Cultusbeeld van de drievoudige Diana Nemorensis, die een baar ondersteunen waarop vijf cypressen worden gedragen. Denarius uit het jaar 43 v.c.
Diana. Romeinse en oud-Italische godin. Haar naam is afgeleid van dies (dag); het wordt ook vertaald als 'stralende' of 'heldere'. De naam is verwant met de namen Dia en Dione, de voormalige Olympische moeder van Aphrodite. Andere spellingen van haar naam zijn Deana, Deuinana of Diuiana. Een andere vorm was Iana. Een van haar namen was Lucifera, de Lichtbrengende. Ze werd ook Diana van Nemi of Nemorensis ('Van het woud') genoemd, naar het meer in haar heilige bos bij Aricia. Andere titels of epithetons waren Diana Caelestis ('Hemelse Diana') en Diana Aventina. Bij haar heiligdom op de berg Tifata bij Capua werd ze Diana Tifatina genoemd. In de Ardennen heette ze Arduinna. Ze werd vereerd als maangodin en als bos- en jachtgodin. Maagd, jacht, hulp bij de bevalling. Ze was een godin van het lagere volk, slaven en slavinnen, maar ook beschermster van de Latijnse Stedenbond.
Diana was een van de Dii Consentes of Dii Complices, de twaalf belangrijkste godheden in Italië. Het aantal van 12 goden was ontleend aan de Etrusken, die hun samenleving rond dit mythische aantal hadden vormgegeven. Zij kenden eveneens twaalf goden, twaalf volken of stammen, hun stedenbond was een bond van twaalf steden etc. De goden waren echter parallellen van de Griekse Olympische goden. Diana was een parallel van de Griekse jachtgodin Artemis.
Aanvankelijk was zij, in Italië, beschermster van zwangere vrouwen en hulp bij bevallingen. Ze werd vereerd in het heilige bos van Aricia, onder Rome. Ze kan ook in verband worden gebracht met de geboortegodin Egeria, voor wie een cultus bestond in dit woud. Hier droeg Diana de titel Vesta, de naam van de Romeinse haardgodin; ze werd afgebeeld met een fakkel in de hand.
De maan wordt weerspiegeld in het rimpelloze oppervlak van het meer van Nemi in het heilige bos van Diana
Diana's oudste tempel stond op de Aventijnse heuvel, waar ze Diana Aventina of Diana Aventinensis werd genoemd. Waarschijnlijk bevond zich hier al eerder een altaar voor haar. Volgens de traditie was de tempel in de zesde eeuw v.o.j. opgericht door de koning Servius Tullius, in verband met de Latijnse stedenbond.
Diana Nemorensis had een tempel en heiligdom in haar heilige bos bij het Meer van Nemi, zo'n 25 kilometer ten zuidoosten van Rome. Dit meer, dat was ontstaan in een vulkanische krater, werd Speculum Dianae ('Spiegel van Diana') genoemd. Het lag in de Albaanse heuvels bij de stad Aricia.
In The golden bough beschrijft Frazer hoe in Diana's heilige woud bij Aricia aan het meer van Nemi de aan haar gewijde priester, de rex Nemorensis, zijn voorganger doodde met een tak uit het bos. Deze priester was een weggelopen slaaf; volgens de legende was het alleen een weggelopen slaaf toegestaan een tak af te breken van een bepaalde booom in het bos. Wie dit lukte, mocht vechten met de priester, en hij werd de nieuwe priester als hij won.
Aan de basis van deze cultus zou Virbius hebben gestaan; dit was de Romeinse naam van de Griekse Hippolytus, die na zijn dood als Virbius werd wedergeboren. Hippolytus werd net als Diana's Griekse alter ego Artemis geassocieerd met de Amazones, strijdbare vrouwen met wie de Grieken volgens hun historische mythen in oorlog waren verwikkeld.
Volgens een andere hellenistische vestigingsmythe zou de cultus bij Aricia zijn gevestigd door Iphigeneia en Orestes, nadat Orestes de Taurische koning Thaos had vermoord. Op de vlucht namen ze het cultusbeeld van de Taurische Artemis mee. Na zijn dood werd zijn gebeente begraven bij de Saturnustempel in Rome. De Taurische Artemis, Iphigeneia en Virbius werden alle geassocieerd met een cultus waarin een mensenoffer centraal stond, maar in Italië zou de cultus een milder karakter hebben gekregen.
Diana's tempel bij het bos had volgens Vitrivius Etruskische kenmerken. Het cultusbeeld dat hier nog zeker tot 43 v.c. stond werd in dat jaar vastgelegd op munten. Diana werd afgebeeld als drievoudige godin; deze droegen vijf cypressen. De dichters Virgilius en Catullus noemden haar hierom Trivia, een naam waarmee vooral de drievoudige Hekate werd aangeduid. Diana werd soms ook met Hekate geassocieerd, vooral in latere herinneringen van hekserij; deze leefden nog lang voort en deden meer denken aan de oude Etruskische magische wereld dan aan de vermenselijkte, vergriekste Romeinse goden.
In het bos werden voor Diana fakkeloptochten gehouden. Ze zou hier hebben geheerst tot de invallen der nomadische, patriarchale Ariërs, -1500. Hoewel er geen aanwijzingen zijn voor bouwwerken van voor de vierde eeuw, is wel aangetoond dat het al langer een cultusplaats was.
Het heiligdom was populair, en er zijn vele votiefbeelden gevonden, die hier waren geofferd, waaronder beeldjes van mannen en vrouwen met kinderen, modellen van onder andere de seksuele organen en hoofd, voeten en handen, en beelden van dieren die betrokken waren bij de jacht.
Diana als jachtgodin. Ze draagt een korte rok met laarzen en wordt begeleid door een hond. Haar attributen (pijl en boog of speer) zijn verdwenen. Rome, museum Capitool.
Sinds de vierde eeuw werd Diana onder invloed van de Griekse godsdienst godin van de jacht, gelijkgesteld aan de Griekse maan- en jachtgodin Artemis. Ze werd opgevat als de dochter van Latona (bij de Grieken Leto), samen met haar tweelingbroer Apollo. Ze werd toen afgebeeld in een korte rok en laarzen en droeg een fakkel in haar hand. Ze werd vergezeld door een hert. Het vel en gewei van een gedood dier werden aan haar geofferd door het in de bomen te hangen. Ook werd ze gelijkgesteld aan de Ephesische Diana of Ephesische Artemis. Haar oudste tempel in Rome was gemodelleerd naar de tempel van Ephese.
De rituelen werden uitgevoerd door vrouwen.
Diana werd door het volk tot in de middeleeuwen vereerd, tegen de orders van de kerk. Dit is ondermeer bekend via de vele verbodsbepalingen door de christelijke kerk tegen haar verering. Martinus van Braga bekritiseerde in de zesde eeuw mensen die in de bossen diana's aanriepen. Een verslag van Gregorius van Tours vermeldde een monnik die een beeld van Diana bij Trier neerhaalde. Caesarius en anderen verboden op de kalenden van januari een gedekte tafel klaar te zetten.
In de Ardennen werd ze vereerd als Arduinna. Bepaalde gebruiken rond haar verering zijn ook in verband te brengen met hekserij. Net als heksen trok Diana op haar nachtelijke vluchten door de lucht, hierbij vergezeld door vrouwen die haar vereerden. Het verhaal over de rit van de heidense godin deed al als mythe de ronde in de 9e eeuw, o.a. in de wetgeving van Karel de Kale. In een bisschoppelijke canon van 906 werden magie en de rit met Diana verboden; vrouwen die magie bedreven, moesten uit de parochie worden gestoten. Hierin werd beschreven hoe de vrouwen in het gevolg van Diana worden meegesleept in een vernietigend geloof, voor werkelijkheid aannemend wat zich slechts in de geest afspeelt. Uit de woorden waarmee de tekst is opgesteld blijkt dat het om een wijd verbreid geloof ging. In de elfde eeuw werd de aanvoerster van deze heidenen ook wel Holda of Herodias genoemd.
Het volksgeloof zag de nachtvrouwen als een soort elven, die 's nachts goede dingen kwamen doen, maar ook wel vervelende. Ze werden o.a. Bona Mulieres (Goede Vrouwen) of Bona Societas (Goed Gezelschap) genoemd. Een andere middeleeuwse benaming voor haar, vanwege haar toenmalige identificatie met Fortuna, was Habundia of Dame Abonde: Vrouwe Overvloed of Abundantia.
Haar belangrijkste feest werd gehouden op de 13e van de maand augustus, de ides, dus met volle maan. Op deze datum was haar tempel, het Dianium, op de Aventijnse heuvel volgens de legende ingewijd door Servius Tullius. In de tijd van Augustus werd de tempel opnieuw gebouwd door Lucius Cornificius; sindsdien stond hij bekend als de tempel van Diana Cornificiana. Volgens een beschrijving vond haar geboorte plaats op 13 augustus. Ze werd hier Hecate genoemd. Op deze feestdag hadden de slaven een vrije dag. Diana's heilige bos bij Aricia was een vrijplaats voor slaven. Vooral vrouwen vereerden haar, als schenkster van een lichte bevalling. Vrouwen wier gebeden waren verhoord liepen in een processie met fakkels naar haar tempel in het bos.
Ook werden op het feest de stormwinden bezworen, die de oogst van dat jaar zou kunnen verwoesten. Augustus is de oogstmaand. Het Nederlandse woord oogst komt van het Latijn augusta, dat verheven betekent. De vergoddelijkte keizer Augustus gaf als eerbetoon voor hemzelf zijn titel als naam aan de zesde maand. Aspecten van Diana's feestdag gingen tijdens het Christendom over op Maria Hemelvaart, dat op 15 augustus wordt gevierd. In een oud gebed tot Maria is nog te lezen hoe gevraagd wordt of de gewassen vrucht mogen dragen en of verwoestende hagelstormen uit mogen blijven.© nissaba.nl Deze pagina is 18085 keer bekeken
|
| KenmerkenEtymologie: stralende, dies Andere namen: Lucifera, Nemi, Nemorensis, Caelestis, Aventina, Tifatina, Cornificiana Verwant: Artemis, Egeria, Arduinna, Maria, Dia, Dione
Functies: goede vrouwen, jacht, vroedvrouw, zwangerschap, storm
Lexicon: Vrouw Holle, Speculum Diana, votiefbeeld, heks, magie, Herodias, Servius Tullius
hemellichamen: maan
Feesten en rituelen: Diana-feest, Maria hemelvaart (15 augustus), processie
Attributen: boog, bos, fakkel, hert, hond, meer, pijl, speer, tafel
goden: Apollo, Virbius
Archeologie: Dianium
Lokatie
Stad / steden: Aricia, Aventijn, Rome (Italië)
Landen/volken: geen, Italië, Romeinen
Streek/gebied: , ,
Oude pagina's
Kijk hier voor uitgebreide zoekmogelijkheden.
lexicon
kalenderdagen
mythische plaatsen
hemellichamen
attributen
functies
goden
archeologische lokaties, tempels etc.
landen
steden
|
Beer (Demeter) Hoi Els mag i k wee
Els (Bellona) Hallo Lou, er zijn n
lou (Bellona) goed uitgelegd :duim
Els (Diana) PS, de achterzijde v
Els (Diana) Hallo Gretha, bedank
Gretha/Beer (Diana) "Haar belangrijkste
Els (Diana) Hee Gretha, zeker ma
Gretha (Diana) Hoi Els Mag ik weer
Marleen (Artemis) Dit heeft mij erg ge