen hen zo.'

Een werkelijke, lichamelijke afschaffing van de slavernij heeft aan de Oude Kerk nooit voor ogen gestaan. Wanneer hier en daar christelijke grootgrondbezitters eens een enkele slaaf vrijlieten, dan gebeurde dat niet omdat zij hun recht op politieke en sociale vrijheid hadden erkend, maar omdat ze zich aangemoedigd voelden om een 'goed werk' ten gunste van hun zieleheil te doen.
Vanaf het begin stabiliseerde de christelijke verkondiging de slavernij. Hoe voortreffelijk de nieuwe godsdienst als smeerolie in de machtsmachine functioneerde, laat Augustinus zien, die de rijken tot dankbaarheid aanmaande: tot dankbaarheid voor het feit dat Christus en zijn kerk niet van slaven vrije mensen maakten, maar van slechte slaven goede slaven. In de vierde eeuw werd de gedachteloze en opportunistische aanpassing aan de sociale en politieke machtsverhouding tenslotte gehonoreerd.

De keizers — als exponenten van de Romeinse feodale klasse - verhieven het christendom tot staatsgodsdienst. Constantijn begon in 313 met de privilegiëring; Gratianus en Theodosius voltooiden die in 380. De aristocratie en de hogere clerus waren al snel twee handen op éen buik: tot bisschoppen werden voornamelijk rijken gekozen. Vele edelen stelden hun eeuwig zieleheil veilig door de kerk grote stukken land te schenken. Weinige decennia later was het 'lichaam van Christus' uitgegroeid tot de rijkste grootgrondbezitter met het grootste aantal slaven in het keizerrijk. Zoals alle uitbuiters haalde ook de kerk zonder scrupules uit deze machtsverhouding wat er uit te halen viel, zodat de toestand van de slaven die van de kerk bezit geworden waren, zienderogen verslechterde. Terwijl in de antieke wereld buiten het christendom steeds meer de opvatting van een onaantastbaar mensenrecht op vrijheid ontworpen werd, legde het christendom steeds meer de nadruk op een onvervreemdbaar recht op onvrijheid. De vrijlating van de kerkslaven werd principieel onmogelijk verklaard, omdat niet de clerus, maar God over de eigendomsrechten beschikte en eigendom slechts door de eigenaar afgestaan kon worden (wettelijk neergelegd in het 'Decretum Gratiani' omstreeks 1140 met het oog op de slaven)

Hoewel moderne apologeten vaak proberen om in het kerkelijke standpunt ten aanzien van de slavernij een kiem te ontdekken van 'het zelfbeschikkingsrecht van het individu', is dit op geen enkele wijze houdbaar. De minachting van ieder vrijheidsverlangen komt vooral duidelijk tot uitdrukking in het monnikendom. Immers de antieke staat ontzegt de slaaf geen persoonlijk recht, dat ook niet aan de monnik door de kloosterregels werd onthouden en, omdat absolute gehoorzaamheid aan abt en regels de hoogste deugd van de monnik werd, kon ook voor de slaaf slechts de aard van zijn slavernij veranderen, wanneer hij in het klooster ging.'

De slavernij bestond gedurende de hele christelijke middeleeuwen en vond in de leidende denkers van de scholastiek haar verdedigers. (Thomas van Aquino, Albertus Magnus, Duns Scotus). Thomas nam Aristoteles' opvatting over, die een slaaf als 'bezield werktuig van zijn heer' en als 'iemand die buiten de maatschappij staat' gekenschetst had. Pausen en bisschoppen beschikten over duizenden slavinnen en slaven die de gigantische landgoederen moesten bewerken. Gevluchten werden onverbiddelijk gevangen en teruggebracht. Als 'fugitivi' (weg-gelopenen) kregen ze ijzeren ringen om hun hals met christelijke symbolen. Het kerkrecht deelde alle slaven als voorwerpen onder de rubriek 'kerkelijke goederen' in (mensenmateriaal). Ze waren uitgestotenen van kerkelijke ambten. Slavernij werd ook als kerkelijke tuchtmaatregel opgelegd. In 655 verklaarde de synode in Toledo alle kinderen van priesters tot slaven (hernieuwd in Pavia in 1022, opgenomen in het ‘Decretum Gratiani’, ongeveer 1140). In 1179 werd op het derde concilie van Lateranen alle tegenstanders van het Romeinse pausdom met de slavernij bedreigd. Zo riepen de pausen in 1309, in 1482, 1506 over Venetië, in 1376 tegen Florence en in 1508 over geheel Engeland de slavernij uit. Ook al konden de straffen niet worden uitgevoerd.

Aan het einde van de middeleeuwen kwam de slavenhandel met de onlangs veroverde overzeese koloniën van Spanje en Portugal, opnieuw tot bloei. Paus Nicolaas V hechtte in 1454 in de encycliek 'Romanus Pontifex' zijn officiële goedkeuring aan de praktijk om alle onderworpen volken tot slavernij te laten vervallen. In 1487 aanvaardde Innocentius VIII een groot aantal slaven uit Malaga van Isabella van Spanje als geschenk. In 1493 verdeelde Alexander VI de wereldbol onder Spanjaarden en Portugezen en bevestigde hij dat de gangbare praktijk om dwangarbeiders in de koloniën te laten werken, rechtmatig was. In 1548 erkende Paulus III het recht van alle mensen, ook van de clerus, om slaven te houden. Pauselijke galeien voeren op mensenvangst uit en ontelbare innig gemeende dankgebeden stegen naar God omhoog, wanneer er weer een rijke vangst van 'bezielde werktuigen' gelukt was. In volle ernst konden christelijke theologen over het 'probleem' discussiëren of een zakspiegeltje een billijke prijs voor een neger was. Terwijl de Jezuïtenorde in de Congo in 1666 12 000 slaven bezat en de pausen tot het einde van de achttiende eeuw van hun diensten in de kerkelijke staat profijt trokken, hielden de Benedictijnen in Brazilië deze nog tot 1864.

Het protestantisme sloeg vanaf het begin dezelfde weg in, nadat Luther lijfeigenschap en slavernij theologisch gerechtvaardigd had. Tot diep in de negentiende eeuw dreven evangelische staten onder de theologische goedkeuring van de missionarissen slavenhandel en gingen zij op slavenjacht. Ook nu nog in de twintigste eeuw gaan christelijke Ethiopiërs op slavenjacht en verkopen zij hun buit op de slavenmarkt. Dit korte overzicht toont aan dat het christendom niet pas in de negentiende eeuw ten aanzien van het sociale vraagstuk erbarmelijk te kort geschoten is -wat tenminste door verstandige theologen wordt toegegeven -, maar dat het vanaf het begin met de economisch heersende machten collaboreerde. Tot de vierde eeuw bood de kerk zich gewillig aan als ideologische handlanger van bestaande machtselites. Later plunderde de hogere clerus de volksmassa's, vooral de boeren, zelf uit. De kerk was volledig in het feodale systeem van de middeleeuwen geïntegreerd. De voornaamste kerkelijke ambten werden uitsluitend door edelen bekleed, in de regel door de jongere zoons van de regerende vorstenhuizen. De oudste zoon erfde de vaderlijke rechten; de tweede zoon werd geestelijke en bekleedde het ambt van bisschop of abt. Dikwijls moest men om abt te worden zijn adeldom tijdens meerdere generaties kunnen aantonen. De landheer hield als patroon toezicht op de verdeling van de inkomsten van de parochie (kerkelijk eigendom) waarbij hij vanzelfsprekend zijn eigen familieleden bevoordeelde.

Dank zij voortdurende veroveringsoorlogen en een slim uitgekiend belastingsysteem had het pausdom zich aan het eind van de middeleeuwen door roof opgewerkt tot de rijkste financiële macht van Europa. Paus Johannes XXII (1316-1334) besteedde zijn inkomsten bijvoorbeeld als volgt: 63,7% voor zijn oorlogen, 12,7% voor salarissen van zijn beambten, 7,16% voor aalmoezen, waaronder ook nieuwe kerkelijke gebouwen en de missie vielen, 3,35% voor kleding, 047% voor opmaak, 2,9% voor gebouwen, 2,5% voor keuken en kelder en 4% voor vrienden en verwanten.

Zonder verder in te gaan op de bekende houding van Luther, die vijandig gezind was jegens de boeren en die - zoals het hele protestantisme na hem - de bestaande voorrechten van de klassen religieus rechtvaardigde, moeten we nog een blik werpen op de positie van de kerken in het kapitalistische systeem van de negentiende eeuw.
Het onbeschrijfelijke leed dat het kapitalisme over de massa's bracht, kan hier onmogelijk op adequate wijze verduidelijkt worden. 'In 1840 is de gemiddelde levensduur van de arbeiders in Liverpool 15 jaar, in Manchester sterft 57% van de arbeiderskinderen voor hun vijfde jaar. Negen- tot tienjarigen werken niet zelden 24 en 36 uur ononderbroken. Ze worden 's nachts tot werken aangezet en met zweepslagen wakker gehouden. Nog in 1860 probeert men via de openbare verzoekschriften een beperking van de arbeidstijd tot 18 uur te bereiken. Kinderen van 3 en 4 jaar staan bij de produktie van kant op stoelen. In de strovlechterijen hebben ze dikwijls minder plaats dan een hond in zijn hok. Bij de werkzaamheden in de mijnen kruipen vier- en vijf jarigen met mannen en vrouwen halfnaakt en naakt, terwijl ze aan kettingen hangen, door de veel te nauwe, warme mijngangen. Wie zich beklaagt wordt ontslagen en vindt als 'getekende' nergens emplooi. De doden worden in de sloten gegooid en worden in holen en moerassen gedumpt. 'Onderwijs' ontvingen deze mensen natuurlijk zo goed als niet - behalve godsdienstonderwijs.

Protesten van de kerken zijn niet bekend. De eerste wet in Duitsland, die kinderen onder negen jaar verbood in de fabrieken te werken (1839), werd, hoe kon het anders, op aandringen van de militaire autoriteiten uitgevaardigd, omdat hun opgevallen was hoe slecht de lichamelijke toestand van die rekruten was, die voordien in de industrie gewerkt hadden. Gebrekkig en spaarzaam probeerden de kerken uiteindelijk te helpen. Men legde pleisters, waar een operatie noodzakelijk was geweest. Een beroep op het individuele sociale gevoel van de christelijke jonkers en fabrikanten raakte niet de wortel van de ellende. Ook liefdadige instellingen dachten vanuit patriarchale voorstellingen en scheepten de noodlijdenden af met belachelijke aalmoezen. Het infame systeem als zodanig gold nog steeds als door God verordineerd.

En tegenwoordig? De vervlochten structuur tussen christendom en kapitalisme heeft zich niet fundamenteel gewijzigd. Ternauwernood verbindt de kerkelijke diaconie met de ene hand
enige wonden, of ze brengt die met de andere hand indirect toe, door een onjuiste wereldorde ideologisch te steunen. Terwijl brave zustergemeenten goedgelovig giften voor de actie 'brood voor de wereld' inzamelen, kunnen op hetzelfde moment de grote Amerikaanse concerns, waarvan de directie doorgaans uit christenen bestaat, onaangevochten hun neo-kolonialistische uitbuitingspolitiek in de Derde Wereld bedrijven - gedekt door regeringsleiders in het Witte Huis die trouwe kerkgangers zijn. Weliswaar scharen zich intussen in Latijns-Amerika groepen van de katholieke clerus aan de zijde van de uitgezogen massa's, maar het gaat hier in eerste instantie, gezien de motivering, niet om een politieke solidariteitsverklaring met het sociale emancipatieproces van de 'Verworpenen der aarde', maar om de opportunistische poging de mensen voordat het te laat is te bewaren voor de ingewortelde katholieke godsdienst. Wanneer dan een socialistische omwenteling al niet meer te vermijden is, dan wil de kerk tenminste aan de kant van de overwinnende machten staan en zo mogelijk een atheïstische oriëntering van de nieuwe maatschappij verhinderen.

Hoe kon het de kerk eeuwenlang gelukken om de rechtelozen in slaap te sussen en de onderdrukkers een goed geweten te verschaffen? Laten we tot slot de gehele ideologische apparatuur samenvatten.
De godsleer in engere zin, d.w.z. met name de scheppingsleer, beweert dat deze wereld fundamenteel goed ingericht is. Ondanks de zondeval geldt de zin uit het eerste hoofdstuk van de Bijbel, hoe gebrekkig ook: 'En God zag alles wat Hij gemaakt had, en zie, het was zeer goed'. De hieruit afgeleide oproep aan de mensen om God onophoudelijk te lofprijzen en hem te danken dient om de misère in hun leven pathetisch te verdoezelen.

Lof zij de Heer, de almachtige Koning der ere
Dat aard' en hemel de lof zijner glorie vermere.
Meng in 't geklank, ziel, uw aanbiddende dank,
Zing al wat ademt de Here.'

'Lof zij de Heer, die uw lichaam zo schoon heeft geweven,
dagelijks heeft Hij u kracht en gezondheid gegeven.
Hij heeft u lief, die tot zijn kind u verhief,
ja, Hij beschikt u ten leven.'


* De Nederlandse tekst is voor het eerste vers genomen uit de Hervormde Gezangenbundel, Gez. 136 : 1; het tweede vers is van Jan Wit in de Gereformeerde Gezangenbundel, Gez. 102 : 3, Vert.

De mythe van de verzorgende scheppingsmacht van God - in de idealistische filosofie geseculariseerd tot de gedachte dat alles wat werkelijk is ook goed is, en tegenwoordig verflauwd tot het berustende geloof aan een 'ten diepste goede wereld' (Bollnow) - maakt dat de mens zweert bij het bestaande. Waarvoor men dankbaar moet zijn, kan moeilijk voorwerp van kritiek zijn.

Zo werden en worden concrete maatschappelijke machtsverhoudingen naar Gods wil gestabiliseerd - bij de katholieken meestal via een natuurrechtelijke leer ('dat is van nature zo') of bij de protestanten via een leer van de scheppingsverordeningen. Zo kon bv. 2000 jaar lang de monarchie (keizer bij de gratie Gods) of de slavernij op deze wijze religieus gerechtvaardigd worden.
Kwam en komt desondanks op een gegeven ogenblik de ontevredenheid van de mensen met hun toestand naar boven (bv. naar aanleiding van de oorlog) dan biedt het geloof in de schepping ook hier nog een uitweg. Het geleuter van de theologen luidt dan: 'Gods gedachten zijn onnaspeurbaar, zijn wegen ondoorgrondelijk. Wie mag het zich aanmatigen om met hem te twisten? Gij moogt niet twijfelen, mijn zoon.' Op deze wijze kan ieder verlangen en iedere kritiek onfeilbaar de mond gesnoerd worden. De meeste oorzaken van menselijk kwaad en leed, die heel goed achterhaald kunnen worden, worden gemystificeerd. De opheffing ervan raakt op de achtergrond. Dit nevelscherm wordt nog ondoorzichtbaarder door de zonde-leer, die stelt dat alle misstanden en conflicten een gevolg zijn van de ongehoorzaamheid van de mens aan Gods heilige gebod. Wat in werkelijkheid voornamelijk het resultaat van een irrationele inrichting van de maatschappij is, die haar leden geweld aandoet, wordt ten onrechte aan de slachtoffers toegerekend.

Sinds de zondeval leven alle mensen in staat van verdorvenheid, in de 'status corruptionus'. Ze zijn slecht - over de graad van slechtheid zijn de geloofsrichtingen het niet eens - en moeten bestraft en binnen de perken gehouden worden. Als tuchtmiddel heeft God superioriteit en ondergeschiktheid ingesteld, waaruit de overheid en slavernij afgeleid zijn. Deze toestand blijft voortduren tot het einde van de wereld en kan, juist omdat het slechte in de mensen zelf zit, niet opgeheven worden. Alle pogingen in die richting zijn overtredingen en vervloekte dweperij.
Zo kweekt de zondagse prediking bij de mensen het idee dat ze nietswaardige zondaars zijn, innerlijk onvrije en angstige schepselen: nuttig en bruikbaar voor de maatschappelijke machtselites die slechts staande kunnen blijven, zolang de massa's hulpeloos blijven en geen zelfvertrouwen hebben. Opdat de mensen onder geen enkele omstandigheid op de gedachten komen hun geschiedenis bewust in eigen hand te nemen en hun scheppende mogelijkheden te ontvouwen, leert de christologie hun uitdrukkelijk, dat ze daartoe a priori al niet in staat zijn. Voor de oplossing van centrale problemen van het leven (het 'heil') schiet de menselijke kracht te kort. Daar is een verlosser voor nodig, die God uit louter genade gezonden heeft.

Maar Jezus Christus verlost de mens niet uit de gewone materiële ellende. Zijn goede werken zijn zogenaamd van een hogere orde; hij doet de mensen inzien dat sociale rechtvaardigheid en politieke vrijheid iets oneigenlijks is, slechts iets aards of vleselijks. Wie in Christus is vrijgelaten, kan getroost in lichamelijke slavernij blijven.
De verlossing waaraan de mensen door hun geloof deelhebben, moet veilig gesteld worden door de navolging van Christus. Hier blijkt of ze de wereld innerlijk overwonnen hebben en gewillig hun kruis op zich nemen. De ware vrijheid ligt juist in de deemoedige lijdzaamheid. Hoe kan men beter willen leven dan de Heer? Hij leed zelf als onschuldige, terwijl wij ons lijden volledig verdiend hebben!

Dat de christelijke dogmatiek van a tot z opgesteld is om de mensen onmondig te houden, blijkt uit de genadeleer. De mens is altijd van Gods genade afhankelijk, zoals Christus in het evangelie van Johannes zegt:
5 Ik ben de wijnstok en jullie zijn de ranken. Alleen wie met Mij verbonden blijft – zoals Ik met hem – draagt rijkelijk vrucht, want los van Mij kunnen jullie niets.
Johannes 15:5

Omdat deze genade niet in het luchtledige zweeft, maar haar plaats heeft in de maatschappelijke werkelijkheid, betekent dit noodzakelijk dat men van bepaalde mensen afhankelijk is: daarom placht men voorheen koningen en kerkvorsten aan te spreken met 'Genadige Heer'.
Wie denkt dat de mensen wezenlijk op genade zijn aangewezen, denkt dat ze rechteloos zijn. Zij mogen, wat hun elementaire behoeften aangaat, geen juridisch opvorderbare eisen stellen. Met cynische duidelijkheid schrijft Luther in zijn verklaring van het eerste geloofsartikel: 'Ik geloof dat God mij samen met alle schepselen geschapen heeft, mij lichaam en ziel, ogen, oren en alle lichaamsdelen, verstand en alle zintuigen, verder kleding en schoeisel, eten en drinken, huis en haard, vrouw en kinderen, land, vee en alle goederen gegeven heeft en in stand houdt; hij verzorgt mij in al mijn nooddruft en geeft mijn lichaam en ziel rijkelijk en dagelijks voedsel; hij beschermt me tegen alle gevaren en behoedt en bewaart me voor alle kwaad, en dat alles uit louter vaderlijke, goddelijke goedheid en barmhartigheid zonder enige verdienste en waardigheid mijnerzijds.’ Wie zo denkt, levert de mens in werkelijkheid uit aan de willekeur van zijn machtige broeders. Het begrip genade is het ideologische produkt van een rechteloze maatschappij.

Een korte blik op de christelijke antropologie levert dezelfde resultaten op. De onmacht van de mens die tot nu toe maatschappelijk bepaald is, de zelfstandige en rationele organisatie van hun behoeften en hun bekwaamheden, worden gemystificeerd tot het geloofsstuk van het schepsel zijn van de mens. Hoe dient een schepsel zich te gedragen? Deemoed, dienstwilligheid, zelfopoffering, offerzin, gehoorzaamheid, geduld, dankbaarheid, zich geheel aan God geven, op God en niet op eigen kracht vertrouwen, zichzelf beschouwen als begiftigde, alle wensen aan Gods wil opdragen, tegen de schijn in aan Gods liefde en trouw geloven en zichzelf wegcijferen. Al deze 'deugden' hebben tot doel om eigen initiatieven, burgerlijke moed en drang tot emancipatie in de kiem te smoren en die als hoogmoed jegens God en de mensen te brandmerken. Eeuwenlang heeft de kerk daardoor in haar prediking een onderdanige mentaliteit, minderwaardigheidsgevoelens en een autoritaire instelling voortgebracht en gecultiveerd.

Geheel consequent worden de vermoeiden en belasten, omdat ze op de goede weg zijn, geprezen in plaats van opgeroepen om aan de macht van hun onderdrukkers een einde te maken. Al deze wantoestanden worden tenslotte in de eschatologie nog eens bekrachtigd en voorzien van het zegel van de eeuwigheid. In het algemeen heeft de 'leer van de laatste dingen' ten eerste de functie om het leven van de mens te kenschetsen als uitsluitend aards, voorlopig en daardoor naar de tendens onverschillig. Christelijke existentie is existentie die na opvraag teruggegeven moet worden, omdat men altijd vindt dat de hemel als het ware vaderland geldt. Het karakter van de eschatologische zienswijze die als opium werkt, is door Paulus in zijn brief aan de Romeinen klassiek geformuleerd:
18 Ik ben er zelfs van overtuigd dat het lijden van deze tijd niet opweegt tegen de heerlijkheid waarvan ons de openbaring te wachten staat.
Romeinen 8:18

Imaginaire goederen aan gene zijde van het leven moeten de mens troosten in zijn huidige werkelijke leed en ontbering. Doordat het verlangen naar geluk en rechtvaardigheid naar de hemel verplaatst wordt, is het voortbestaan van ongeluk en onrechtvaardigheid op aarde gerechtvaardigd. Intussen is in sociaal-psychologisch opzicht het dreigen met de eschatologische knuppel veel effectiever gebleken. Terwijl de wensprojecties in de loop van de geschiedenis van de theologie over het geheel genomen, opvallend flauw bleken en ook aan de vervulling ervan te zware voorwaarden verbonden waren ('velen zijn geroepen, maar slechts weinigen uitverkoren') speelde de huivering voor de hel in het bewustzijn en onderbewustzijn van de mens een veel grotere rol. De wezenlijke oorzaak daarvan was, dat de voorstelling van de hel niet alleen een fantasiebeeld was, maar ook uit de ervaring van tegenwoordige werkelijke belevenissen gevoed werd (zoals bv. het barbaarse rechtswezen).

Wat is het resultaat van deze korte gang door de wezenlijke thema's van de christelijke dogmatiek? Ieder leed, iedere ontbering en ieder onrecht laat zich met behulp van de christelijke theologie funderen, verheerlijken of onschadelijk maken. De zin voor menselijkheid wordt afgestompt: verachting van de mens wordt gepresenteerd als eerbied voor menselijke waardigheid.

Kahl Joachim: Het onheil van het christendom – ISBN 90 229 1326 0
willy
 
Berichten: 1092
Geregistreerd: di 06 aug , 2002 10:01
Woonplaats: Brasschaat

Berichtdoor willy » za 21 okt , 2006 17:18

Afbeelding

Babylonische huwelijksmarkt – Long, Edwin

According to the Greek historian Herodotus, writing about Babylon: "In every village once a year all the girls of marriageable age used to be collected together in one place, while the men stood round them in a circle; an auctioneer then called each one in turn to stand up and offered her for sale, beginning with the best-looking and going on to the second best as soon as the first had been sold for a good price."

"Marriage was the object of the transaction. The rich men who wanted wives bid against each other for the prettiest girls, while the humbler folk, who had no use for good looks in a wife, were actually paid to take the ugly ones, for when the auctioneer had got through all the pretty girls he would call upon the plainest, or even perhaps a crippled one, to stand up, and then ask who was willing to take the least money to marry her -- and she was offered to whoever accepted the smallest sum. The money came from the sale of the beauties, who in this way provided dowries for their ugly or misshapen sisters." (Herodotus, "Histories" Book I, paragraph 196.)


willy
 
Berichten: 1092
Geregistreerd: di 06 aug , 2002 10:01
Woonplaats: Brasschaat

Berichtdoor willy » ma 11 dec , 2006 14:10

Hoezo, christelijke waarden?

In opiniebijdragen over de christelijke waarden en de Europese grondwet werd de vraag gesteld of God nu taboe is. Mij valt een veel ernstiger taboe op: dat van de historische waarheid.

Een eerste thema betreft de wortels van onze beschaving. Niemand betwist dat de Grieks-Romeinse cultuur en het christendom de basis gevormd hebben, met een Germaanse en een Slavische inbreng. Maar als je binnen deze invloeden gaat zoeken naar de doorslaggevende factor die onze beschaving gebracht heeft tot de unieke internationale positie die ze in de twintigste eeuw heeft bereikt, dan is het antwoord zonder meer: de wetenschap. De ontwikkeling daarvan, vooral sinds de zestiende eeuw, is in essentie te danken aan de Griekse wis- en natuurkunde , aangevuld met de Arabische rekenkunde en algebra. Het christendom heeft daar niets mee te maken.

Er was ook de impact van de techniek en de kapitalistische economie, maar ook daarvan zijn de christelijke wortels ver te zoeken. Die wetenschap leidde tot een nieuwe filosofie in de zeventiende en de achttiende eeuw, waarbinnen ook de ideeën over onder meer vrijheid, gelijkheid en volkssoevereiniteit hun huidige betekenis kregen. Net zoals met de wetenschap fungeerde de christelijke traditie hier essentieel als een dominante structuur waartegen men zich afzette. In algemene regel is het onjuist dat de godsdiensten eeuwenlang de ,,intellectuele software'' leverden voor hun maatschappijen, maar als je de rol van ,,steen des aanstoots'' ook een bijdrage noemt, geldt dat wel enigszins voor het christendom.

De tweede vraag betreft de invloed van de ,,christelijke waarden'' op het verloop van de geschiedenis. Dat alle mensen voor God (Amon) gelijk zijn, zei men in Egypte al in 2000 v.C.: ,,Ik maakte de grote overstroming zodat de arme man er zijn deel van zou hebben zoals de rijke man; ik maakte iedere mens zoals zijn medemens.'' Ook de naastenliefde en de werken van barmhartigheid (de hongerigen spijzen, de dorstigen laven, de naakten kleden...) waren daar al gangbaar rond 1000 v.C.. "Bemin uw vijanden" vinden we vanaf de zevende eeuw v.C. zowel in Egypte als in Babylonië, en rond 500 v.C. kende men in China de Gulden Regel ,,doe een ander niet aan wat je niet zou willen dat die andere jou aandoet''. Een paar eeuwen vóór Christus verkondigden de stoïcijnen al dat wij allen in menselijke waardigheid gelijk zijn en dat wij een algemene mensenliefde (filanthropia) moeten nastreven.

Hiermee wil ik de bijdrage van de evangeliën niet minimaliseren. In twee parabels, Mattheus, 25,31-46 en Lucas, 10,30-37, worden die waarden zo mooi geformuleerd dat ze veel mensen hebben ontroerd en beïnvloed; en tijdens de eerste drie eeuwen onderscheidde het christendom zich op markante wijze door caritatieve activiteiten (wat we thans ook bij islamitische groepen vaststellen) en vooral door een radicaal pacifisme.

Maar dat is niet het hele verhaal. Heel vroeg al vertoonde het christendom ook inhumane trekken: de haat tegen joden en ketters, de ondergeschikte positie van de vrouw en vooral: de goedkeuring van de slavernij. En toen de Kerk in de vierde eeuw een alliantie aanging met de staat, raakte (in het Westen) de liefdadigheid op het achterplan en werd het pacifisme overal vervangen door een verheerlijking van het geweld. Van dan af werden massa's heidenen, ketters, joden, moslims, protestanten, katholieken, noem maar op, in naam van het geloof vervolgd of vermoord. De bloedige godsdienstoorlogen van de zestiende en zeventiende eeuw en de uitbuiting en uitroeiing van ,"wilden" in de kolonies, met de missionering als excuus, vormden wel absolute dieptepunten, maar genocide onder christenen bleef tot het eind van de twintigste eeuw in Europa een gruwelijke realiteit.

Een tweede eeuwenlange negatie van de zogenaamd christelijke waarden van vrijheid, gelijkheid en liefde, was het instandhouden van de slavernij. In de bijbel, maar ook bij de kerkvaders en theologen tot in de zeventiende eeuw, werd dit instituut aanvaard en verdedigd. Vanaf de vijfde eeuw was de kerk de grootste slavenhouder van Europa en zelfs toen de slavernij in het noorden om economische redenen verdween, bleef die in Zuid-Europa bestaan: priesters, kloosterlingen, bisschoppen en zelfs de paus hadden tot ver in de achttiende eeuw slaven.

De handel in negerslaven (zestiende tot achttiende eeuw), zo mogelijk nog gruwelijker dan de holocaust, was volledig in handen van christenen en gebeurde met kerkelijke goedkeuring. In de zo bijbelvaste Verenigde Staten verdween de slavernij pas na een bloedige burgeroorlog (1865) en in Zuid-Amerika hadden ook kloosters nog slaven tot ver in de negentiende eeuw. In het orthodoxe Rusland werd de slavernij al in 1881 afgeschaft, maar in het katholieke Brazilië gebeurde dat pas in 1888. Als er achttien eeuwen nodig waren vooraleer al die gelovigen, zowel leken als hiërarchie, tot het inzicht kwamen dat slavernij een onduldbare aantasting was van de menselijke waardigheid, dan is er met dat christelijke erfgoed wel iets misgelopen. En waar waren de liefde en de verdraagzaamheid toen de joden eeuw na eeuw door die christenen werden vernederd, vervolgd en vermoord? Moeten we herhalen dat de Shoah plaatsvond in een land dat in verpletterende meerderheid katholiek of protestants was, zonder dat de hoogste kerkelijke leiders daar ook maar iets tegen inbrachten?

Wie verder nog het lijstje afloopt van de kruistochten, de inquisitie, culminerend in het levend verbranden van onschuldige heksen, de onderdrukking van de vrouw, het onbegrip voor de sociale problemen in de negentiende eeuw, enzovoorts, kan niet anders dan besluiten dat geen enkele godsdienst, ideologie of beweging, door de geschiedenis heen een zo breed spoor van bloed en tranen, van verdrukking en uitbuiting, van dood en vernieling achter zich gelaten heeft, als het christendom.

Ik betwist niet dat het evangelie nu en dan voor christenen een inspiratiebron geweest is om zich in te zetten voor hun medemens, maar de keerzijde van de medaille is zo verschrikkelijk dat er weinig reden is om naar die christelijke waarden te verwijzen als een uniek erfgoed waarop we fier zouden mogen zijn.

In de ethische tradities die vanuit Egypte en Babylonië, via joods-christelijke en Grieks-Romeinse overlevering tot ons zijn gekomen, zitten waardevolle elementen. Maar de god van het christendom heeft daar geen alleenrecht op, en wij allen, kinderen van deze beschaving, moeten vooral beschaamd zijn dat onze voorouders er, doorheen die hele geschiedenis, zo weinig respect voor betoond hebben.

Misschien is nu de tijd gekomen om ze niet langer als pionnen op het schaakspel van ethische discussies te zien, maar om ze nu eens eindelijk, in hun Verlichte formulering, voor ons continent en voor de wereld, tot hun recht te laten komen.

prof. Etienne Vermeersch

willy
 
Berichten: 1092
Geregistreerd: di 06 aug , 2002 10:01
Woonplaats: Brasschaat

Berichtdoor els » ma 11 dec , 2006 14:41

Hee, wat toevallig! :lach2: Ik zit dit stuk net te lezen, omdat ik nu toch met vernieuwde energie probeer atheisme.eu in de lucht te krijgen. Ik ben bezig met een 'blog'-pagina, met allemaal links naar artikelen, en deze zat er ook bij.

http://www.atheisme.eu/nl/index.php?opt ... 0&Itemid=9

Goed dat hij dit zgn. 'christelijke waarden' eens bij de horens vat. Ik word er altijd kriebelig van als iedereen tegenwoordig doet alsof het CDA 'niet christelijk genoeg' zou zijn. Volgens mij zijn ze namelijk wel christelijk - en dit is wat het is. Nu zitten er bij de SP allemaal weglopers van het CDA het christendom te promoten, en de SP laat ze nog hun gang gaan ook. Ik zag liever dat ze bij het CDA bleven en daar het humanisme promootten.

Okee, dit even tussen het slavernijgebeuren door. De 'islamitische waarden' zijn trouwens ook al flink gedemythologiseerd.
els
Beheerder
 
Berichten: 3134
Geregistreerd: zo 14 jul , 2002 22:08
Woonplaats: Amsterdam

Berichtdoor willy » ma 11 dec , 2006 18:09

Els, sorry dat ik onder uw duiven aan het schieten ben geweest met dat artikel van Vermeersch. Het is gewoon toeval. Zonder beledigend te willen zijn, ik dacht dat de opzet van ATHEISME EU op niets uitgelopen was. Ik heb zelfs de snelkoppeling naar die site laten verdwijnen omdat ik er toch niets van verwachte dan wat egocentrische tekstjes. Mijn mening was van bij de start: wat kan men nu constant over één onderwerp vertellen!
Met de door u bijgeplaatste URL die ik heb opengedaan zag ik tot mijn verbazing Els Geuzebroek staan, dus dacht ik is het er toch van gekomen. Proficiat, het ziet er zelfs heel goed uit. Ik was bezig met te kijken bij Vermeersch of er geen nieuwe teksten waren en vond daar iets dat volgens mij bij Slavenhandel paste en zo is dat op het forum terechtgekomen. Als u nu niet had gereageerd hierop dan was ik het van uw site nooit te weten gekomen.
Els, ik heb de indruk dat het niet is zoals waar u mede begonnen was, het is in alle geval veel beter geworden. Er zijn, volgens mij, wel wat aanpassingen aan gebeurt of niet? Ik geef ook gaarne toe dat ik u onderschat heb.
Ik heb de indruk dat er tegenwoordig nogal wat over atheïsme geschreven wordt, dat besluit ik tenminste uit de boekbesprekingen.

Els, nog hartelijke groetjes en zoals ik al zei, er is helemaal geen kwaad opzet mede gemoeid. :bloos: :bloos: :bloos:
willy
 
Berichten: 1092
Geregistreerd: di 06 aug , 2002 10:01
Woonplaats: Brasschaat

Berichtdoor els » wo 13 dec , 2006 0:10

Willy schreef:Els, sorry dat ik onder uw duiven aan het schieten ben geweest met dat artikel van Vermeersch. Het is gewoon toeval.


Zo bedoel ik het niet hoor, ik vond het alleen zo toevallig dat ik het stuk juist had uitgelezen en toen hier opeens een link tegenkwam.

Willy schreef:Zonder beledigend te willen zijn, ik dacht dat de opzet van ATHEISME EU op niets uitgelopen was.


Integendeel, ik geneer mezelf eigenlijk een beetje omdat het maar niet van de grond komt. Het kost me allemaal teveel energie. Het gaat er nu eindelijk een beetje serieus uitzien, maar het gaat echt ontzettend langzaam. Nou ja, niets aan te doen, ik geef het niet op.

Er zijn, volgens mij, wel wat aanpassingen aan gebeurt of niet? Ik geef ook gaarne toe dat ik u onderschat heb.


Het zijn alleen nog maar wat technische aanpassingen, inhoudelijk schiet het nog altijd niet op. Maar ik merk wel dat als je steeds een klein beetje doet, dat het dan toch uiteindelijk iets lijkt te worden.

Ik heb wel besloten me niet te laten verleiden de discussie aan te gaan wat voor vormen van atheisme er wel niet bestaan, en wat het precies is. Dat wordt behoorlijk oeverloos en gaat nergens over.
Dat je met atheisme als kapstok het eigenlijk overal over kan hebben, merk je wel als je die boeken van Dawkins en Dennett leest. In elk geval over maatschappij, wetenschap, filosofie, ethiek etc.

In elk geval nog bedankt voor uw vriendelijke woorden, ik ga ervan blozen, vooral omdat mijn enthousiasme me niet helpt wat meer spijkers met koppen te slaan.
els
Beheerder
 
Berichten: 3134
Geregistreerd: zo 14 jul , 2002 22:08
Woonplaats: Amsterdam


Keer terug naar Algemeen



Wie is er online

Gebruikers op dit forum: Geen geregistreerde gebruikers. en 0 gasten

cron