De parabel van Imo

[Zunrita]

De parabel van Imo (met dank aan Hannes Meinkema)

Imo was een hoogintelligent jong vrouwtje in een Japanse makakenkolonie op de Koshima Eilanden. De wetenschappers die de groep bestudeerden gaven de apen zoete aardappelen en Imo bedacht hoe ze daar het zand van moest afwassen. Ze kregen ook graankorrels vermengd met zand en terwijl de andere apen omslachtig zaten te peuterden, hield Imo het eten in het water waar de korrels bleven drijven en het zand zonk.
En nou komt het: wat Imo kon, leerden de andere jonge apen van haar, en hun moeders weer van hen, en de nieuwe kindertjes weer van die moeders. Alleen de volwassen mannetjes leerden het nooit.

Moraal van dit verhaal: mannetjes leren niet van vrouwtjes.


Naar aanleiding van het boek 'De aap en de sushimeester', waarin de etholoog Frans de Waal de vloer aanveegt met de kunstmatige tegenstelling cultuur-natuur, is er een hernieuwde belangstelling voor de studies van de Japanse Kinji Imanishi, de ethologisch primatoloog die in de jaren 1950-‘60 apen van de Koshima Eilanden bestudeerde. Imanishi onderzocht (lang voordat Jane Goodall naar Gombe Stream in Tanzania vertrok) de verwantschapsrelaties en het bijbehorende gedrag van primaten.

Opvallend is dat in veel populaire internetverwijzingen naar Imanishi's nauwgezette onderzoeksverslag, het geslacht van Imo niet vermeld wordt waardoor de onwetende door de misleidende sekseneutraliteit in veel talen, als 'vanzelfsprekend' aanneemt dat Imo een mannetje is:

“…a colony of primates living on a small island in southern Japan. In the early 1950s, Japanese scientists journeyed to the island to study them, and they found that one young monkey named Imo, when given potatoes, would wash them before eating.” (Curs. van mij)

Heel soms wordt het nadrukkelijk vermeld:
“The most venerable and well-known, of course, is Koshima Island in Japan, home to the famous (female) Imo (a Galileo among monkeys), and for years the longest-running primate field research site in the world.” (Curs. van mij)

Wat verder opvalt, is dat de geselecteerde samenvattingen het leerproces binnen de groep soms zo generaliserend weergegeven dat het niet-leren van de mannetjes verdoezeld wordt:

“The story concerns troops of monkeys called macaques studied by primatologists during the 1950s and 1960s. Starting in 1952, the macaques, which lived on several islands in Japan, started receiving “provisions” from their human observers. Sweet potatoes were among the goods presented to the grateful primates. Eventually, a female named Imo discovered that the potatoes could be cleaned by dunking them in water, such as the ocean or a nearby stream. This new practice gradually spread to other monkeys in Imo’s troop, and the researchers kept close records of how many of the monkeys knew how to wash potatoes at any given time.
(Curs. van mij).

Dat genialiteit bij vrouwen en domheid bij mannen stelselmatig verzwegen wordt, kan na decennia vrouwenstudies wel worden vastgesteld. Daarom kunnen de meeste mensen blijven Geloven dat er nauwelijks of geen grote vrouwelijke denkers of kunstenaars bestaan. Hetgeen rampzalig is voor zowel het zelfvertrouwen van vrouwen als de zelfoverschatting van mannen.

[els]

Met een kleine variatie waren dergelijke dingen mij al opgevallen door het in mijn vrije tijd kijken naar apendocumantaires, bijvoorbeeld van Bert Haanstra en anderen, op de televisie.

Je ziet daar hoe moederapen veel tijd besteden aan het leren van dingen aan de kleine aapjes. De vrouwtjesapen gaan door met dit proces, maar mannetjes zitten op eigen houtje dingen uit te vinden, en geven dit aan niemand door, behalve dan wie het op eigen initiatief afkijkt en er zelf iets mee doet.

Mijn conclusie was eigenlijk vooral: vrouwelijke apen steken veel energie in het leren van vaardigheden aan de 'gemeenschap', maar zij krijgen er eigenlijk niets voor terug. Hun opgedane kennis wordt door de hele gemeenschap geabsorbeerd, maar door mannen opgedane kennis blijft maar tot een elitekringetje beperkt, en niet teruggekoppeld naar het geheel.

Ik kan niet precies zeggen hoe het zit met de terugkoppeling van kennis die door mannelijke apen is opgedaan naar de gemeenschap, want ik heb het niet echt zitten bestuderen. Maar tegen wil en dank ging ik het wel vergelijken met hoe kennis bij mensen wordt doorgegeven, en daarbij kwam ik wel op een heldere gedachte die volgens mij klopt.

Vrouwen geven net als bij de apen hun vaardigheden door aan de kinderen, maar mannen geven hun vaardigheden uitsluitend door aan mannen, of aan jongens. Vrouwen worden uit hun kennissysteem uitgesloten. Aangezien mannen ook de macht hebben verworven door vrouwen te gebruiken als broedkip om mannen te baren voor hun gemeenschap van belangrijke, heersende mannen, zijn vrouwen op een gegeven moment buitengesloten van kennis waarmee geld, macht en status te verwerven is, en wat tegenwoordig bekend staat als 'typisch mannelijke vaardigheden' - wat die vaardigheden dan ook inhouden. 'Typisch vrouwelijke vaardigheden' zijn toevallig altijd die vaardigheden die erg handig zijn voor een man om ze gratis te laten uitvoeren door hun vrouwelijke slavin in de gedaante van echtgenote - om welke vaardigheden het dan ook gaat.
(Niet dat er geen mannelijke slaven bestaan, breek me de extreemlinkse bek svp niet open, maar ook daar gaat het om het gebrek aan terugkoppeling van door mannen opgedane kennis en hierdoor verworven winst, status en macht.)

Moraal van dit verhaal: mannetjes leren niet van vrouwtjes.

Mijn ervaring is dat dit klopt. Maar bovendien kwam ik op een gegeven moment op een variatie van deze moraal: mannetjes leren niet áán vrouwtjes (tenzij het is om hun slavenwerk uit te voeren).

Het verschil in mannen- en vrouwenvaardigheden wordt wel erg makkelijk afgedaan het allemaal af te schuiven op aanleg vanwege hormonen, hersenstructuur, spiermassa en andere flauwekul. Het heeft heel veel te maken met het bewaren van kennis voor eigen gewin, in plaats van het ten goede te laten komen aan de gemeenschap. (Daarnaast heeft het te maken met een overgeseksualiseerde samenleving, die zorgt voor het overdragen van culturen langs de geslachten, maar dat is een ander verhaal.)

Het gevolg is in elk geval dat mannen wel de kennis accepteren die op jonge leeftijd aan hen is overgedragen door vrouwen (evenals de hun geboden zorg), maar de kennis die ze zelf opdoen niet terugkoppelen naar de gemeenschap, waar dus ook vrouwen van deel uitmaken, maar de winst die ze ermee kunnen opdoen in eigen zak steken. Dat is een belangrijke factor in het ontstaan van een kloof van macht en rijkdom tussen mannen en vrouwen, en eentje waar nodig eens een hoop trammelant over moet worden gemaakt. Kennis en zorg geboden door vrouwen komen ten goede aan iedereen: kennis en resultaten van de arbeid gedaan door mannen verdwijnen in de zak van mannen zelf.

Macht, status en rijkdom zijn nooit dingen die iemand helemaal dankzij zijn eigen talenten in zijn eentje heeft kunnen bereiken: ze zijn altijd bereikt door te parasiteren op de hele gemeenschap.

Dit lijkt mij een stap in de richting van de verklaring van de enorme machts- en bezitskloof tussen mannen en vrouwen wereldwijd.

Mijn gevoelens werden ook onderstreept toen ik het volgende nieuwsbericht las:



Alleen al het feit dat vrouwen het hele proces beheersen, van het maken van de werktuigen tot een grote diversiteit aan werkzaamheden waarbij deze worden gemaakt, wekken bij mij het vermoeden dat ze dan ook wel aan de basis zullen hebben gestaan van de ontwikkeling ervan. Juist gegeven het verschijnsel dat mannen hun kennis niet terugkoppelen naar vrouwen maakt het heel onwaarschijnlijk dat mannen eerst los van de vrouwen de werktuigen hebben uitgevonden, en ze vervolgens aan de vrouwen hebben gegeven om hun 'typische vrouwelijke vaardigheden' onbetaald voor de hele gemeenschap te kunnen uitvoeren.

[els]

PS het is niet zo dat geen enkele man zijn kennis 'terugkoppelt', maar er is iets waardoor dit geldt voor een groep mannen die zo groot is dat het evenwicht verloren is geraakt. Ik weet niet waardoor zo'n kritieke massa wordt bereikt, en ik zou ook niet kunnen verzinnen sinds wanneer dit historisch is gebeurd, of dat het altijd al zo was. Ik denk eigenlijk dat het iets met de samenlevingsstructuur te maken heeft.

Nog een zinnetje uit het nieuwsbericht over vrouwen die werktuigen maken:

Van de 119 arbeiders die zijn geïdentificeerd, was 75 % vrouw.

Ergo: mannen geven hun kennis ook niet door aan andere mannen.

[Zunrita]

Jouw waarneming m.b.t. het delen van kennis klopt aardig. Maar ook in materieel opzicht gaat op dat vrouwen vanzelfsprekend delen t.b.v. de hele gemeenschap en mannen alles zoveel mogelijk voor zichzelf houden. Of ze gebruiken het om een ander voor zich(zelf) te winnen/kopen. Het is in ieder geval nooit zonder bijbedoeling als hij 'deelt'. (Uitzonderingen Daargelaten - UZDG).
De gedachte 'Een dubbeltje voor de vrouw is een dubbeltje voor het gezin, een dubbeltje voor de man is een dubbeltje voor de man.', was de basis voor het opzetten van de inmiddels beroemde kleinschalige finacieringsprojecten in arme werelddelen, projecten die aanvankelijk alleen op vrouwen gericht waren. Inmiddels worden ook sneue mannen tot die projecten toegelaten. Tja, die schreeuwen meteen moord & brand als ze eens een keer niet op de eerste plaats komen... (UZDG).