Hathor met typisch hathorkapsel en koeieoren
Hathor is de Griekse naam voor het Egyptische Het-Heru of Hwt Har, hetgeen betekent 'Huis van Horus'. Spellingsvarianten zijn Hathoor, Het Heru, Heb Horoe of Het-Hert ('Het huis boven'), Athyr, Athor. Zij was de moeder van Horus voor Isis met haar versmolt en deze functie overnam. Ze werd beschouwd als de hemel en de godin van de doden. Ze werd meestal afgebeeld met op haar hoofd de zonneschijf tussen twee gekromde koeiehoorns. Het sistrum (een ratel), dat het geluid van het door de wind ruisende riet vertegenwoordigde, was een van haar attributen.
Ze werd ondermeer vereerd in Dendera (Egyptisch Iunet), waar een belangrijke tempel voor haar stond. In Thebe was ze beschermgodin van de doden en de necropool in het westen. Andere belangrijke tempels voor Hathor bevonden zich in het tegenwoordige Deir el Medina en Deir al Bahri, aan de overkant van de Nijl bij Luksor (Thebe). Ze droeg hier de hiëroglyf voor 'westen' (amenta) op het hoofd. Zij beschermde de stervenden tegen de macht van de duisternis beschermd. Ze werd hier vereerd als vrouwelijke ziel met twee gezichten. Verder was Hathor godin van de liefde, zang en dans en de alcoholische roes. Veel vrouwen hadden als titel zangeres van Hathor. Priesteressen van Hathor, hathoren, bekwaamden zich in dans, zang en muziek, en ook in de kunst van het waarzeggen. De farao Cheops uit de vierde dynastie is het bekend dat hij al eens gebruik van een Hathor-priesteres.
Ze was de beschermgodin van vreemde landen.
Verder werd Hathor geassocieerd met de vijgeboom (de sycamoor), een parelketting en leeuwen.
Hathor werd ook Vrouw van turkois genoemd. Haar kind is Ihy, de nieuwe zon die dagelijks wordt geboren.
Als tanetu werd ze geassocieerd met het licht. Deze benaming is misschien verwant aan de Punische Tanit. In elk geval was Hathor verwant aan de Fenicische Ashera of Astarte. Ook hun namen zijn aan elkaar verwant. De verwantschap gaat mogelijk echter nog verder terug via de Babylonische Ishtar, met wie Hathor ook diverse mythen en eigenschappen gemeen heeft. De meeste godinnen met wie Hathor veel gemeenschappelijk heeft vertegenwoordigen de planeet Venus. Hathor is geen planeetgodin, maar wel is ze een hemelgodin en wordt ze vooral geassocieerd met het westen, het gebied van de avondster.
Hathor bezat een tempel in Fenicië vanwege haar betekenis als beschermster van de mijnbouw. Handel van de Egyptenaren met Palestina en Fenicië bracht de cultus voor Hathor naar deze gebieden. Dit heeft bijgedragen aan de vorming van Astarte.
Volgens een versie van het scheppingsverhaal van Hermopolis (Khemenu) rees uit het oerwater een grote berg, de Melkweg, waarmee de hemelgodin Hathor werd geïdentificeerd. Op de berg werd door een hemelse vogel een ei gelegd, waaruit de zon Ra tevoorschijn kwam. De zon werd wel het 'ei van de gans, tevoorschijn komend uit de sycamoor' genoemd; de sycamoor is Hathors heilige vijgeboom. De hiëroglyf voor het wereldei was het zelfde als dat voor het embryo in de baarmoeder.
Hathor heeft soms twee leeuwehoofden, die voorwaarts en achterwaarts keken. Dergelijke tweehoofdige voorstellingen verwijzen naar het verloop van de tijd; het ene hoofd kijkt naar het verleden, het andere naar de toekomst.
sistrum.
Hathor werd wel afgebeeld met een ankh in de hand. Haar menit-parelketting had een geneeskrachtige werking. Met dit sieraad en het sistrum werden door de Hathor-priesteressen ratelende klanken opgewekt. De vier ratels van het sistrum waren de vier elementen waaruit het universum is geschapen. De klank die werd geproduceerd stelde de vermenging van de elementen tijdens het scheppingsproces voor.
Het geratel van de sistrum werd vergeleken met het ruisen van papyrusriet: Met het geratel konden goden worden bezworen, vooral de vrouwelijke aspecten van roofdiergodinnen. Boze geesten werden erdoor verdreven. Dit is te vergelijken met de functie van kerkklokken in de Middeleeuwen. Het sistrum was vormgegeven met het hoofd van een koe, of als fallus, die haar mannelijke metgezel voorstelde. Vaak was het dubbele gelaat van de godin erop afgebeeld, dat aspecten van Isis en Nephtys voorstelde. In de dualistische symboliek van het Egyptische rijk vertegenwoordigden zij leven en dood.
De Zeven Hathors waren lotsgodinnen, te vergelijken met de Faten of Moiren. Als vroedvrouwen legden zij bij de geboorte het lot van ieder nieuwgeboren kind vast, en bepaalden de levensduur. Zij gaven iedereen bij de geboorte zeven zielen. De zeven Hathors werden ook geassocieerd met de zeven hemelse sferen.
Hathor wordt afgebeeld met koeiehoofd en koeiehoorns, met hiertussen de zonneschijf. In de pre-dynastieke tijd werd ze vereerd als hemelkoe, oermoeder en hemelse voedster.
In Hathors cultus speelt de fetisstaf oech een rol: deze stelt een hemelpilaar voor. Deze scepter bestond uit een papyrusstengel en twee veren en werd gebruikt in Cusae. Ook werd ze afgebeeld met de ouas-scepter.
Hathors belangrijkste cultusplaats in de late Griekse tijd was Dendera, waar ze als vrouwelijke ziel met twee gezichten werd vereerd. In Thebe was ze godin van de doden. De laatste wens van de stervende werd tegen de machten van de duisternis beschermd. Voor Isis verscheen gold zij als de moeder van Horus.
Ze werd later de belichaming van de hemelse diepten, maar ook van de dans, liefde en de roes. Haar naam ('Huis van Horus') verwijst naar de oergrond van de hemel, waar de valk Horus woont.
Hoofd van de koegodin Bat op het palet van Narmer
Al op het zogenaamde Narmerpalet, dat is gevonden in Hiërakonpolis en dateert van ca. 3100 jaar v.o.j., worden twee koeiehoofden afgebeeld in de stijl van Hathor. Het is een menselijk gezicht met koeieoren, maar de horens zijn naar binnen gebogen en bevatten niet de zon. Het gezicht is frontaal afgebeeld, wat typerend is voor Hathor. De hoofden worden vaak geïnterpreteerd als Hathor, maar ook wel als Bat, een met Hathor verwante koeiengodin die rond de tijd van het Middenrijk in haar is opgegaan. Bat was de centrale godin van de zevende gouw. Ze werd geassocieerd met het sistrum. Het instrument was vormgegeven als het hoofd en de nek van de koe, met de ratels tussen de hoorns. Haar gezicht werd aan beide zijden weergegeven. Het religieuze centrum waar ze werd vereerd werd Huis van het sistrum genoemd. Ze had misschien ook een band met de hemel en de sterren.
Op het tablet worden overwinningen van de koning Narmer en andere taferelen die de macht van Egypte aantonen afgebeeld.
Zuil met hathorkapiteel van de tempel van Hatsjepsoet in Deir el Bahri
Thebe
In de dodenstad Deir el Medina, westelijk van Thebe, bevond zich een tempel voor Hathor. Deir el Medina was het werkersdorp voor de werklieden in het koningsdal en het dal der koninginnen. In het dal bestond al activiteit sinds het Oude Rijk, maar sinds het Nieuwe Rijk werden hier de koningen en koninginnen en andere edelen begraven. Thoetmozes I maakte hiermee een begin. De koning Amenhotep I en zijn moeder Ahmose Nefertari, die aan de basis van het Nieuwe Rijk en de 18e dynastie lagen, werden hier als goden vereerd.
Hier werden sinds oude tijden belangrijke rituelen uitgevoerd waarin Amon-Ra en Hathor een rol hadden. Hathor werd hier al tijdens het Middenrijk vereerd, maar de belangrijkste en indrukwekkendste tempels zijn uit het Nieuwe Rijk bekend.
In het nabijgelegen Deir el Bahri was een kapel voor Hathor deel uitmaakte van de dodentempel van Hatsjepsoet. De tempel was oorspronkelijk het einddoel van de processie van een beeld van de god Amon-Ra, dat diende om het heil van de doden veilig te stellen. De tempel was gebouwd aan een rotswand, hebben net als de zuilen in Dendera kapitelen met het hoofd van Hathor. In de oudheid heette dit gebied Djeseret, het heilige oord. De dodentempel van Hatsjepsoet, een indrukwekkend en tot de verbeelding sprekend bouwwerk, werd Djeser Djeseru genoemd, het 'heilige der heiligen'. 
Hathor als koe zoogt de koningin Hatsjepsoet. Hathortempel Deir el Bahri
In de kapel is ook een afbeelding te zien van Hathor als koe met een zonneschijf tussen de horens, terwijl zij koningin Hatsjepsoet zoogt. De functie van de tempel is naast de verering van Hathor vooral een legitimering van Hatsjepsoets vergoddelijking.
Beschermster van de doden
Hathor was de godin van de sycamoor, een Noord-Afrikaanse vijgeboom. Hiermee wordt ze geassocieerd in haar functie als dodengodin, bijvoorbeeld in de piramidestad Sakkara. Op een schijndeur in een graf van de koningsdochter Wensjet uit de 4e of 5e dynastie wordt deze een priesteres genoemd van Hathor, heerseres van de sycamoor. In het graf van de vizier Mehoe uit de zesde dynastie is Mehoe afgebeeld op een schip dat naar het dodenrijk in het westen vaart. De inscriptie bevat een lied dat gaat over een gunstige wind en een goede aankomst in het hiernamaals bij Hathor. Een fragment: De mooie (mummie) komt nu naar Hathor, heerseres van de sycamoor. In vrede, in vrede naar het westelijke bergland.
De sycamorevijg werd al sinds predynastieke tijden in begrafenisrituelen gebruikt.
De tegenwoordige naam van Thebe is Luxor; de Egyptenaren noemden de stad Waset. De dodenstad lag tegenover de stad aan de overzijde van de Nijl. Het oversteken van de rivier werd geassocieerd met de oversteek van de wereld der levenden naar die der doden. Een belangrijke reden om de dodenstad in het westen aan te leggen was dat het gebied waar de zon onderging werd geassocieerd naar de plaats waar de doden heengingen. De zon Ra, die met de farao werd geassocieerd, ging hier naar de onderwereld. In West-Thebe werd Hathor vereerd als Amentat, heerseres van het westen.
Tempel in Dendera: Hathor, Ihy, Caesarion, Cleopatra
Dendera
Sinds de Ptolemeïsche tijd was er een belangrijke cultus voor Hathor in Dendera. De Ptolemeïsche dynastie was van Griekse afkomst, en kwam op de troon nadat Alexander de Grote Egypte onder zijn heerschappij had gebracht. Hij stichtte de stad Alexandrië, wat nu de hoofdstad van het land werd.
Dendera lag ver in het zuiden, boven Thebe. De stad was ooit de hoofdstad geweest van de zesde gouw (een Egyptische provicinie). De oorspronkelijke naam van de stad was Iunet of Tantere, van Ta-ynt-netert ('vrouw van de goddelijke pilaar'). De oudste archeologische vondsten van fundamenten van tempels dateren van de vierde dynastie. De Hathortempel die er nu nog is dateert van de tijd van de Ptolemeeën, en werd pas voltooid in de tijd van de keizer Tiberius, toen het Egyptische rijk al een provincie was van Rome. Een bekend item in de tempel is de dierenrien, die dateert van de eerste eeuw v.o.j. Het is de vroegst bekende dierenriem met 12 tekens. De zodiak in Dendera is een replica, het origineel bevindt zich in Parijs.
In Dendera en Edfu werd de jonge god Ihy als kind van Hathor vereerd. Hij was de god van de muziek; zijn attributen waren het sitrum en de menatketting. Op een muur van de tempel is Hathor afgebeeld met de zon tussen haar horens en een waz-scepter; voor haar staat haar zoon Ihy. Rechts staan Caesarion, de zoon van Cleopatra en Julius Caesar, en Cleopatra. Naast Ptolemeus staat zijn ka-ziel. Cleopatra draagt de atefkroon. Caesarion brengt een geuroffer.
Nadat Egypte als provincie aan het Romeinse Rijk werd toegevoegd, maakten de Romeinen gebruik van de Egyptische religie om hun eigen heerschappij te legitimeren. Tijdens de keizer Trajanus werd in een tempel gewijd aan Nea Aphrodite de keizerin Plotina, Trajanus' echtgenote, geïdentificeerd met Hathor. De Romeinen stelden Aphrodite (Venus) gelijk aan Hathor. Nea Aphrodite was ook al een titel voor Ptolemeïsche prinsessen en koninginnen. Mannelijke Ptolemeeën stelden zich met de naam Neos Dionysos gelijk aan Osiris.
Een van de twee geboortehuizen (mammisi) waarin jaarlijks de geboorte van Ihy werd gevierd, was gebouwd door de keizer Augustus. De decoratie was aangelegd door de latere keizers Trajanus en Hadrianus. De keizer Trajanus werd hier geïdentificeerd met de goddelijke zoon Ihy.
In de tempel van Dendera werd ook de geneeskunst bedreven. Er vonden bedevaarten naar de Hathortempel plaats.
Hathor was verwant met de Meretseger, een cobragodin en patrones van de stilte en het zwijgen. Zij werden geassocieerd met een gebied achter de koningsvallei, Al Qurn (de hoorn), de hoogste berg op de westoever van de Nijl tegenover Thebe. De oude Egyptische naam was Ta Dehent, de piek.
Mijnbouw
Hathor was de beschermgodin van de mijnbouw. Als sinds ca. 3000 jaar v.o.j. hadden de Egyptenaren al de mijnen op het schiereiland Sinaï in bezit. Er werd vooral koper en turkoois gedolven. Bij Serabit el-Khadim in het zuidwesten van de Sinaí werd veel turkoois gewonnen. Er is nog een ruïne van de Hathortempel. Bij de zogenaamde mijnen van de bijbelse koning Salomo in het Palestijnse dal van Timna, ca. dertig kilometer van de Golf van Aqabah is een Egyptische tempel voor Hathor opgegraven. De mythische koning Salomo heeft nooit iets met deze mijnen te maken gehad. Ze werden vooral geëxploiteerd door de imperialistische Egyptenaren.
Mijnwerkers werden beschermd door de twee grote, rode, zandstenen zuilen, die tegenwoordig 'Zuilen van Salomo' worden genoemd. Uit de Egyptische inscripties bleek dat deze mijnen zo'n 1200 jaar v.o.j. werden gesloten. Bij opgravingen bij El-Mardesh, 50 km zuidelijk van Aleppo, in Noord-West Syrië, werd een standbeeld met inscriptie voor Hathor gevonden. Het beeld was gewijd door Ibit-Lim, een koning van Elba.
Aan de verering van Hathor in Israel herinnert ook de naar haar genoemde bijbelse stad Hazor, die door Jozua werd verwoest.
Ook is er verwantschap met de oorlogszuchtige Fenicische maagd Anat in de legende over het oog van Ra. Volgens deze legende was de zonnegod Ra ooit een machtige heerser, maar hij werd oud, en de mensen vereerden hem niet langer maar begonnen hem te bespotten. Zijn vader Nun, het oerwater, raadde hem aan zijn oog op de mensen te werpen, en de mensen begonnen zich in paniek te verbergen. Toen werd het oog in de gedaante van Hathor naar de aarde gestuurd om de mens te straffen. Hathor nam de gedaante van de leeuwin Sekhmet aan, en raakte in zo'n roes door het bloedbad dat ze niet meer van ophouden wist. Het water van de Nijl was roodgekleurd door het stromende bloed. Ra verzon een list en liet bier brouwen, dat rood werd gekleurd met het bloed van de doden. Hathor merkte het bier op en werd uiteindelijk werd ze dronken van grote hoeveelheid die ze dronk, en ze kwam tot bedaren. Een identiek verhaal werd ook verteld over de Griekse Enyo.
De mythe is ook verwant met het bijbelse zondvloedvoerhaal (zie Naama) en de Griekse vloed met Deukalion en Pyrrha.
Hathor werd geassocieerd met orgiastische feesten. Herodotus gaf een beschrijving van een feest.
De Grieken stelden Hathor gelijk aan Aphrodite. Maar er zijn ook overeenkomsten met bijvoorbeeld Hera. Heracles, die kan worden geassocieerd met Horus, is misschien nauwer verwant met Hera dan de Griekse mythe aangeeft. Volgens de Etrusken was Uni, de Etruskische naam voor Hera, de moeder van Heracles. De Romeinse Etrusken kenden ook een verhaal over een huwelijk tussen Juno en 'Herkele'. De namen Juno en Uni zijn verwant met de naam Ino, een figuur uit de Griekse mythologie en de moeder van Melikertes, die ook wordt geassocieerd met Hercules. Melikertes is een Fenicische naam, of beter een titel, die 'koning van de stad' betekent. © nissaba.nl Deze pagina is 16649 keer bekeken
|
| Kenmerken
Functies: dans, dood, hemel, liefde, orgie, sexualiteit, westen, roes, mijnbouw
Attributen: boom, gans, hoorns, ketting, koe, menat, sistrum, vijg, zonneschijf
goden: Horus, Ihy
Archeologie: Hatshepsoet dodentempel, tempel van Hathor
Lokatie
Stad / steden: Dendera, Thebe (Egypte) (Egypte)
Landen/volken: Egypte
Streek/gebied:
Oude pagina's
Kijk hier voor uitgebreide zoekmogelijkheden.
lexicon
kalenderdagen
mythische plaatsen
hemellichamen
attributen
functies
goden
archeologische lokaties, tempels etc.
landen
steden
|
Beer (Demeter) Hoi Els mag i k wee
Els (Bellona) Hallo Lou, er zijn n
lou (Bellona) goed uitgelegd :duim
Els (Diana) PS, de achterzijde v
Els (Diana) Hallo Gretha, bedank
Gretha/Beer (Diana) "Haar belangrijkste
Els (Diana) Hee Gretha, zeker ma
Gretha (Diana) Hoi Els Mag ik weer
Marleen (Artemis) Dit heeft mij erg ge