women_power.html[/url]
Een artikel van Max Dashu, met de titel Women in Power. Hierbij de vertaling.
Vrouwen met macht
Een opzettelijk provocerende titel benadrukt een concept dat voor sommigen onmogelijk schijnt te zijn, voor anderen ongewenst, en verfrissend en veel te laat voor de rest onder ons. Maar wat betekent het? Geen overheersing door mannen, analoog aan wat vrouwen is aangedaan in patriarchale samenlevingen, zoals vaak is aangenomen. Het betekent simpelweg dat vrouwen hun macht kunnen tonen, publiekelijk geëerd en erkend kunnen worden als natuurlijk gevolg van wat ze hebben bereikt. Er wordt ook mee verwezen naar vrouwen die macht hebben in maatschappijen die onderwerping van vrouwen voorschrijven, hun leiderschap stigmatiseren en hun creativiteit minachten - maar die de regels doorbreken en onrechtvaardige en religieuzen 'autoriteit' trotseren in het streven naar het realiseren van hun visioen.
Vrouw met trommels, die wierook brandt. Rotsgravure van Jabal Ghunay, noord-Arabië.
Vrouwen hebben macht uitgeoefend en zijn bepalend geweest voor de loop van de geschiedenis en de vormgeving van de cultuur van de mens. Zij waren de oorsprong, beheerders en makers van belangrijke kunst, en vochten voor hun rechten, vaak op verschillende niveaus. Onze onbekendheid met deze vrouwen is sterk vermengd met het ontbreken van informatie over maatschappijen die vrouwen macht verleenden in het openbare leven, diplomatie, religie, medicijnen, kunsten, familiestructuur en erfrecht. Zowel racisme als seksisme vallen onder dit zwijgen.
"U weet dat in ons land [Guinée-Bissau] matriarchale samenlevingen hebben bestaan waar vrouwen het belangrijkste element vormden. Op de Bijagos-eilanden hadden ze koninginnen. Zij waren geen koningin omdat ze de dochter van de koning waren. Het waren koninginnen die koninginnen opvolden. De religieuze leiders waren eveneens vrouwen..."
- - Amilcar Cabral, Terug naar de Bron: geselecteerde toespraken (1973)
We zoeken vrouwen uit de geschiedenis wier geschiedenis is uitgewist, verkeerd voorgesteld, vervormd - en vervangen door een eindeloze litanie van mannen (en de enkele koningin of bemoeizieke concubine). Vrouwen zijn verdrongen naar de voetnoten, en zelfs dit gebeurde erg selectief. Zoals Sandra Cisneros zei over de zoektocht naar Latijnse heldinnen: "We zijn de voetnoten van de voetnoten geworden." Toch verschaft de erfenis van kleurrijke vrouwen het meest dramatische recente voorbeeld van maatschappijen die openlijke vrouwelijke macht hebben verwelkomd.
Het schrijven van de geschiedenis van vrouwen vereist een mondiaal perspectief. Er komt veel meer bij kijken dan koningin Elizabet I of Susan B. Anthony. We moeten de historische aandacht opnieuw richten, weg van de school van 'beroemde vrouwen' en vrouwelijke leden van koninklijke families, om vrouwen met macht te kunnen groeperen: stammoeders en vrouwelijke ouderen; priesteressen, geestelijken, artsen en genezeressen; marktvrouwen, weefsters en andere vrouwelijke kunsten en beroepen. Deze 'vrouwelijke sferen van macht' zoals ik ze noem variëren sterk van cultuur tot cultuur. Sommigen van hen, met name op spiritueel gebied, behouden aspecten van vrouwelijke zelfbeschikking, zelfs in maatschappijen die staan op een formele ondergeschiktheid van vrouwen aan mannen in zowel de privésfeer als in het openbare leven.
Er bestaat een opvallende wisselwerking tussen spiritueel en politiek leiderschap van vrouwen, met name in vele inheemse samenlevingen. Ik denk aan de Evenki-sjamaan Olga, die zowel stamleider als religieus leider was van haar dorp in Siberië, ongeveer een eeuw geleden, en de machis uit Chili, sjamanistische priesteressen die diep zijn betrokken in het streven van de Mapuche naar zelfstandigheid.
Maar deze overlapping komt zelfs voor in een keizerlijke context, zoals toen de bejaarde mikogani Pimiko werd gekozen als leidster om Japan te bevrijden van de chaotische machtsstrijd in de vroege geschiedenis van het land. Een ander voorbeel zou de belangrijke rol kunnen zijn die de Candomblé maes de santo hebben gespeeld in de Afrikaans-Braziliaanse gemeenschap sinds de vroege moderne tijd.
Priesteressen en geestelijken hebben vaak bevrijdingsbewegingen geleid. Nehanda Nyakasikana in de opstand van Shona tegen de Engelse kolonialisering, bijvoorbeeld, en María Candelaria in het oproer van de Maya's tegen de Spanjaarden, en de Toypurian in de opstand in Gabrieleño in zuid-Californië. De oude priesteres Cécile Fatiman leidde de revolutie tegen slavernij in Haïti in, tijdens een voedoe-ceremonie in het bois Caiman in 1791. Zelfs eerder was de zieneres Veleda de leidende kracht achter de Bataafse opstand van de Europese volksstammen tegen Rome, en Dahia al-Kahina ('priesteres') leidde het Berberse verzet tegen de Arabische veroveringen in het zevende-eeuwse Noord-Afrika. En Gudit Isat (Judith het Vuur), die het het rijk Aksum in Ethiopië in de tiende eeuw omverwierp, was eveneens een geëerd religieus leider (meestal joods genoemd, maar volgens sommige tradities was ze een heiden).
Dit vrouwelijke leiderschap is vaak niet gebaseerd op een institutionele autoriteit, maar op de erkenning van persoonlijke macht. De zieneres en krijgeres van de Apache Lozen wordt herinnerd vanwege haar dapperheid en haar helderziende vermogens, waarmee ze haar volk kon leiden uit het gevaar, terwijl zij vluchtten van de kolonialstische legers in Arizona naar Mexico. Granuaile Ní Mhaille (Grainne O'Mailley) stond bovenaan het absolute mannelijke monopolie van het leger en zeevaart, om met haar piratenvloot de ongekroonde 'koningin' te worden van de Connemara-kust van Ierland in de zestiende eeuw.
Vrouwelijke dapperheid was in vele maatschappijen een vereiste om persoonlijke vrijheid en zelfbeslissingsrecht te verdedigen, om ruimte te verkrijgen ondanks patriarchale beperkingen, om te worden wat de Engelsen noemen 'een vrouw die onder haar eigen bevel staat'. Agodice was in het klassieke Athene een arts vermomd als man, de doodstraf riskerend in de strijd tegen vrouwelijke artsen. Zo'n tweeduizend jaar later paste Miranda Stuart dezelfde strategie toe om haar doctoraal te halen. Als de heer James Barry leidde ze de chirurgen van de Britse marine. Deze uitvlucht was pas ontdekt na haar dood, hoewel ze bijna werd betrapt toen ze eens gewond raakte tijdens een duel.
Deze weg om de mantel van het mannelijke privilege aan te nemen is gevolgd door ontelbare vrouwelijke avonturiers, waaronder Carmen Robles, die kolonel werd in het Revolutieleger van Mexico, en Elvira Cespedes, die arts was en met een vrouw trouwde in het Spanje van de zestiende eeuw, tot ze door de Inquisitie uit haar ambt werd gezet en werd veroordeeld tot levenslange opsluiting en dwangarbeid.
Vrouwelijke solitairen waren ook actief in de kunsten en wetenschappen. De afvallige non Okuni zette het Kabuki-theater op, waar vrouwen al snel volledig uit werden verbannen. In het Moorse Spanje verwierp de dichteres Walladah bint-al-Mustakfi de sluier en het huwelijk, en gaf de voorkeur aan het leiden van intellectuele salons, en het nemen van zowel mannelijke als vrouwelijke geliefden. Rond het jaar 975 sloeg haar tegenhanger Aisa bint Ahma een aanzoek van een dichter af die zij niet mocht, met uitdagende opmerking: "Ik ben een leeuwin/ en zal er nooit in toestemmen/ om van mijn lichaam een haltplaats voor wie dan ook te laten zijn/ maar zou ik dat toch verkiezen/ zou ik nooit kiezen voor een hond/ en hoeveel leeuwen heb ik al afgeslagen."
De dapperste vrouwen waren zij die de onderdrukking te lijf gingen. Zo iemand was een oudere van de Pawnees, genaamd 'Oude Vrouw die de vijand laat treuren', wier leiderschap tijdens de strijd een dorp bevrijdde van aanvallers. Hierna beschimpte ze mannen die vrouwen sloegen, en vertelde hen te vertrekken naar de Poncas die het dorp kwamen verbranden, en de vrouwen, die geen kwaad deden, met rust te laten.
Mensen die historisch niet te herleiden zijn, niettemin prominent in de geschiedenis staan vanwege bijzondere daden en dan ook nog al dan niet vaag herinneren aan andere bekende mythische verhalen hebben altijd mijn bijzondere aandacht. 