Aphroditetempel Apollotempel Ara Pacis Artemision Athenaion Basilica Julia Batur Bedugul Bendideion Bijapur-tempel Capitool Catal Hüyük concordiatempel Delphi Dianium Eleusis Erechtheum Forum Boarium Forum Romanum Forum van Pax Harappa Hatshepsoet dodentempel kaaba Koreion Lacus Iuturnae Lupercal Marsveld megara Mohenjo Daro Pantheon Parthenon Porta Capena telesterion tempel van Hathor tholosgraf
Archeologische vindplaatsen
Aphroditetempel. (Paphos)
Ruïne van de tempel voor Aphrodite bij Paphos op Cyprus. Oudste vermelding van Aphrodite op een tweetalig Grieks-Fenicisch tablet, waarop Aphrodite wordt gelijkgesteld aan de Fenicische Astarte. Waarschijnlijk is Aphrodite de verbasterde Griekse vorm van deze Fenicische naam. Astarte is de Griekse weergave van het Fenicisch Atthart.
In Korynthe stond een tempel voor Aphrodite die in wezen een bordeel voor zeelieden was.
Apollotempel. (Rome)
De Apollotempel op de Palatijnse heuvel, die door Augustus werd uitgebreid, is onlangs gerestaureerd.
Delphi ligt vlak bij de Corinthische Golf. Bij het orakel bevindt zich de bron Castalia, waarvan het water afkomstig is van de berg Parnassus. Uit opgravingen blijkt dat Delphi werd bewoond vanaf de 15e eeuw, de Myceense periode. Rond de achtste eeuw werd de cultus voor de aardgodin langzamerhand overgenomen door die voor Apollo.
In Delphi werden net als voor de Olympische Hera spelen georganiseerd, de Pythische Spelen. Dit blijkt uit vermeldingen dat deze spelen in de zesde eeuw werden gereorganiseerd. De hardloopster Atalanta is waarschijnlijk verbonden met deze wedstrijd, waaraan alleen jonge meisjes mochten deelnemen; de winnares werd geselecteerd als priesteres van de godin. Volgens de Griekse mythologie zou zij op aanraden van het orakel beter niet trouwen; zij trouwde vervolgens met de man die haar tijdens de wedstrijd afleidde met het gooien van gouden appels.
De chtonische oorsprong van het orakel van Delphi blijkt onder andere uit het belang van de orakelende slang die het heiligdom bewaakte. De priesteres, ook wel Pythia genoemd, profeteerde met behulp van deze slang, de Python. De slang begeleidde van oudsher de godin of priesteres die zijn wijsheid of kennis overdroeg. De tempel van de wijsheidgodin Athene krioelde van de slangen; in de bijbel valt te lezen hoe de slang Eva vertelde hoe zij kon leren door van de boom der kennis te eten. Volgens Griekse schrijvers is de naam afkomstig van Delphyne, de monsterlijke gezellin van de Python. De Python wordt ook genoemd als het kind van de aarde. Delphyne komt van het woord voor moederschoot of baarmoeder; de naam verwijst naar de diepte van de aarde. Vandaar dat de orakels normaliter waren gehuisvest in grotten. De grotten waren de baarmoeder van Moeder Aarde, Gaia of Themis, die de bron was van alle leven en dingen op aarde.
De zetel van de Pythia en sibyllen in Delphi en ander orakels waren krukjes met drie poten; deze zouden verwijzen naar de drievoudige geest der voorspelling. Het belangrijkste voorwerp van verering in Delphi was de omphalos, een ronde steen die werd vereerd als navel of middelpunt van de aarde. Op de steen bevindt zich een ijzeren uitsteeksel, waarvan de betekenis niet bekend is. Walker verdedigt de controversiële maar opmerkelijke theorie dat de omphalos oorspronkelijk de clitoris voorstelde. In beide gevallen bestaat er een relatie met de moederschoot, die met de omphalos is verbonden via de navelstreng. De omphalos vond later een plaats in de tempel van Apollo, de broer/geliefde van Artemis, de oorspronkelijke houdster van het orakel. De steen is door Franse onderzoekers in 1913 opgegraven vanuit het binnenste van deze tempel. De naam 'Ge' (Gaia) is erin gegrift.Zie godinnen: Damia | Echidna | Gaia
Heiligdom van Demeter, van waaruit jaarlijks de processie naar Athene plaatsvond tijdens de Eleusinische mysteriën.
Erechtheum. (Athene)
Het Erechtheum op de Atheense Acropolis was gewijd aan een mythische koning, Erechtheus of Erichthonius. De tempel van het gebouw was gewijd aan Athena Polias and Poseidon Erechtheus. De tempel is bekend vanwege de veranda met de Karyatiden, stenen zuilen in de gedaante van maagden die het dak ondersteunen.
In deze tempel zou het Palladium worden bewaard, de uit de hemel gevallen steen (of een houten beeld) die Pallas Athene of Athene Polias (de beschermgodin van de stad) voorstelde. Het palladium wordt op afbeeldingen vaak voorgesteld als Athene Nike.
De tempel werd ook geasocieerd met de merktekenen die de drietand van Poseidon had achtergelaten toen hij zou water uit de rots sloeg, evenals de heilige olijf die aan de rots ontsproot kwam toen Athene er met haar speer op sloeg. Verscheidene mythische personages zouden hier of in de buurt begraven liggen.
In de tempel huisden slangen die waren bezield door de geest van de koning Cecrops. Deze werden gevoed met honingkoek door priesteressen van Athene, de Canephorae. Zij waren jonge meisjes die een mand droegen met geheime religieuze objecten.
Heiligdom in Mekka dat tegenwoordig de gebedsrichting van de moslims bepaalt, en waarnaar iedere moslim minstens eenmaal in zijn of haar leven een pelgrimstocht naar moet maken. Oorspronkelijk was dit een heiligdom uit de polytheïstische Arabische godsdienst. Centraal in de verering staat een ingemetselde zwarte steen, de Hajar al-Aswad, die was gewijd aan de 'Oude Vrouw'; hier werd de godin aanvankelijk door priesteressen werd geëerd. Later namen mannen in vrouwenkleren gehuld hun taak over. In de ka'aba is volgens de overlevering Hajar begraven.
De steen werd voor de islamisering vereerd als een vagina of fallus. De godin die in de ka'aba werd aanbeden was dezelfde als de godin Cybele, wier naam evenals het woord kaba met 'kubus' in verband wordt gebracht. Het heiligdom had de vorm van een kubus. De godin werd vereerd door gecastreerde, voor vrouw doorgaande priesters, de galloi. De seksualiteit die vroeger een rol speelde in de tempel komt nog naar voren in mythen als die van Atalanta, die na haar seksuele vereniging met Melanion in Cybeles tempel door de godin in een leeuw werd veranderd. Dezelfde betekenis bestaat nog altijd in het Hindoeïsme, waar overal de yoni-lingams worden vereerd, stenen die de vrouwelijke en mannelijke geslachtsorganen symboliseren.
Eenzelfde cultus bestond in de tempel van Jeruzalem; ook hier werd de cultus rond de godin als steen geleid door als vrouw geklede priesters. Onderzoek toonde aan dat tempel in Jeruzalem dezelfde vorm en functie had als de tempel die de ka'aba bevat. Het woord kaba komt van het Sanskriet Gabha, 'heilig'. De ruimte is identiek aan het 'Sanctus Sanctorum' of 'Heilige der Heiligen' van de joodse tempel of de Katholieke kerk.
In Jeruzalem werden in het Heilige der Heiligen de Ark des Verbonds bewaard. Deze zou twee platte stenen bevatten, die de god en godin symboliseerden.
Volgens een andere islamitische legende waren Adam en Eva in de steen van de ka'aba verenigd. De steen was gesneden uit een enorme robijn en bevatte een witte steen in het hart. De kleuren rood en wit vertegenwoordigden respectievelijk het vrouwelijk en mannelijk principe. Later werd de steen door de zonden in de wereld helemaal zwart: de derde heilige kleur. De steen had oorspronkelijk waarschijnlijk dezelfde functie als de Hindoeïstische yoni-lingam, de vereniging van het vrouwelijke en mannelijke geslachtsorgaan.
Volgens sommigen was de steen een meteoriet. Zie godinnen: Fatima bint al-Assad
De belangrijkste tempel van de Egyptische godin Hathor bevindt zich in de stad Dendera in Egypte. Zie godinnen: Hathor
tholosgraf.
Een tholosgraf, ook wel bijenkorfgraf genoemd, is een graf met een koepelvormige grafkamer. De oudste graven dateren uit de 16e eeuw v.o.j.; ze zijn te vinden in de westelijke Pelopponesos. Rond 1500 verschijnen ze ook in Mycene. Boven de grond was de grafheuvel, de tumulus, zichtbaar. De toegang tot het graf was een lange doorgang, de dromos, die leidde naar de nauwe ingang, de stomion, tot het graf. Dit was een onderaardse, ronde grafkamer met een koepelvormig dak. Deze kamer wordt ook wel thalamos genoemd.
De tholoi waren monumentale graven voor de hele gemeenschap. Bekend zijn de tholosgraven genoemd naar de mythische karakter Klytaemnestra en Aegistus.
Het is niet zeker of de tholoi zijn ontwikkeld uit de oudere 'Minoische' cirkelvormige tombes uit het derde millennium v.o.j. die op Kreta worden aangetroffen, of uit de kamergraven uit de regio zelf. De vorm van het graf wordt door sommigen uitgelegd als een 'baarmoeder' van Moeder Aarde, waar zij de lichamen van de doden weer terug ontvangt in de plaats waar zijn vandaan komen.
