Perzische watergodin, oorlogsgodin en personificatie van de planeet Venus. Haar naam betekent onbevlekte, wat verwijst naar haar functie als Heilige Maagd. Andere namen: Ardvi Sur, Arduisur of Aredvi Sura. Sura wordt vertaald als 'machtige'; de vertaling van Aredvi is niet bekend, maar meestal wordt het vertaald als 'vochtige'. Ardv werd genoemd als moeder van de sterren. Variaties zijn Nahid, Tanais, Anaitis (Grieks), Annaïs of Nais (in Frankrijk), Tanata. Anaea (Strabo). An-hit (gelijk te stellen aan Artemis). De Parthen, hoewel niet Zoroastrisch, namen Anahita ook op in hun pantheon. De Parthen van Susa noemden haar Nanaia. De in de bijbel genoemde Nanaya wordt ook in verband gebracht met Anahita; Nanaya is ook een van de oudste namen voor Inanna. 'Inanna' was de Soemerische naam voor Ishtar, de Akkadische voorloper van Anahita. De Achaemeniden stelden Anahita gelijk aan Ishtar. Andere godinnen die assimileerden met Inanna, zoals Antum, Anatu en Anunitu, vertonen ook naamsverwantschap met Anahita.
Anahita werd door vele Aziatische volkeren vereerd. Zij is dezelfde als de Armeense Anahid, en ligt waarschijnlijk ook ten grondslag aan de Slavische Mokos.
Met de komst van het Christendom gingen verschillende aspecten van Anahita op in Maria. In Iran bleef haar betekenis onder andere bewaard in Fatima, vooral in Fatima Masuma.
Anahita betekent 'Onbevlekte'; titels van haar waren Gouden Moeder en Roem. Anahita rijdt een wagen getrokken door de paarden wind, wolken, regen en hagel. Aan haar worden groene takken en witte ooien geofferd.
Anahita schenkt de ring van de macht aan koning Bahram Chobin
Zij wordt genoemd door Isidore van Charax, die meldt dat in het Parthische Ecbatana, de grote hoofdstad van de Meden, een tempel voor Anahita stond, waar regelmatig werd geofferd. Een rotsgravure in Taq-e Bostan in Kirmanshah toont hoe de koning Naresh, rond 300 AD, door de godin wordt ingehuldigd. Zij draagt een zaagtandvormige kroon en een mouwloze mantel. Een andere gravure in Taq-e Bostan in Kirmanshah toont Koning Khosrow II Parviz. Deze ontvangt de kroon van Ohrmazd en Anahita. De godin draagt een zelfde soort kroon als Ohrmazd. Ze heeft een kruik in haar linkerhand, waaruit ze water giet.
De oudste vermelding van een cultus voor Anahita komt van de Hellenistisch-Babylonische schrijver en astromoon Berosus. Hij vermeldt dat de Achaemenidische koning Artaxerxes II beelden voor Anahita had laten oprichten in Babylon, Susa, Ecbatana, Persepolis, Damascus en Sardis. Hij zei hierbij ook dat dit voor het eerst was dat de Perzen hun goden afbeeldden; voor Artaxerxes kenden ze geen godenbeelden. Dit geldt met name voor de zoroastrische vuurgodsdienst die de staatsgodsdienst was van de Achaemenidische heersers, die Perzië onder controle hadden sinds de koning Cyrus de Grote. Maar rond 330 v.o.j. hadden de cultussen voor de Perzische goden zich door het Perzische rijk langs de Middellandse zee verspreid. In Armenië heette ze Anahid. Via de tempels haalden de Perzen schattingen binnen in de veroverde landen, want iedereen was verpicht een tiende van zijn inkomen aan de dichtsbijzijnde tempel af te staan. De koning ontving hiervan een 'koningsdeel'.
Voor Artaxerxes werd door de Achaemenidische heersers alleen Ahura Mazda aangeroepen. Van Artaxerxes II is een scriptie in Susa bekend waarin Ahura Mazda, Anahita en Mithras worden aangeroepen in verband met de de bouw van het paleis.
Vanwege haar functie als oorlogsgodin bleef ze populair in de Sassanidische tijd. Sassan, de grootvader van Ardashir I, de stichter van het tweede Perzische rijk, was hogepriester van de tempel van Anahita in de plaats Istakhr. Sassan gaf zijn naam aan de dynastie van de Sassaniden. Tijdens Bahram I vond een opleving van iconoclasme plaats, en ook de tempel van Anahita werd van beelden ontdaan en tot vuurtempel gemaakt. Ondanks dit Sassanidische iconoclasme bleven koningen zichzelf afbeelden met Anahita als de beschermgodin van hun heerschappij. In rotsreliëfs in Naqsh-e Rustam en Taq-e Bostan is onmiskenbaar Anahita uitgebeeld. Khusrow Parvez (590-628) is afgebeeld met iemand die duidelijke kenmerken van Anahita heeft, hoewel het niet onomstotelijk is bewezen.
Vele mythen en gebruiken herinneren aan Anahita's oeroude betekenis als godin van water en rivieren. De schrijver Aelianus uit de tweede eeuw maakte melding van een godin die tijdens een bad in een heilige bron tussen de Euphraat en de Tigris na iedere seksuele daad haar maagdelijkheid terugkreeg. Een dergelijk bad speelt een rol in vele vruchtbaarheidsmythen, ondermeer met betrekking tot Aphrodite, Juno, Cybele etc. De mythe over Anahita werd in aangepaste vorm ook verteld over Arethusa uit de Griekse mythologie, en is verder bekend uit de Iraanse overlevering over Fatima. 
Reliëf van Taq e Bostan. Khosro-II Parviz ontvangt de kroon onder bescherming van Anahita
De heilige, zevende eeuwse Isodorus van Sevilla noemde in zijn Etymologarium de rivier de Tanais als de oostgrens van Azië. De Tanais is de oude naam voor de Don. Isodorus baseerde zijn encyclopedische standaardwerk op de oude klassieken, de bijbel en teksten van christelijke theologen. De encyclopedie bevatte alle toenmalig bekende kennis over de hele wereld. Paus Johannes Paulus II benoemde hem in 1998 tot de schutspatroon van de internetters. Maar dat is natuurlijk Nissaba!
Voor Anahita werd opgenomen in de Zoroastrische leer werd ze vereerd door de Meden en Perzen. Toen in de zesde eeuw de Perzen Babylonië veroverden, kreeg Anahita overeenkomsten met Isjtar. Een tempel voor haar was te vinden in Kangavar in Iran. Andere tempels ten tijde van Artaxerxes II (436-358) waren te vinden in Soesa en Ecbatana. Ook in Babylon stond een tempel. Sinds haar gelijkstelling met Isjtar vond in de tempels voor Anahita ook tempelprostitutie plaats; dit vond plaats toen in de -6e eeuw Babylonië door de Perzen werd veroverd.
De cultus voor Anahita werd wijd verspreid. In Lydië stonden tempels in Sardis, Philadelphia, Hierocæsarea, Hypaipa en Maeonia. De Griekse reizende schrijver Pausanius vermeldde diensten te hebben bijgewoon in Hypaipa en Hierocæsarea. De tempel in Hierocæsarea zou zijn opgericht door Cyrus de jongere, rond 400 v.o.j.
Volgens Strabo werd ze gezamenlijk met Omanos vereerd in Zela in Pontus, aan de Zwarte Zee. Voor dit paar bestonden ook tempels in Cappadocië. In Castabale werd ze Artemis Perasia genoemd. Strabo maakt ook melding van de Anahita-cultus in Armenië. De koning Tiridates III vereerde volgens hem de Perzische en Medische goden, en in het bijzonder Anahita. In Armenië werd Anahita ook vereerd in een triade met Aramazd (Ahura Mazda) en Vahagn. Vahagn of Vahagan werd door de Grieken met Heracles gelijkgesteld. De Perzische Mithra kon die de populaire Armeense Vahagn, aan wie de Armeniërs hun herkomst toeschreven, niet verdrijven.
Aredvi Sura was een zoroastrische yazata. Zij werd genoemd in Yast 5, ook Aban Yast genaamd. In Achaemenidische tijden ontstond er een identificatie van Aredvi Sura met de West-Iraanse Anahiti, in Griekse bronnen Anaitis genaamd. Anaïtis is waarschijnlijk de Griekse verbastering van de naam die de Meden en Perzen gaven aan de planeet Venus voor zij overgingen tot de Zoroastrische leer. Door assimilatie ontstond Aredvi Sura Anahita.
In de Pahlavi-boeken uit de midden-Perzische tijd werden de twee soms nog altijd behandeld als verschillende godinnen. Ardwisur was de naam voor een mythische rivier, Anahid werd geïdentificeerd met de planeet Venus.
Aredvi Sura ligt ten grondslag aan de hindoeïstische riviergodin Sarasvati. In het vedische India wordt ze nog steeds onder deze naam als een rivier vereerd. De Iraanse vorm van haar naam was Harahvati. Ze kan ook in verband worden gebracht met de Griekse brongodin Arethusa.
In de Parthische tijd werd Anahita vereerd op natuurlijke heilige plaatsen, bij meren of bronnen in de bergen. Bij de stad Ray bestond waarschijnlijk een heiligdom voor haar aan een meer, aan de voet van een berg. Sinds Arabische tijden was het gewijd aan Bibi Sahrbanu, de 'Vrouwe van het land'. Zij was de weduwe van de legendarische Ali bin Abi Taleb. Tot op heden worden voor haar gebeden gesproken en offers gebracht.
Ook schijnt Anahita sinds de islam als Shirin voor te komen in de legende Shirin en Farhad. De naam 'Onbevlekte' is overgeleverd in Fatima Masuma, voor wie een religieus centrum bestaat in Qumm. Een andere legende identificeert Anahita met Fatima. De maagdelijke watergodin Anahita blijkt na een bad in de rivier zwanger te zijn van de Verlosser (Mithras). Een volksvertelling beschrijft hoe op dezelfde manier Fatima na een doop in de rivier zwanger werd van de imam Hoessein. Het scheelde overigens maar een haar, of Anahita's Griekse alter ego Arethousa was hetzelfde overkomen.
Anahita staand op een leeuw en gekleed in de stralen van de zon schenkt macht aan de koning
De betekenis van Anahita was zo groot, dat de islam haar niet kon verdrijven. Tot in de negentiende eeuw werden de toegangen tot waterreservoirs bewaakt door stenen leeuwen. Kranen in badhuizen hadden vaak de vorm van een leeuwekop. De leeuw en de zon waarmee ze werd geassocieerd, waren afgebeeld op de Iraanse vlag, tot dit door de islamitische revolutie van 1979 werd afgeschaft. Maar nog steeds zijn dit de symbolen van Iraniërs die zich tegen het islamitische regime verzetten.
Tot op heden vragen vrouwen die bevallen bijstand van Ya Zahra, een van de namen van Fatima. Het is de naam waarmee Fatima wordt geïdentificeerd met de planeet Venus, in het Arabisch en in Perzië Zohra genaamd. Fatima nam in vele islamitische culturen de functie over van oudere godinnen, net zoals in christelijke culturen Maria de plaats innam. In de Arabische wereld zelf nam Fatima mogelijk de plaats in van Allat, de Arabische vorm van de leeuwgodin die overeenkomt met Anahita.
Het overlijden van Fatima's zoon, de imam Hoessein, de grondlegger van het shi'isme, wordt in een jaarlijks ritueel gevierd tijdens het Ashura-feest, een bloedfeest, waarbij de deelnemers zichzelf kastijden om bloedende wonden te veroorzaken. Hoessein was de grondlegger van de shi'itische vorm van de islam, die in Iran door de meerderheid wordt aangehangen. De naam Ashura is terug te voeren op de Assyrische hoofdgod Asshur en de hoofdgod van de Zoroastrische leer, Ahura Mazda. De rituelen zijn terug te voeren op oude rituelen die al in de bijbelse tijd werden beschreven. Het betreft rouwrituelen, die in geval van de jaarlijkse rouw om het overlijden van een god collectief worden uitgevoerd. In 1 Kon. 18:28 wordt een dergelijk bloedfeest beschreven, waarbij ook een stier wordt geofferd.
Het gebruik kwam met de cultus van Cybele en Attis naar Rome, waar het uitgebreid is beschreven. Ook voor de Romeinse oorlogsgodin Bellona of Ma werden dergelijke rituelen beoefend, om een oorlogsroes op te wekken. Tijdens het Ashura-feest wordt herdacht dat Hoessein sneuvelde tijdens de slag bij Kerbala aan de oevers van de rivier de Euphraat. Na zijn dood werd Hoesseins hoofd afgehakt, op een speer gespiest en zo naar zijn tegenstander, de drankzuchtige Yahid, gebracht.
Een dergelijk vorm van het offeren van mensen werd ook beschreven rond de cultus die voor Iphigeneia aan de Zwarte Zee zou bestaan. Het is niet onmogelijk dat een dergelijk gebruik werd toegedicht aan of werkelijk bestond voor de Aziatische godin. Zij wordt hier dan geïdentificeerd met de legendarische koningin van de Amazones, de zonnegodin Artemis. Iphigeneia is zelf ook op te vatten als een verdichting van Artemis. Het eerste deel van haar naam is te vertalen als 'machtig', waarmee ook Anahita werd aangeduid.
Er bestaat ook een overlevering waarbij Christelijke martelaren in deze regio hetzelfde lot ondergingen. Hoessein wordt eveneens vereerd als een martelaar. Traditioneel verwijst het woord 'martelaar' naar een mensenoffer; het is afgeleid van de god Mars, die net als alle verlossergoden stierf voor het welzijn der mensen. In Perzië was Mithras een dergelijke verlossergod.
De relatie Fatima - Hoessein komt overeen met die van Anahita - Mithras. Daarbij moet worden bedacht dat familierelaties in de mythologie niet vastliggen. Anahita is niet zonder meer de moeder van Mithras. Het gaat meer om de verbondenheid van het paar dan om de precieze 'familieverhoudingen'.
'Ashura' is ook de naam van de Assyrische hoofdgod, de echtgenoot van Ishtar, met wie Anahita assimileerde. Hij kwam overeen met de Babylonische Mardoek, zelf een verlossergod wiens overlijden jaarlijks deel uitmaakte van de liturgie. Uit zijn naam Bel Nubatti (Heer der Klaagzangen) blijkt dat het een rouwfeest betrof. Mardoek komt overeen met de Griekse Kronos of de Romeinse Saturnus (volgens andere bronnen Jupiter). Kenmerken van de Assyrische Ashura gingen op in zowel Mithras als Ahura Mazda. Het Semitische woord ashur betekent 10; daar Hoessein sneuvelde op de tiende van de maand Muharran wordt de naam Ashura met '10' in verband gebracht. Maar de verwantschap met oudere bloed-, oorlog- en graanfeesten zijn onmiskenbaar.
De bacchische aspecten van dergelijke feesten schemeren misschien nog door in de drankzucht van Yazid. In de oude Perzische godsdienst waren de Yazata de goden. Ahura Mazda werd de 'grootste Yazad' genoemd. De bekendste der Yazata was Mithra. Een Koerdische minderheid hangt nog steeds de Yazidische of Yezidische godsdienst aan, waarvan de herkomst wordt gezocht in het Mithraïsme.
De Perzische Anahita regelde de vruchtbaarheid van al het leven; ze beheerde het vruchtbaar makende water en zaad. Als geboorte- en watergodin stond ze in verband met meren en rivieren. Ze was maagd en moeder, krijgster en oorlogsgodin, beschermster van vrouwen, genezer en reguleerde de heilige seks. Ze werd geassocieerd met de planeet Venus. De fakkel was een van haar attributen. Ook draagt ze vaak een waterkan. Ze wordt afgebeeld met een gouden jurk en op haar hoofd een diamanten tiara. Op een Achaemenidisch zegel die was gevonden aan de zuidelijke kust van de Zwarte Zee werd Anahita afgebeeld omhuld met de stralen van de zon, staand op haar leeuw. In deze manier van afbeelden zijn de kenmerken overgenomen van de algemene manier waarop de Assyrische Ishtar, teruggaand op de oudste Mesopotamische tijden, werd afgebeeld. De god Ashur, in Assyrië Isjtar's metgezel, verleende de vleugels waarmee hij werd afgebeeld aan de Zoroastrische Ahura Mazda. De vondst van deze afbeelding bij de Zwarte Zee duidt op de wijd verbreide, algemene betekenis van de ideologie in deze tijd.
Het Babylonische godenpaar Ishtar - Mardoek komt overeen met Anahita en Mithras. Zij, maar met name Mithras, werden later opgenomen in de godsdienst van Romeinse soldaten. Hun rituelen kwamen sterk overeen met die voor Cybele en Attis, waarin vrouwen echter een groter aandeel hadden. In beide godsdiensten speelde het taurobolium een rol. Een van Mardoeks titels was Asara (prins), wat overeenkomt met Ashur, de grote god van Assyrië. Ashurs metgezel was Belti, een titel voor Ishtar. Er is ook gewezen op de overeenkomst tussen Asara en Osiris. Al deze goden hebben hun karakteristieken doorgegeven aan Jezus. De godinnen gingen op in Maria.
Anahita's heilige dieren waren de duif en de pauw. Ook de stier was aan Anahita gewijd. De Grieken noemden dezelfde godin Artemis Tauropolos, 'Stierenslachtster'. In de oude godsdienst van de Achaemeniden werd ze gekoppeld aan de stierslachtende lichtgod Mithras, die haar zoon of metgezel werd. Een stieroffer voor Mitras en Anahita komt overeen met het taurobolium in Rome voor Cybele en Attis.
Voor Anahita werd opgenomen in de Zoroastrische leer werd ze vereerd door de Meden en Perzen. Toen in de zesde eeuw de Perzen Babylonië veroverden, kreeg Anahita overeenkomsten met Isjtar. Ze werd vereenzelvigd met de planeet Venus, en kreeg betekenis als oorlogsgodin. Vanwege deze karakteristieken stelden de Grieken haar ook wel gelijk aan Aphrodite Urania (de Hemelkoningin Venus) of de oorlogsgodin Athene. Plutarchus vergeleek in 405 een Perzische oorlogsgodin die een tempel had in Paragadar met Athene; dit ging ongetwijfeld om Anahita.© nissaba.nl Deze pagina is 9573 keer bekeken
|
| KenmerkenEtymologie: Onbevlekte Andere namen: Nahid, Tanais, Anaitis, Annaïs, Nais, Tanata, An-hit, Anae, Nanaya, Anaea, Ardvi Sur, Arduisur, Aredvi Sura. Titels: Gouden Moeder, Roem Verwant: Anahid, Athene, Artemis, Arethusa
Functies: heerschappij, maagd, oorlog, prostitutie, rivier, vruchtbaarheid, water
Lexicon: Pahlavi, Yazidische leer, taurobolium, yazat, Zoroastrische leer
hemellichamen: Venus, zodiac
Attributen: duif, fakkel, kroon, kruik, leeuw, paard en wagen, pauw, stier
goden: Mithras, Yazid
Lokatie
Stad / steden: Ecbatana
Landen/volken: Achaemaenidische rijk, Parthen, Perzië
Streek/gebied: ,
Oude pagina's
Kijk hier voor uitgebreide zoekmogelijkheden.
lexicon
kalenderdagen
mythische plaatsen
hemellichamen
attributen
functies
goden
archeologische lokaties, tempels etc.
landen
steden
|
Beer (Demeter) Hoi Els mag i k wee
Els (Bellona) Hallo Lou, er zijn n
lou (Bellona) goed uitgelegd :duim
Els (Diana) PS, de achterzijde v
Els (Diana) Hallo Gretha, bedank
Gretha/Beer (Diana) "Haar belangrijkste
Els (Diana) Hee Gretha, zeker ma
Gretha (Diana) Hoi Els Mag ik weer
Marleen (Artemis) Dit heeft mij erg ge