Godinnen uit de hele wereld

godinnen uit de hele wereld
index alle godinnen | attributen | weblog | forum | contact | boeken | zoek | links: oude pagina | links: nieuw |

Baba Yaga(Baba) vorige || volgende (Bachué)


Eucalypta is een heks als Baba Yaga
Eucalypta is net zo'n heks als Baba Yaga

Heks die voorkomt in de Oost-Europese mythologie. Ze wordt vaak genoemd als aanvoerdster van een leger geesten. Ze vertoont overeenkomsten met de Baskische Andre Mari en de Ierse Morrigan, en met de Germaanse Holda of Perchta. In Polen heet ze Jedza of Jezi-Baba. In de Baltische folkore heet ze Ragana (in verband gebracht met regeti, voorspellen). Ze komt overeen met de Litouwse Boba.
Baba Yaga is een oude Slavische godin van de dood en wedergeboorte, dus de cyclische natuur. Ze komt ook soms voor als twee-eenheid, in de vorm van een oude en een jonge zuster. Ze werd beschouwd als de 'oude vrouw van de herfst'. Ze woonde in de laatste korenschoof van het jaar, en de vrouw die deze bond, zou zwanger worden. Deze schoof, die Yitnaya Baba werd genoemd, werd in vrouwenkleding gehuld. Dergelijke 'korenmoeders' kwamen door heel Europa voor, tot bij de Britse Kelten, waar ze Cailleigh heette.
In Russische volksverhalen komt ze voor als een menseneetster, die het vooral op kinderen heeft voorzien. Zij steelt deze, kookt ze en eet ze vervolgens op. Ze wordt echter ook genoemd als een wijze, oude vrouw met voorspellende gaven. Ze heeft de gestalte van een heks, met knekels als benen, een lange neus en kin, en verwarde haren. Ze wordt vooral in verband gebracht met vogels. Haar hut staat op kippepoten, en kan rond haar as draaien als een spoel. Het is in feite een manifestatie van Baba Yaga zelf. De hut is omheind door een hek van menselijke botten; erop staan menselijke schedels, met de ogen nog aanwezig.
Baba Yaga is de beschermster van fonteinen en het levenswater.
Baba Yaga kan zich naar believen veranderen in een kikker of pad, een geit, een vrouwtjesvos, een muis, krab, bij, merrie en andere dieren. Als ze niet in haar hut is, vliegt ze vaak rond in een ijzeren ketel of vurige vijzel, die ze voortstuwt met de stamper. Vijzel en stamper hebben vaak een seksuele connotatie, als symbolen van de vrouwelijke en mannelijke geslachtsorganen.
Baba is te vertalen als grootmoeder, vrouw, pelikaan en ook als wolkenvrouw. Als zodanig kan ze in verband worden gebracht met weersverschijnselen, met name regen. Yaga staat misschien in verband met een oud Slavisch woord, (y)ega, dat ziekte of angst betekent. Dit komt overeen met een Litouws woord engti, wurgen of marteling. Een oude vorm hiervan zou nga kunnen zijn geweest, dat god kan betekenen, of dodengod of -godin. Zelfs is etymologische verwantschap met Anat gesuggereerd, die soortgelijke betekenis heeft als dodengodin.
In Oost-Slavische gebieden heeft Baba Yaga een mannelijke tegenhanger, Koshchei Bessmertnyi. Zijn naam is te verbinden aan kost (bot), en hij komt vaak naar voren als een jaarlijks stervende en weer herrijzende god. Baba Yaga komt in zijn legenden vaak voor als zijn moeder of tante.
Ref. Marija Gimbutas.

© nissaba.nl

Deze pagina is 10358 keer bekeken




Kenmerken

Etymologie: grootmoeder, pelikaan etc.
Andere namen: Jedza-Baba, Jezi Baba
Verwant: Holda, Andre Mari, Morrigan, Perchta


Functies: korenmoeder, kinderschrik, weer, dood, wedergeboorte
Attributen: bron, kikker, korenschoof, levenswater, vijzel

Landen/volken: Polen, Rusland
Streek/gebied:

Oude pagina's


Zoek:
Kijk hier voor uitgebreide zoekmogelijkheden.
lexicon
kalenderdagen
mythische plaatsen
hemellichamen
attributen
functies
goden
archeologische lokaties, tempels etc.
landen
steden