Christelijke Kalender

[Reader]

Hoi,

Gelieve hier samengevatte weetje over de christelijke kalender en het verschil van kalender tussen de christenen volgens tijd, plaats en secten.

Bij voorbaat dank,

[casapapusilor]

Hallo Reader.

Kun je wat gedetailleerder aangeven wat je over kalenders wilt weten. Ik heb een heleboel informatie over kalenders i.v.m. het christelijke geloof en andere geloven verzamelt i.v.m. een boek dat ik wil schrijven. Er is waarschijnlijk wel het een en ander voor je bij wanneer ik precies weet wat je zoekt.

Roelie

[Reader]

Het verwant van de christelijke kalender met de Romeinse kalendar, en het chirstendom zelf.
Bij voorbaat dank,

[casapapusilor]

ROMEINEN, JULIAANSE KALENDER
De basis van onze kalender ligt bij de Romeinen. Hoe de eerste Romeinse kalenders er uit gezien hebben is nog niet helemaal duidelijk, maar zij waren gebaseerd op de maan. Het jaar begon in ieder geval met de maand maart en vanaf de maand juli hadden de maanden geen eigen naam, zij werden gewoon genummerd. De vroegste bronnen vermelden maar 10 maanden, maar het is niet duidelijk of de maanden januari en februari later toegevoegd werden of al in aanvang bestonden, maar niet vermeld werden. (Wat ook in andere kalenders voorkwam) Rond 450 v.C. werden een aantal wijzigingen doorgevoerd, waarna de kalenders zowel op de maan als op de zon gebaseerd werd, de lunisolaire kalender. Na de 23 februari werd zo nu en dan een extra maand van 22 of 23 dagen ingevoerd. Dat gebeurde echter op zo’n manier dat er geen pijl meer viel te trekken op de samenhang tussen de kalenderdatum en de seizoenen.

In 45 v.C. gaf Julias Ceasar opdracht de kalender weer in evenwicht te brengen met de seizoenen. Dat betekende dat het jaar 45 v.C. maar liefst 445 dagen kreeg. Van die tijd af begon het officiële jaar op 1 januari en werd de benodigde schrikkeldag tussen 23 en 24 februari geplaatst. De oorspronkelijke 5e maand quintilis werd ter ere van Julius Ceasar omgedoopt in Iulius, bij ons bekend als juli. Jammer genoeg werd er een klein foutje gemaakt en elke drie jaar een schrikkeljaar ingepast, waardoor de kalender al snel weer uit de pas liep. De opvolger van Ceasar, Augustus verhielp dat door een aantal schrikkeljaren te laten vervallen, zodat de kalender vanaf het jaar 8 zijn uiteindelijke vorm kreeg die wij kennen als de Juliaanse kalender. Een verdeling in weken van 7 dagen kende de Romeinen aanvankelijk niet. Dit gebeurde pas toen keizer Theodosius het christendom tot staatsgodsdienst uitriep.De zondag werd als rustdag invoerde. Het indelen van de dag in vaste delen en uren gebeurde pas in de Middeleeuwen.
De Juliaanse kalender is in West-Europa in gebruik gebleven tot 1582 en wordt in bepaalde gevallen nog steeds gebruikt.


GREGORIAANSE KALENDER

De Gregoriaanse kalender is de kalender die wij gebruiken. Hij lijkt in veel opzichten op de Juliaanse. In 1582 gaf paus Gregorius XIII opdracht een paar veranderingen aan te brengen die er voor moesten zorgen dat het jaar in de pas bleef lopen. De reden daarvoor was o.a. dat het bepalen van de datum voor Pasen aan de hand van de Juliaanse kalender fout begon te lopen. Sinds het begin van de Juliaanse kalender was het moment van het begin van de lente, nodig voor het berekenen van Pasen, met een dag per 131 jaar terug gelopen. De invoer van de kalender ging niet zonder slag of stoot. Om het geheel weer te laten kloppen verordende de paus dat in oktober 1582 tien kalenderdagen zouden vervallen en men van 4 naar 15 oktober zou springen. Dit leidde op sommige plaatsen tot oproer. In protestante gebieden weigerde men botweg en bleef de oude kalender gebruiken. In Nederland en België duurde het maar liefst tot 1701 voordat alle provincies over stag gingen. Tijdens deze periode werden brieven en officiële stukken vaak voorzien van twee verschillende data, om misverstanden te voorkomen. In Rusland duurde het tot 1918. Bovendien werd het Nieuwe jaar ook lang niet altijd aan het begin van de Gregoriaanse kalender gevierd. Andere populaire data waren 25 december (geboorte van Jezus en het Midwinterfeest) en 25 maart ( de besnijdenis van Jezus en begin van het zomerhalfjaar)
In het begin werd de Gregoriaanse kalender dus alleen in de katholieke gebieden gebruikt, maar in de loop der eeuwen werd hij in vrijwel heel West-Europa, het gehele christelijke geloof en de westerse landen op andere continenten ingevoerd.

Laat me weten of je nog meer vragen hebt

[Reader]

Bedankt voor je antwoord Roelie.

Het is niet makkelijk om te begrijpen. Het ligt niet echt aan mijn Nederlands. Maar aan de voorafgedifineerde begrippen in mijn hersenen, terwijl die anders waren in de Romeinse tijden.

Ik wil de Romeinse en christelijke kalender begrijpen om de Berberse kalender te begrijpen. Maar die Berberse is nog veel onduidelijk, want er zijn bijna geen bronnen over de Berberse kalender. Deze laatste is zelfs veranderd, inclusief de namen.

Ik probeer daarom de Romeinse/christelijke kalender te begrijpen om de Berberse kalender beter te begrijpe. Misschien schrijf ik hier later wat over de Berberse kalender.

Nogmaals bedankt,

[casapapusilor]

Het is ook heel moeilijk om kalenders met elkaar te vergelijken.

* Kalenders werken met verschillende eenheden. Een kalender jaar kan dan ook verschillende aantallen maanden, weken ( voor zover al met weken gewerkt werd, want dat is eigenlijk iets typisch christelijks, en dagen. Sommige kalenders zijn op de zon of maan gebaseerd en dan nog wel te volgen, maar aan andere liggen hele andere principes ten grondslag, die soms nieteens bekend zijn, zoals delen van de Inka-kalender.

*Omdat veel oude kalendersystemen verre van perfect waren zijn er regelmatig aanpassingen gedaan.

* Het punt van waaraf men begon te tellen verschilt en er werd heel vaak op een bepaald punt opnieuw begonnen met tellen, waarbij soms verloren ging op welk moment de oude kalender stopte.

* Er waren heel vaak en eigenlijk ook nu nog, veel kalenders tegelijk in omloop.

* Het is niet ongewoon in oude kalenders dat een wisseld aantal dagen geweid was aan de goden of de heerser en weggecijferd
werd in andere kalenders.

Op het internet zijn wel tabellen en berekeningen te vinden die de Joodse, Juliaanse en Gregoriaanse kalenders met elkaar vergelijken.

[els]

Hai Reader,

Interessant dat je het 'Christelijke kalender' noemt, want wij zouden toch eerder zeggen juliaanse of gregoriaanse kalender. Dat is weer zo'n gegeven waaraan je ziet hoe verwant het christendom is met de Romeinse cultuur.

Hier nog een paar aanvullingen over de overgangstijd van de maankalender naar de zonnekalender.

Julius caesar maakte in Egypte via Cleopatra kennis met de Egyptische zonnekalender. In Rome werd een maankalender gehanteerd, zoals Roelie al schreef.

De dagen van de maan werden in de Romeinse maankalender 'afgeteld' in relatie tot de maanstanden. De eerste dag van de maand heette de 'calenda', waar wij duidelijk het woord kalender van hebben overgenomen. Op deze dag viel de 'nieuwe maan', dus als er geen maan aan de hemel te zien is.

Het tweede belangrijk referentiepunt was de idus, de 13e of de 15e dag van de maand, en de dag van de volle maan. De andere dagen van de maand werden benoemd volgens hun relatie met deze dagen, dus zoveel dagen voor de idus, zoveel dagen na de idus etc.

De nonae betekent letterlijk 'negende': dat was niet de negende dag van de maand, maar de negende dag voor de idus. Het hing dus van de idus af wanneer de nonae viel.

Ik moet dit nog wel ergens hebben, met de preciese Latijnse namen, ik zal eens kijken of ik deze nog kan terugvinden.

De maankalender loopt volledig uit de pas met de seizoenen. In de maankalender hadden de dagen ca. 29 dagen, bepaald door de maanomloop. Het aantal dagen viel tussen 29 en 30, want de maanomloop valt niet samen met de dagen. Ook in de maankalender moesten correcties plaatsvinden door schrikkeldagen.

In de zonnekalender werd de fout beperkt. Er moest een totaal van 365 dagen komen, met een schrikkeljaar vab 366 dagen. Deze dagen werden verdeeld over 12 maanden, van afwisselend 30 en 31 dagen. Dat ging perfect, alleen februari had 1 dag minder. Het doel is was om de seizoenen samen te laten vallen met de kalender.

Caesar zag het voordeel van de zonnekalender en voerde deze dus in, vlak voor zijn door op de idus van maart (de 14e dus, met volle maan). De omschrijving wanneer het schrikkeljaar moest vallen was een beetje onduidelijk, zoiets als 'om de drie jaar' of 'na drie jaar', wat werd verward met 'elk derde jaar' in plaats 'elk vierde jaar'.

Augustus herstelde de fout door het schrikkeljaar, en paste ook de hoeveelheid dagen aan. Zoals je ziet had de maand sextilis 30 dagen in de Juliaanse kalender. In de herziene versie van Augustus ging sextilis 'augustus' heten. Het strikt afwisselende ritme uit de eerste versie werd door Augustus veranderd.

Het jaar begon vroeger bij maart te tellen. Dat zie je aan de eerste maand die nog genummerd was, quintilius, dus de vijfde (nu juli).
Op wikipedia staat een tabel, waarin je duidelijk kan zien hoe Augustus de fouten in de eerste versie van de Juliaanse kalender wijzigde.

http://nl.wikipedia.org/wiki/Juliaanse_kalender

Zie ook: http://nl.wikipedia.org/wiki/Maankalender

http://nl.wikipedia.org/wiki/Idus

http://nl.wikipedia.org/wiki/Calendae

http://nl.wikipedia.org/wiki/Nonae

[els]

Het is ook heel moeilijk om kalenders met elkaar te vergelijken.

Dat bleek ook al uit de overgangsperiode naar de nieuwe kalender in Rome, die dan ook 'tijd van verwarring' werd genoemd. Het is ook jammer dat ondanks dat culturen kalenders bijhielden je toch niet met zekerheid kan zeggen wanneer bepaalde gebeurtenissen plaatsvonden, omdat de kalenders nauwelijks met elkaar te vergelijken zijn, en omdat ze konden veranderen.

Vaak begon men ook gewoon bij het aantreden van een nieuwe heerser weer opnieuw te tellen.

Er waren ook kalenders die zich richtten op de sterren. Een overblijfsel daarvan zie je in de dierenriem, waarbij de sterrengroepen die in de loop van het jaar zichtbaar werden namen kregen. Sterrengroepen werden ook gekoppeld aan seizoensgebonden gebeurtenissen met de landbouw, zoals de zaaitijd, de regentijd etc. Het voordeel is dat de 'sterrenkalender' veel minder snel uit de pas loopt, dus voor de landbouw is deze kalender heel aardig bruikbaar. Maar in de loop van duizenden jaren is ook de sterrenkalender niet goed meer bruikbaar. Althans, dan heeft hij een aanpassing nodig als je hem praktisch wil gebruiken.

De namen van onze sterrenbeelden zijn als ik me goed herinner ook globaal te herkennen in de joodse maandnamen.

Een grappig gegeven vind ik ook de relatie die met de goden en de werkzaamheid van de hemellichamen werd gelegd. Dat de zon en de maan invloed uitoefenen op de waterstand, temperatuur, seizoenswisseling is evident. Maar waarschijnlijk werd ook gedacht dat de sterren invloed uitoefenden, juist omdat bepaalde gebeurtenissen altijd samenvielen met een bepaalde sterrenstand. Hoewel dit goed was geobserveerd, klopt de conclusie dat de sterren invloed uitoefenen op het klimaat en de seizoenen helemaal niet.

[els]

Een verdeling in weken van 7 dagen kende de Romeinen aanvankelijk niet. Dit gebeurde pas toen keizer Theodosius het christendom tot staatsgodsdienst uitriep.De zondag werd als rustdag invoerde.

Ook interessant wel eigenlijk. De dagen van de week zijn genoemd naar de Romeinse planeetgoden. Je vraagt je af waarom de Romeinse keizer die bij uitstek bekend staat om het verbieden van het heidendom en het centraal stellen van het christendom Romeinse godennamen gebruikt voor de weekdagen, en niet bijvoorbeeld namen van apostelen.

De rustdag, de 'zondag', in het christendom 'de dag van de heer', is precies genoemd naar het hemellichaam dat in de Juliaanse kalender prominent is geworden. Deze dag was al eerder de centrale dag in de eredienst, de kerkvader Justinus noemde de zondag al als dag waarop christenen bijeenkwamen.

[Reader]

Bedankt voor jullie bijdrages,

Het lijkt me dat ik veel over de Romeinse kalender gelezen heb. Maar die info hebben nog geen stabiel plaats in mijn hersenen genomen. Ik zal misschien eens een pen en papier gebruiken om het wat duiderlijker te maken aan mijn hersenen.

De verwarring ontstaat niet bij mij omdat ik het niet kan begrijpen, maar eerder omdat ik me daar niet aan focus. Ik richt me eerder aan wat gemeenschappelijk kan zijn tussen de Berberse en de Romeinse/Christelijke kalender.

De Berbers (niet allemaal) en sommige Arabischtalige stammen (gearabiseerden dus) vieren hun nieuwsjaar op 12 of 13 of 14de dag van January. Dat zal dan de eerste dag van hun maand (ze noemen ze hem tegenwoordig "yennayer" => January, dus).
Maar waarom ze hun eerste dag in ongeveer het midden van de maand gesitueerd hebben is me nog niet duidelijk. Maar het lijkt erop dat dat iets me de volle maan te maken had, zoals de "Idus" bij de Romeinen.

De Berbers van de dag baseren hun calender op de zon (het is op zich een wonder dat ze hun agrarische calender wisten in leven te houden) maar uit de middeleeuwse namen voor die maanden blijkt het dat hun kalender eerder op de maan gebaseerd was; Die dag van het het nieuwjaarsviering zou dus een overblijfsel van die lunaire kalender. De Berbers blinken uit in het mengen van hun geloof/tradities met de anderenstradities.
Mijn mening dat ze hun calender op de maan baseren is erop gebaseerd dat ze hun eerste maand in de middeleeuwse eeuwen (als ik me niet vergis) "Tayurt tamazwart" noemden. "Tayurt tamwzart" betekent in het Berbers "De eerste maand". "Tayurt" is ook vrouwlijke vorm van "Ayyur" wat de maan betekent.

De Berbers vereerden vroeger de maan, en offerden aan hem naast de zon, en de volle maan zou wel eens te vereren (Herodotus). Dus een feest op de 14 dag is op zijn plaats.

Ik zal nog eens opzoeken, en proberen meer te weten en daarna schrijf ik een artikel (misschien in wikipedia).

Ik zet hier twee links die over de Berberse kalende gaan, maar toch niets met elkaar te maken hebben:
http://www.wam.umd.edu/~tlaloc/archastro/ae26.html

http://www.waac.info/amazigh/culture/ye ... umlik.html

[Reader]

Ik stel nog eens vraag (mochten jullie er tijd voor hebben):

Wat was de eerste maand in de Romeinse Kalender, en hoe is het vervangen door Januari (De maand van de god Janus)?

[els]

Ik ben ook niet bepaald een specialist op kalendergebied, maar ik heb me wel verdiept in Julius Caesar, dus zodoende heb ik ook wel wel wat info over het invoeren van zijn kalender.

Ik vond nog een stukje op m'n computer, geen idee waar het precies vandaan komt. Het is een samenvatting van dingen die Caesar overnam uit Alexandrië, de hoofdstad van Egypte.

De invoering van de zonnekalender maakte deel uit van belangrijke hervormingen van het Romeinse Rijk, die pas na de dood van Caesar twee jaar later compleet werden doorgevoerd. Het viel samen met het stichten van een monarchie (keizerrijk) met het uiterlijk van de republiek, die door Augustus eigenlijk werd afgeschaft, en alleen in naam nog bestond. Ook het vergoddelijking van de keizers sindsdien was gemodelleerd naar Egyptisch of oriëntaals voorbeeld.

Dit stukje gaat over de kalender. Omdat die dus uit Egypte komt, zou er een overeenkomst kunnen bestaan met een berberse kalender. Wel staat er dat de Grieks-Alexandrijnse Sosigenes zich baseerde op een kalender van vier eeuwen eerder, van Callippus. Ik weet niet of deze persoon van na Alexander is, of dat er misschien Griekse elementen in deze kalender zitten. Dat zou ik nog moeten nagaan.

- Dat Caesar Alexandrie nadeed kan al in vroege bouwactiviteit worden gezien aan het Pantheon (tumulus, Saepta, Iesum, obelisken), vooruitlopend op het gebruiken door Augustus van een obelisk als oorlogstrofee na de verovering van Egypte.

Volgens Suetonius was het eerste wat Caesar deed na zijn triomfen in 46 de kalender wijzigen. Dit gebeurde mogelijk door zijn band met Alexandria, want de onderzoekers van het Mouseion waren bekend voor hun belangstelling voor astronomie, kosmologie en astrologie. Ook Cleopatra zou hierin geschoold zijn. De Alexandrijnse astronoom Sosigenes baseerde zijn werk op de zonnekalender van Callippus uit de vierde eeuw vc.

De hervorming van Caesar werd verder gevoerd door Augustus' installering van het horologium, waarbij de Egyptische obelisk als zonnewijzer werd gebruikt (10 vc). Dit was onderdeel van het complex van de Campus Martius, waarbij ook het mausoleum, het openbare park en de Ara Pacis hoorde (13-9 vc). Door deze projecten vestigden Caesar en Octavianus een nieuwe orde in de stad, op een praktisch en kosmisch niveau.

(Het Pantheon werd overigens gebouwd door Agrippa, legeraanvoerder en vriend van Augustus, dus die zin is een beetje onduidelijk. Waarschijnlijk wordt er met 'vroege bouwactiviteit' de tijd direct na Julius Caesar bedoeld, want die was na Alexandrië al snel dood.)

Mijn mening dat ze hun calender op de maan baseren is erop gebaseerd dat ze hun eerste maand in de middeleeuwse eeuwen (als ik me niet vergis) "Tayurt tamazwart" noemden. "Tayurt tamwzart" betekent in het Berbers "De eerste maand". "Tayurt" is ook vrouwlijke vorm van "Ayyur" wat de maan betekent.

Dat komt me toch bekend voor. Wij hebben ook een zonnekalender, maar ons woord 'maand' is ook afgeleid van de maan, en herinnert dus ook aan een maankalender.

Wat was de eerste maand in de Romeinse Kalender, en hoe is het vervangen door Januari (De maand van de god Janus)?

Ik heb geen idee wanneer januari de eerste maand werd.
Maar eerder was de eerste maand dus Mars (of Martius, nu de derde maand). Deze was dus genoemd naar de god Mars. Dat was de oorlogsgod, hoewel hij eerder mogelijk een functie had als landbouwgod. Hij was in elk geval in de Romeinse mythologie de vader van Romulus, dus zijn naam had betekenis in de stichtingstraditie van Rome.

[Reader]

Bedankt Els,
Wat je zegt over een mogelijk verwant tussen de Berberse en Egyptische kalender is mogelijk.
De Berbers (Oude Libiers) hebben veel gemeenschappelijk met de Oude Egyptenaren, dat sommige geschiedkundige het verschil in sommige aspecten amper kunnen zien. De reden is dat ze ééns in één gemeenschap leefden. De oude Egyptenaren hebben zich in de Nile Valley gevestigd en dat was een mooi omgeving om hun kennis te ontwikkelen, terwijl de Berbers in de woestijn (zuid) en bossen (noord) moesten leven waardoor ze hun kennis niet konden gebruiken, en dus ook die kennis kwijt raken.

Maar de Berbers waren ook beinvloed door de Grieken, Puniers en Romeinen. En dat zal dus later ook willen leren rekenen in mijn vrije tijd.


Een bron met een verwant aan dat link over de guanche kalendar:

[els]

Ik probeerde nog even iets te vinden over Callippus, de astronoom op wiens berekeningen de Grieks-Alexandrijnse Sosigenes zich baseerde voor zijn zonnekalender die de basis werd voor de Juliaanse kalender.

Dit lijkt me wel een interessante pagina:

http://www.livius.org/caa-can/calendar/ ... onian.html

At an unknown moment in the fourth century, an even better procedure for the intercalation of months was invented. This time, a cycle of 76 years was used, one day was left out, and the limits of variability in the start of the year were further narrowed.

The new system was already known in 331, because in that year the Macedonian conqueror Alexander the Great captured Babylon and ordered the Astronomical diaries to be translated into Greek. The new knowledge was immediately applied in Greece: the astronomer Callippus of Cyzicus, a pupil of the philosopher Aristotle of Stagira, recalculated the length of the lunar month and proposed a new calendar, in which he applied the longer cycle. His new era, which was used by all later Greek astronomers, started at 28 June 330, eight months after the capture of Babylon.

Deze nieuwe kennis is dus inderdaad pas na Alexander de Grote in Egypte aangekomen. Alexander kwam ermee in aanraking toen hij Babylonië veroverde. Callippus paste het toe in Griekenland. Dit systeem was dus niet bekend in Egypte voor de stichting van Alexandrië.

Wel interessant dus, maar helaas, ik heb voorlopig geen tijd om me hier uitgebreid in te verdiepen.

PS, ik klikte op die link met berberse maandnamen, maar ik zie geen maanden op die pagina verschijnen.

[Reader]

Ik weet niet hoe het komt dat je de pagina niet kan bekijken. Een andere persoon (in een online discussie) heeft het ook niet kunnen bekijken.

Ik ben benieuwd of het blank of auteursrechtelijk beschermd was.

Ik heb nu het idee dat joodse geloofsoverblijfsels er ook bij betrokken kunnen zijn. Het is te vroeg om zoiets te beweren. Maar ik zou het later ook op mijn agenda te zetten;

[Reader]

Ik ben het nog lui om te berekenen, maar de nieuwjaarsviering bij de Berbers is op de viertiende van January is te verklaren doordat ze de Gregoriaanse jaartelling niet geadopteerd hebben. Het zou gebleven zijn zoals Julius met zijn Egyptische astroloog gezien heeft. De viertien dagen van het verschil zouden ontstaan zijn door de onnauwkerurigheid van de Juliaanse kalendar zoals velen weten.

Ik richt me de mythische en folklorische aspecten van de nieuwjaarsviering; En dat zou ook een rijk onderwerp zijn.

[casapapusilor]

In het boek

Een nieuw millennium. Hoezo een probleem

Is enorm veel te lezen over kalenders en jaartallen. Er staan ook grote delen uit het boek op internet als ik het goed heb bij googles books of zoiets

[els]

Inderdaad, bedankt voor de tip Roelie, ik zocht het even op en raakte er meteen al in verdwaald.



Het leest wel erg lekker weg.

[casapapusilor]

Ja, Els, leest lekker vlot weg en is duidelijk uitgelegd. Lijkt me ook aardig betrouwbaar want het meeste is goed onderbouwd. Denk dat ik dat boek maar eens ga aanschaffen.