Hekate leidt als fakkeldraagster de doden door de onderwereld
Hekate was een aardgodin en een maangodin. In de laat-antieke tijd werd ze geïdentificeerd met de maan. Ze was beschermster van de geboorte en het moederschap; als voedster van de kinderen heette ze Kourotrophos. Ze had een rol als verlosser en in verband met loutering (Hekate Soteira). Ze werd maagd genoemd. De diverse bronnen waarin ze werd genoemd, geven bij elkaar een tegenstrijdig beeld van Hecate als weldoenster tegenover een als kwaardaardige tovenares. Als godin van de doden was ze gevreesd en gevaarlijk. Ze kon zowel straffen als belonen, en ze was verantwoordelijk voor zowel het slagen als het falen van ondernemingen. Ze was meesteres van nachtwegen en kruisingen, waar ze de weg wijst. Ook gold ze als beschermster van heksen en tovenarij, en als heerseres over mensen die niet zijn begraven. Van belang in haar verering waren de mysteriën die voor haar werden gehouden, waarin de inwijdelingen het pad naar de kennis hoopten te bereiken.
Hekates betekenis als maangodin blijkt uit het feit dat in de Griekse kalender, die werd gerekend in maanmaanden, de eerste dag van elke maand aan haar was gewijd. De eerste dag van de maand, de noumenia ('nieuwe maan') was de nieuwe maan, als de maan weer aan een nieuwe cyclus van haar fasen begon. Tijdens noumenia werd wierook gebrand. In Macedonië stond Hekate centraal op 8 januari, de dag die was gewijd aan de vroedvrouwen.
Als Kleidophoros droeg ze de sleutels naar de onderwereld; Propylaia verwees naar haar functie als degene die bij de poort stond. Als Limenoskopos bewaakte ze de drempel, limen. Haar titel Phosphoros betekende 'Draagster van het licht'; ze droeg de fakkels die haar volgelingen de weg toonden. Haar bekendste rol als gids is als zij Persephone terugbrengt vanuit de onderwereld naar de aarde. Hekate komt in deze mythe overeen met de Ugaritische 'fakkeldraagster van de goden' Shapat of Shapash, die Anat hielp in het terughalen van Baäl uit de onderwereld, om zijn lichaam te kunnen begraven.
Walker wijst op overeenkomstige aspecten van de Azteekste Tlazoltéotl.
Over haar afstamming in de mythologie bestond weinig eenheid. Hesiodus noemde haar een dochter van Asteria en Perses, Museaus noemde Asteria en Zeus. Euripides noemde Leto als haar moeder. Deze verhalen stemmen in zoverre overeen dat de namen van deze godinnen Griekse vormen zijn van de Fenicische of Syrische godin, Athirat ('Vrouwe') of Elat ('godin') (ook Al-laat). Ook de oergoden Nyx (nacht) en Erebos (avond) werden als haar ouders genoemd.
Verspreiding
Over Hekates verering bestaat weinig materiaal. Het meeste is gebaseerd op inscripties. Deze zijn gevonden in een wijd verpreid gebied, in Klein Azië, Griekenland en Sicilië. Ze was voor de Grieken van grote betekenis. Ze heeft ondermeer een kleine rol in de Eleusinische mysteriën, als degene die Demeter vertelde waar haar dochter Kore na haar ontvoering door Hades was gebleven. Ook in Hesiodes' Theogonie en in de homerische Hymne voor Demeter heeft ze een positieve rol. Ze had ook een rol in de mysteriën van Samothrake en Aigina. In Karia, in het zuidwesten van Klein-Azië, was ze de voornaamste godheid; hier en in Ionia waren Hekataia en Hekataios populaire persoonsnamen. Misschien verspreidde haar cultus van hieruit rond de zesde eeuw naar Griekenland. In de traditie rond de Chaldeese orakels, vanaf de tweede eeuw, had ze een rol als verlosser. Hekate was verder van belang in Mycene.
Drievoudigheid
Hekate Trivia, met drie hoofden en zes armen. Op haar hoofden draagt ze een korf, in de handen houdt ze twee zwaarden, twee zwepen en twee fakkels. Ze wordt geflankeerd door twee slangen, die zich kronkelen om een stok.
Als godin van de driesprongen wordt ze Trivia genoemd. Zij wordt wel afgebeeld met drie hoofden en zes armen, gezeten op een steen. op haar drie hoofden draagt zij een korf of mand. In haar zes armen draagt zet twee zwaarden, twee zwepen en twee fakkels. Bij haar voeten kronkelen zich twee slangen rond een stok. Andere namen zijn Tricephalus, Triceps (driehoofdige), Triformis of Triodia. Dit kan in verband staan met haar verering op driesprongen of met haar functie als drievoudige maangodin. Op het graf van een Romeinse vrouw staat vermeld dat zij was in gewijd in het 'drievoudig mysterie' van Hekate. Wat deze drievoudigheid precies inhield, is niet bekend. Kruispunten golden vaak als een plaats waar verschillende werelden samenkwamen, zoals de spirituele en de fysische wereld, of de wereld van de mensen en die van de goden. Dankzij haar kennis waren de ingewijdenen in staat de juiste weg te kiezen. Met haar fakkel verlichtte ze de weg naar de kennis voor de inwijdelingen.
Haar afbeelding met drie hoofden duidt soms op haar betekenis op driesprongen, maar ook op haar betekenis als personificatie van de drie seizoenen; haar hoofden van leeuw, slang en hond verwijzen naar de sterrebeelden waarin de zon opkomt in de verschillende seizoenen. De hond verwees naar de honddsster, Sirius. Hecate huilde soms als een hond. Ze verzamelde gif op kerkhoven.
Ook wordt naar haar verwezen met de namen Allermooiste of Vriendelijke, gebruikelijke namen voor godinnen van de onderwereld. Ze wordt vergezeld door een hond.
Attributen: toorts en zwaard; zweep; strikken; soms heeft ze een nest slangen in het haar. Kruiden: papaver, mandragora. Hekate had een rol als bemiddelaar tussen de levenden en de doden.
Hecate was een tovenares, die Circe en Medea in deze praktijk had onderricht. Ze werd vooral vereerd op driesprongen, die golden als het trefpunt van geesten. Hier werden honden, lammeren en honing aan haar geofferd. Voor Hekate werden op de laatste drie dagen van de maand maaltijden klaargezet voor haar en de schimmen, die haar begeleidden.
Haar gevolg bestond uit blaffende honden en schimmen uit de dodenwereld. Voor hen werden 'met afgewend hoofd' op de laatste dag van de maand honden geofferd, en ook brood, kaas en eieren. De offers werden 's nachts gebracht, op verlaten plaatsen, en achtergelaten voor de wie 's nachts leefde, wilde dieren, bedelaars etc. Ook de Furiën of Erinyen behoorden tot haar gevolg.
In latere tijden werd Hecate, beïnvloed door de oosterse cultuur, geassocieerd met tovenarij en magie, en gingen de bloedzuigende lamiae en strigae tot haar gevolg behoren. Hecate wordt in oude gebeden wel Koningin van de nacht of Vijandin van de zon en Vriendin van de duisternis genoemd. Men zei dat ze verscheen als de 'ebbenhouten' (zwarte) maan scheen. Maar naast haar duistere kant is zij ook goed in staat om het kwade af te weren. Aristophanis meldt in de vierde eeuw voor chr. dat vooral vrouwen om haar bescherming vroegen bij het verlaten van hun huis. In 485 richt Proclus van Constantinopel een gebed tot haar, kort voor het verbod op heidense godsdiensten door de opkomst van het christendom: Reik mij de hand, ik smeek u, en wijs mijn zoekend hart de goddelijke paden, zodat ik het heerlijk licht zal aanschouwen... etc. Louis Janssen citeert dit gebed als voorbeeld van syncretisme: hieraan is te zien hoe de Hecate-cultus wordt aangepast aan de behoefte aan de nieuwe mysteriegodsdiensten.
Hekate wordt ook wel beschouwd als lid van een triade, samen met Demeter en Kore. Zij is degene die aan Demeter meldt dat haar dochter door Hades is ontvoerd. Een epithet voor haar is Baubo, de vrolijke, obscene grapjes makende oude baker uit de Eleusinische mysteriën.
Hekate werd door de vissers aangeroepen voor een goede vangst.
Tegenwoordig proberen sommigen haar in verband te brengen met de Egyptische Heket.© nissaba.nl Deze pagina is 13952 keer bekeken
|
| KenmerkenTitels: Trivia, Kourotrophos,Soteira, Kleidophoros, Propylaia, Limenoskopos, Phosphoros, Koningin van de nacht
Verwant: Demeter, Baubo, Persephone, Kore, Asteria, Leto, Erinyën, Shapat
Functies: dood, geboorte, magie, onderwereld, tovenares, vroedvrouw, loutering, kruising, verlossing, nacht, drievoudig, gnostiek
hemellichamen: Aarde, maan, Sirius
Feesten en rituelen: Eleusinische mysteriën (van 17 september tot 23 september), mysteriën, vroedvrouwendag
Attributen: fakkel, hond, slang, sleutel, zwaard, zweep
Landen/volken: geen, Grieken
Streek/gebied: , , ,
Oude pagina's
Kijk hier voor uitgebreide zoekmogelijkheden.
lexicon
kalenderdagen
mythische plaatsen
hemellichamen
attributen
functies
goden
archeologische lokaties, tempels etc.
landen
steden
|
Beer (Demeter) Hoi Els mag i k wee
Els (Bellona) Hallo Lou, er zijn n
lou (Bellona) goed uitgelegd :duim
Els (Diana) PS, de achterzijde v
Els (Diana) Hallo Gretha, bedank
Gretha/Beer (Diana) "Haar belangrijkste
Els (Diana) Hee Gretha, zeker ma
Gretha (Diana) Hoi Els Mag ik weer
Marleen (Artemis) Dit heeft mij erg ge