Gevleugelde Eris. Atheense Kylix, zesde eeuw voj.
Eris. Twist. Eris wordt door Hesiodus genoemd als een van de dochters die Nacht parthenogeen baarde zonder hulp van een echtgenoot, als zuster van de Hesperiden, de Schikgodinnen (Moiren), Nemesis en anderen. Hierna baarde Eris vele verschrikkingen van de mens, zoals moord en strijd. Eris kan worden vergeleken met oorlogsgodinnen als Bellona of Enyo en vele anderen.
Ook wordt Eris genoemd als de tweelingzuster van de oorlogsgod Ares. Ze werden geboren toen Hera een bloem aanraakte, of Hebe, de schenkster der goden, een krop sla. Hebe werd later vervangen door Ganymedes, die in de mythologie wordt vermeld als degene die honing uitreikte op de bruiloft van Thetis en Peleus, het feest dat later door Hebes dochter Eris verstoord zou worden met haar appel.
Eris wordt vaak verguisd als ruzieveroorzakende intrigante, in een onafscheidelijke samenwerking met haar moordzuchtige broer Ares; bij elke oorlog zijn zij aanwezig, om te zorgen dat er overal wordt gevochten. Eris veroorzaakte ruzie, en ze benam mensen het verstand.
In het aan Hesiodus toegeschreven epische gedicht Het schild van Heracles komt een bijna apocalyptische beschrijving voor van de schrikwekkende beeltenis van Eris, die zweeft boven de angstaanjagende gestalte van Vrees, met zijn starende ogen en vele, witte tanden. De figuren staan temidden van andere zinnebeeldige voorstellingen uit de oorlogstijd, en verder twaalf slangen, varkens en leeuwen. De bedoeling hiervan was het schrik aanjagen van de vijand. Deze beschrijving vertoont enige gelijkenis met de beschrijving door Homerus van de aigis die door Athene wordt gedragen, waarop de bloedstollende Strijd is afgebeeld naast het hoofd van de gorgo.
Pausanias vermeldt dat in de Ephesische tempel van Artemis Eris voorkomt op een afbeelding gemaakt door Calliphon van Samos, waar ze een plaats had op de Griekse oorlogsschepen.
Het oordeel van Paris. Eris is niet uitgenodigd, maar toch verschijnt ze. Van achter een heuvel slaat ze het tafereel van de bruiloft gade, de ontwikkelingen afwachtend die ze in werking heeft gezet.
Op een vaas uit ca. -420 is Eris afgebeeld in een tunica met gordel, terwijl ze haar haar in een paardestaart draagt. Themis heeft haar rechterhand over de linkerschouder van Eris geslagen. Verder komen op deze vaas vrouwelijke, gevleugelde wagenmenners voor, en Zeus, die een krans draagt van olijftakken.
In de Griekse mythen werd Eris door Zeus en Hera veiligheidshalve niet uitgenodigd op het huwelijk van Thetis met Peleus; zij leverde hier de appel af 'voor de mooiste', wat uiteindelijk leidde tot de Trojaanse oorlog. Volgens Graves is de gebeurtenis met de appel in feite een verkeerde interpretatie is van een ouder verhaal of oude afbeelding, waarin de appel door Paris niet wordt uitgereikt, maar hij hem juist ontvangt van de godin. Dit was gebruikelijk in de tuin van Hera; haar appels werden bewaakt door de Hesperiden, zusters van Eris. In de tuin vond het heilige huwelijk tussen de koning en de godin plaats. Hera ontstak persoonlijk haar huwelijksfakkel op het bruiloftsfeefst van Thetis en Peleus. Het ritueel van het overhandigen van een appel ligt ook aan het verhaal van Adam en Eva ten grondslag.
De geschiedenis is een variatie op het thema van een fee of wijze vrouw die niet wordt uitgenodigd op een feest, waarop zij dan een boze wens uitspreekt, zoals in Doornroosje.
Euripedes laat Eris in Orestes de onveranderlijke natuurwetten wijzigen, ten gunste van het koningsschap van de Myceense Atreus; zij keert de baan van de zon om, zodat deze ondergaat in het oosten. Zeus sluit zich hierbij aan en doet de Pleiaden terugkeren, en alle andere sterren volgen hun pad. Identieke verhalen zijn ook bekend uit andere mythen.
Deze rol van Eris is een uitbeelding van het natuurprincipe dat door Aristoteles in zijn Metafysica wordt besproken, waar hij de leer van Empedocles over de natuurverschijnselen behandelt. Hierin wordt de tegenstelling tussen eeuwige en vergankelijke verschijnselen behandeld, en een theorie opgesteld over wat de veranderingen in de wereld veroorzaakt. Strijd is nodig om verandering en voortgang mogelijk te maken. God, die alleen liefde is, is een onveranderlijke, statische entiteit; deze alleen kan de beweging in de wereld niet veroorzaken. 'Strijd' is weliswaar een destructief element, maar het is een noodzakelijke macht voor de voortgang van alle verschijnselen in de wereld. Aristoteles gebruikt overigens niet het woord Eris voor strijd.
Maar ook Hesiodus vermeldt in 'Werken en Dagen' dat naast de verachtelijke Strijd ook een heilzame Strijd voorkomt. Zij is de dochter van de Nacht, die door Kronos in de wortels van de aarde werd geplaatst. Zij had de macht om zelfs de meest inititiatiefloze mensen hard te laten werken, enthousiast geworden als zij zagen hoe hun buren zich rijkdom vergaarden door hun ijver. Eris is de drijfveer die tot handelen en beweging aanzet. Deze drijfveer is echter wel een negatieve, zoals honger, jaloezie of haat.
Hesiodus geeft in 'Werken en Dagen' aan welke dagen tijdens een maanomloop het meest geschikt zijn om bepaalde handelingen uit te voeren. Hij raadt af werkzaamheden te verrichten op vijfde dagen, omdat op een vijfde dag Eris, bijgestaan door de Erinyen, Horkus ('Eed') baarde, om het meinedigen moeilijk te maken.© nissaba.nl Deze pagina is 8335 keer bekeken
|
| Kenmerken
Functies: oorlog, wet, strijd
Lexicon: Doornroosje
Attributen: aegis, appel
goden: Ares, Kronos
Landen/volken: Grieken
Streek/gebied:
Oude pagina's
Kijk hier voor uitgebreide zoekmogelijkheden.
lexicon
kalenderdagen
mythische plaatsen
hemellichamen
attributen
functies
goden
archeologische lokaties, tempels etc.
landen
steden
|
Beer (Demeter) Hoi Els mag i k wee
Els (Bellona) Hallo Lou, er zijn n
lou (Bellona) goed uitgelegd :duim
Els (Diana) PS, de achterzijde v
Els (Diana) Hallo Gretha, bedank
Gretha/Beer (Diana) "Haar belangrijkste
Els (Diana) Hee Gretha, zeker ma
Gretha (Diana) Hoi Els Mag ik weer
Marleen (Artemis) Dit heeft mij erg ge