Andre Mari. (Vrouwe Mari). 'Andre' of 'andere'is Baskisch voor vrouw. Het woord kwam ook voor als een vrouwennaam. De naam 'Mari' is niet Baskisch, en misschien ontstaan onder invloed van het Christendom.
Baskische aard- en maangodin; Vrouwe van de zee. Soms werd ze gelijksteld aan de Baskische aardgodin Lur, de moeder van de zonnegodin Ekhi en de maangodin Illargui. Dood en wedergeboorte. Profetes en orakel. Brood bakken, spinnen. Wetgever en beschermer (toezichthoudster) van de wet. Onderwereld. Mari. Maan. Ze wordt begeleid door of geļdentificeerd met een kraai of gier. Vuur en broodoven symboliseren haar betekenis als godin van leven en dood. Bezem. Ze rijdt door de lucht op een ram. Ze heeft vogel- of geitebenen. Haar echtgenoot heet Sugaar ('Mannelijke slang') of Maju.
Andre Mari is een oude Baskische giergodin. Tegenwoordig wordt ze wel vereenzelvigd met Maria. Tijdens de inquisitie werden haar aanhangers als heksen achtervolgd. Ze spint draad met een gouden klos en kamt het haar met een gouden kam. Op vrijdag bakt ze brood. Haar hoofd is omcirkeld door de volle maan.
Mari is ook wetgever en bewaarder van de wetten; ze waakt over de moraal en veroordeelt laakbaar gedrag als diefstal, liegen of trots. Ze reguleert storm en regen, en beweegt zich door de hemel voort op een wagen, bezem of ram. Ze regelt de natuurverschijnselen (hagel, wind, regen) vaak als straf voor slechtheid. Ze doorkruist het luchtruim, in een wagentje, per ram, of gehuld in vuur. Ze is een incarnatie van de bliksem.
In de Baskische myhologie komen Mairi, Maide en Maindi voor; deze staan in verband met Mari en worden geassocieerd met stenen, graven en voorouders. De Mairi (haar nakomelingen) zijn bouwers van de dolmens, die bestaan uit twee rechtopstaande stenen en een bedekkende steen die hier dwars opligt. De mannelijke Maide (berggeesten) zijn bouwers van de cromlechs. De Maindi zijn de zielen van de voorouders, die 's nachts hun oude haard bezoeken. Er is ook een verband met de Lamińak (vgl Baltische Laima), elfachtige wezens: ze verschijnen als mensen, met kippe-, eenden-, ganzen- of geitenvoeten. Ze zijn vrouwelijke tegenhangers van de Maide: zij regelen gezondheid en de mannelijke seksualiteit, helpen ijverige vrouwen, controleren de moraal en bouwen graven.
Afbeelding van een uil of andere vogel afkomstig uit een dolmengraf uit -3500, uit de omgeving van Caceres in Midden-Spanje. Ze houdt haar handen op de genitaalstreek, een gebaar dat verwijst naar het regeneratieve vermogen van de natuur.
Vooral als dodengodin werd Mari geassocieerd met vogels als gieren, uilen, adelaars of raven. In dolmens zijn vele overblijfselen van vogels gevonden, en ook in andere megalithische monumenten of grotten zijn afbeeldingen van vogels gevonden. Soms hebben zij hun menselijke handen met dunne vingers op de vrouwelijke driehoek in de genitaalstreek, als verwijzing naar de cyclus van dood en wedergeboorte. Deze symboliek komt overeen met die van Sheila na gig, waarvan nog beelden worden gevonden op oude kerken op de Britse eilanden.
De onderwereld staat via openingen als grotten en bronnen met de bovenwereld; offers aan de doden en de godin worden in grotten achtergelaten. Mari komt als gier of kraai uit deze grotten tevoorschijn. De Baskische onderwereld is een plaats van overvloed, waar rivieren van melk en honing stromen. Er zijn kostbare stenen en goud te vinden, maar als dieven dit meenemen, verandert het in rottend hout.
De Baskische Mari heeft overeenkomsten met de Germaanse Holda of Hel, de Ierse Morgan en de Baltische Ragana of Baba Yaga.
[Ref. Marija Gimbutas.]
Haar wagen wordt getrokken door vier paarden. Het heeft soms de vorm van een brandende sikkel of maansikkel. Ook de bezemsteel die ze berijdt is soms gehuld in een bal van vuur. De Basken associėren de maan met de kleur rood en met vuur; ook voor Mari heeft het vuur symbolische betekenis. Haar echtgenoot Sugaar ('Mannelijke slang') rijdt ook in een brandendende maansikkel, maar de maan zelf wordt als vrouwelijk beschouwd.
Dagelijkse werkzaamheden zoals houthakken, naaien en oogsten worden bepaald door de fases van de maan.De Mari gorri ('Rode Mari'), de vrouwelijke maanvogel, voorspelt het weer.
De maan begeleidt volgens de oude Baskische traditie de zielen naar hun rustplaats. De maan wordt vereerd op vrijdag, als de heksen elkaar ontmoeten. Mari is de beschermvrouw van de heksen. Ze is zelf ook een heks, en heeft voorspellende en magische krachten. Mari wordt geassocieerd met Akerbeltz ('Zwarte bok'), die werd opgeroepen tijdens de Baskische heksensabbat, de Akelarre ('veld van de bok').
De wol die ze opwikkelt is gespannen om de hoorns van de ram die ze berijdt. Andere heilige dieren zijn het paard en de ooi.
Mari woont afwisselend zeven jaar in Anboto, als Anbotoko Dama ('Vrouw van Anboto') of Anbotoko Sorgina ('Heks van Anboto'), in Oiz en Mugarra. Ook worden de plaatsen Aralar, Aiztorri en Murumendi genoemd.
Mari heeft een hekel aan leugens, arrogantie, trots, diefstal en het breken van een belofte, en ze straft degenen die zich hieraan schuldig maken. [Ref. Janet en Stewart Farrar.] Michael Everson geeft een opsomming van namen waarmee Mari werd aangeduid. 'Mari' wordt ook gebruikt als titel, in combinatie met de naam van de plaats waar ze werd vereerd, zoals in Txindokiko Marie. In Ispaster wordt ze Marie Labako ('Mari van de Oven') genoemd, in Marquina Marije Kobako ('Mari van de Grot'). Ook in plaatsnamen is haar naam bewaard. Marizulo, op de berg van Larrunarri boven Amezquet, betekent 'Spelonk van Mari', Marijenkobia, de 'Grot van Mari', is in Anboto te vinden. Een oude neolithische grafplaats in Izarraitz wordt Marikutx genoemd, 'Mari's Graf'.
Mari wordt ook geassocieerd met St. Barbara. Volgens het volksgeloof kon men een mooie en vruchtbare zomer verwachten als de 'Vrouwe van Amboto' op de dag van St. Barbara, de derde december, in haar grot werd gevonden. Als zij buiten haar grot was zou daarentegen de zomer worden gekenmerkt door vreselijke stormen. Stormen werden beschouwd als straf van de godin voor slecht gedrag, of het slecht behandelen van haar kudde. In dit opzicht kan Mari worden vergeleken met de Griekse harpijen, stormgodinnen die zich boos maakten over het gedrag van Anaeas en zijn mannen toen zij vee van haar kuddes roofden.© nissaba.nl Deze pagina is 6159 keer bekeken
|
| KenmerkenEtymologie: Vrouw Mari Verwant: Lur
Functies: hekt
Lexicon: dolmen
Attributen: grot, kam
Landen/volken: Basken, Spanje
Streek/gebied:
Oude pagina's
Kijk hier voor uitgebreide zoekmogelijkheden.
lexicon
kalenderdagen
mythische plaatsen
hemellichamen
attributen
functies
goden
archeologische lokaties, tempels etc.
landen
steden
|
Beer (Demeter) Hoi Els mag i k wee
Els (Bellona) Hallo Lou, er zijn n
lou (Bellona) goed uitgelegd :duim
Els (Diana) PS, de achterzijde v
Els (Diana) Hallo Gretha, bedank
Gretha/Beer (Diana) "Haar belangrijkste
Els (Diana) Hee Gretha, zeker ma
Gretha (Diana) Hoi Els Mag ik weer
Marleen (Artemis) Dit heeft mij erg ge