Het begrip archetype is een uitvinding van Carl Jung. (Net zoals introvert, extravert, intuitief, collectief onbewuste, schaduw, enz.). De psychologie van Jung wordt ook wel de analytische psychologie genoemd en is een vrij lastige, o.a. vanwege het soms hoge abstractieniveau.
Het begrip archetype wordt vaak uitgelegd als 'oerbeeld': herinneringen uit het collectief onbewuste van de hele mensheid die in elke mens opgeslagen liggen en geactiveerd kunnen worden. Toch is het woord 'oerbeeld' misleidend. Het woord beeld geeft nl iets statisch aan en dat is het archetype niet. Een archetype is in wezen nl. een gedragspatroon.
Het archetype van de held ziet er bvb. zo uit: 1. de held krijgt een oproep (een taak, een opdracht) 2. hij weigert de oproep omdat die zo zwaar is 3. hij begint een zoektocht 4. hij gaat de strijd toch aan 5. hij moet lijden en vechten 6. hij wint / zelfs als hij sterft wint hij. 7. hij vindt zijn vervulling - soms reist hij alleen weer verder. Het is een psychologische reis door het leven.
Er zijn vele archetypen. Bvb die van de oude wijze, de heks, de koning, de nar, de krijger, de slang, de gids, enz. enz.
Archetypen hebben vaak meerdere verschijningsvormen. De oude wijze bvb zien we terug in de paus, in sinterklaas, in Mandela, in de Dalai Lama.
Een archetype heeft vaak een postieve en/of een negatieve variant. Onze queen is enerzijds voor velen een wijze vrouw, maar tegelijk wordt ze ook vaak gezien als de lelijke heks, de schoon-/stiefmoeder (bekend uit vele verhalen.)
Een van de grote misverstanden is dat het 'vrouwelijke' en het 'mannelijke' ook keurig verdeeld zou zijn over mannen en vrouwen. Jung meent nu juist dat een mens pas 'kompleet', zelfstandig, uitgerijpt is (individuatie) als hij of zij zowel de mannelijke als de vrouwelijke kanten/archetypen in zich weet, ten volle accepteert en incorpureert.
Basisbegrippen: anima, animus. De anima is het vrouwelijke acpect in de man. De animus het mannelijke in de vrouw.
Mythologie en goden en godinnen zijn kant-en-klare verbeeldingen van archetypen.
De afdaling van Innana bvb. verbeeldt het psychologische proces van een mens die de zorgeloze onschuld van het jeugdige leven verliest (nnodzakelijkerwijs - het leven met zijn pijn en verdriet dient zich aan), op zoek moet naar haar/zijn schaduw (onderwereld), en daar gelouterd, sterk en wijs uit terugkomt. Immers na terugkeer kan zij onderscheiden wie om haar treurt en wie niet en zij is sterk genoeg om keuzes te maken.
Met de het stijgen van de leeftijd kan ('moet'?) een ander archetype manifest worden: jonge vrouw/meisje, volwassen vrouw/moeder, oudere wijze vrouw. Ook hier hetzelfde motief van Zeus die het jonge lieve onschuldig bloemenplukkende meisje naar de onderwereld ontvoert. Elk van de levensfasen wordt in de Griekse mythologie verbeeld door een andere godin. Elke 'fase' heeft zo zijn leuke en nare trekjes.
Maar het leukste is het natuurlijk als je in staat bent om de verschillende archetypen op iedere moment 'naar voren' te kunnen schuiven. Zoals de oudere vrouw die ook het meisje kan/durft te zijn als ze dat wil.
De typeringen willen ook niet zeggen dat jonge vrouwen niet de wijze vrouw kunnen zijn. Het gaat om psychologische typeringen.
Ik weet, dit is een wereld in een nutshell. Allemaal met een straaljagervaart verteld, zodat het wat versimpeld overkomt. Wie meer wil weten, haal bvb. boeken van Jean Shinoda Bolen in de bieb. En als je meert wilt weten over archetypen enz.: haal geen boeken van Jung zelf maar OVER hem en zijn psychologie. Jung zelf is voor mij hogere krijgskunde en ik snap er vaak geen bal van als ik het lees.
