Gaia, zittend op een troon met een kind in de armen. Op haar hoofd draagt ze een polis, een kroon in de vorm van een stadstoren. Beeld uit Thebe, vijfde eeuw.
Gaia. 'Aarde' (Ge). Griekse aardgodin, Tellus of Terra Mater geheten bij de Romeinen. Haar naam komt ook voor als Gaea. Een titel is Pangaea, 'universele Gaia'. Deze titel droeg de aardgodin in het bergaltaar in Thrakië. Andere titels als bergmoeder waren Ida, Olympia, Panorma en Universele Bergmoeder.
Gaia werd door heel Griekenland vereerd. Tempels voor haar waren onder andere te vinden in Athene, Sparta, Delphi, Olympia, Bura, Tegea en Phlyus.
Attributen van Gaia waren onder andere een slang, de hoorn des overvloeds, en bloemen of vruchten. Een beeld uit Thebe uit de vijfde eeuw v.o.j. liet haar zien met de polis, een kroon in de vorm van en stadstoren. Deze symboliseerde haar functie als brengster van de beschaving en beschermster van de stad. Gaia werd vaak zittend afgebeeld. Servius vermeld een afbeelding waarop ze een sleutel draagt.
Haar echtgenoot was de hemel Uranus. Gaia bracht eerst uit zichzelf de hemel Uranus en de zee Pontus voort, nadat ze zich had verbonden met de elementen water en lucht. Vervolgens baarde ze als oermoeder vele goden, demonen en monsters. Kinderen van Uranus en Gaia waren de Titanen, Cyclopen en de Hetaconcheiren. De Titanen waren een ras van reuzen, die werden beschouwd als personificaties van natuurverschijnselen. Zij waren zes dochters en zes zonen, die met elkaar huwden: Rhea en Kronos, Themis en Iapetus, Tethys en Oceanus, Theia (ook Dione) en Hyperion, Mnemosyne en Crius, en Phoebe en Coeus. Uit Gaia's verhouding met de onderwereld Tartaros kwam de half slang half man Typhon voort.
Uit haar verbintenis met Pontus baarde ze de zeegod nereus, de echtgenoot van Electra Thaumas, Phorcys, het zeemonster Ceto en Eurybia.
Hyginus vermeldt als ouders van de lucht Aether en de dag Hemera, de dochter van de nacht Nyx. Gaia kwam volgens Hesiodes voort uit de oerchaos. Zij brengt de hemel (Uranus) voort, tegelijk met hoge bergen en de zee; met Uranus, dus uit de vereniging van hemel en aarde, krijgt zij de andere kinderen. Uranus probeerde de kinderen in Gaia's buik te houden vanwege een voorspelling dat hij door zijn kinderen van de troon zou worden verstoten.
Titanenstrijd
De titanenhuwelijken leveren rivieren en bossen en zon, maan en sterren: de geordende kosmos: al wat hiertoe behoort is bezield en goddelijk. Uranus voelde zich bedreigd door zijn kinderen de Cyclopen, en hij sloot ze op in de Tartarus. Gaia zocht hulp bij haar andere kinderen, de Titanen. In haar schoot ontstond het ijzer, en hiervan maakte ze een zeis, die ze aan Kronos gaf. Door de titaan Chronos (tijd) of Kronos (kraai, van Coronos) werd Uranus verminkt: Kronos greep Uranos' genitalieën en sneed ze af met een vuurstenen sikkel. Zowel de sikkel als Uranus' geslachtsdeel wierp hij vervolgens in zee. Uit het bloed dat op aarde neerdruppelde en zich hiermee vermengde ontstonden de Giganten, Erinyen en de Melische nymfen (de nimfen van de es).
Ook de Koureten en Kabyren, de orgiastische priesters van Rhea of Cybele, en de Dactylen zouden uit op de aarde druppelende bloed van Oeranos zijn ontstaan. De Koureten en Kabeiren werden ook wel Korybanten genoemd. Verder baarde Gaia vele andere kinderen, zoals nog Iarbas, een koning die zijn oog had laten vallen op Elissa of Dido, en Kekrops.
Een parallel van deze strijd vond plaats toen Gaia's dochter Rhea haar kinderen hielp tegen de tirannie van Kronos, die zijn eigen kinderen opat om te voorkomen dat ze machtiger werden dan hij. Rhea redde haar jongste kind Zeus, die Kronos doodde en zijn broers en zusters bevrijdde.
Verwante mythen
Een huwelijk tussen hemel en aarde komt in veel mythen voort. Het verhaal van Gaia en Uranus komt in diverse opzichten overeen met de geschiedenis van de Soemerische Ki (aarde) en An (hemel). Ki was net als Gaia de oermoeder van het leven. Ze was de dochter van de oerzee Nammu. Bij de latere Semitische Akkadiërs werden Ki en An Kishar en Anshar. Ook de Soemerische Antum en Anu zijn voorlopers van Gaia en Uranos. Bij de Egyptenaren was de aarde Geb mannelijk, de hemelse oermoeder Noet vrouwelijk. Hun kinderen konden pas worden geboren nadat Noets lichaam door de de luchtgod Shoe was gescheiden van haar echtgenoot, de aarde Geb. De Egyptenaren stelden Gaia's dochter Rhea gelijk aan Noet.
In Nieuw-Zeeland kon de oermoeder Papa zich alleen met hulp van haar zoon losmaken uit de omstrengeling met haar echtgenoot, de hemelgod Rangi, zodat hun nakomelingen eindelijk konden ontsnappen.
De strijd tussen de kinderen van de oermoeder en hun vader kwam ook voor bij de Babylonische oermoeder Tiamat. Haar echtgenoot de zee Apsu ergerde zich aan zijn lawaaierige kinderen en wilde ze uitroeien. In de strijd die volgde doodde de god Enki zijn vader en nam de heerschappij over. Enki en zijn ega Damkina kregen vervolgens het kind Mardoek, de Babylonische Jupiter of Zeus. Damkina kan worden geïdentificeerd met Ki of Ninhursag.
Antaios en Hercules
Gaia overhandigt het kind Erichthonius aan Athene
Gaia werd ook zwanger toen de smidgod Hephaestos zijn zaad op de aarde liet vallen omdat de oorlogsgodin Athene, die niet van zijn avances gediend was, hem wegduwde. Gaia baarde het kind Erichthonius, en gaf dit aan Athene, die het grootbracht.
Verder was Gaia de moeder van de Lybische reus Antaios. Deze had de gewoonte met reizigers te worstelen. Hij overwon ze altijd, en hij gebruikte hun schedels voor de bouw van het dak van zijn vader, de god Poseidon. De god Hercules passeerde hem toen hij op terugweg was van de tuin van der Hesperiden, waar hij enkele gouden appels had gehaald. Antaios smeerde zijn ledematen in met zand, terwijl Hercules zich zoals in Olympus gebruikelijk was insmeerde met olie. Iedere keer als Hercules de reus tegen de grond smeet, om hem zo in een duurstrijd uit te putten, zag hij met verbazing hoe zijn spieren zich leken te hernieuwen. Hun strijd bleef lange tijd onbeslist, tot de godin Athene hem vertelde dat Antaios zijn kracht steeds hernieuwde door het contact met zijn moeder, de aarde. Hercules tilde de reus zo hoog mogelijk op, zodat hij zijn krachten kwijtraakte, en wist zo te winnen.
Hun treffen zou hebben plaatsgevonden in bij de riever de Lixos (mogelijk werd hiermee de Marokkaanse rivier Draa bedoeld) in Mauretanië, op een afstand van tachtig kilometer van Tanger. Vlakbij de zee is een heuvel, waar het graf van Antaios zich zou bevinden. Dit heuveltje wordt geassocieerd met regenmagie; als een paar manden met aarde worden weggenomen, zal het gaan regenen, en dit houdt niet op tot de aarde weer wordt teruggelegd. Hier in de buurt zou de tuin van de Hesperiden zijn geweest. 
Het graf van de reus Antaios, de zoon van Gaia. Mzora of Mzoera, vlakbij Ithnayn Sidi Alyamni.
De Romeinse Sertorius had ooit het graf van Antaios open laten maken, en had gezien dat zijn gebeente inderdaad drie meter lang was. Volgens sommigen zou het graf werkelijk de botten van prehistorische olifanten hebben bevat, terwijl anderen menen dat het een mythe is die niet op waarheid berust. Bij Mzora bevinden zich grafheuvels die met het graf van Antaios worden geassocieerd. Het betreft hier megalitische dolmen uit de steentijd, van eerdere bewoners uit Noord-Afrika. In het westen wordt de heuvel geflankeerd door een groep menhirs. De reusachtige bouwwerken uit de steentijd hebben vaker aanleiding gegeven tot mythes over reuzen. Ook de cyclopen, andere zonen van Gaia, waren misschien van oorsprong de bouwers van megalitische structuren op eilanden in de Middellandse Zee, zoals op Malta en Gozo.
Tanger zou de naam hebben ontleend aan Tinga of Tindjis, de weduwe van Antaios. Heracles zou bij haar een zoon met de naam Sophax hebben verwekt.
Antaios is misschien te herleiden tot de Egyptische god Anty of Nemty. Zijn naam wordt ook soms weergegeven als Antaios, of als Antywey. Zijn naam betekende 'Twee Valken'. Tijdens het Nieuwe Rijk werd hij gelijk gesteld aan Horus. Horus kan ook worden geassocieerd met Hercules. Aan de oever van de Egyptische Nijl bevindt zich ook een dorp met de naam Antaeus. Daar zou ooit Antaios zijn gestraft door Heracles, maar ook zou daar Seth zijn verslagen door Horus en Isis als wraak voor de moord op Osiris, tijdens de strijd om de heerschappij over Egypte.
'Nemty' wordt wel vertaald als 'reiziger'. Hij was een veerman die de mensen overzette naar het leven aan gene zijde. Hij had het hoofd van een valk, en assimileerde met de valkgod Horus. De god Seth, door de Grieken gelijkgesteld aan Typhon, verbood hem na zijn gevecht met zijn broer Osiris de godin Isis over te zetten. De zuster van Isis, Nephtys werd soms afgebeeld met Nemty/Antaios. Nemty werd soms ook geassocieerd met Seth, de vijand van Horus. Seth werd vanaf een bepaalde tijd voorgesteld als 'tegenstrever' of 'vijand' van Egypte. Vijanden van Egypte werden geassocieerd met Seth. Opmerkelijk is dat de Griekse naam Antaios ook wel wordt vertaald als 'tegenstrever'.
De oorsprong van de Griekse god Hercules is te vinden in de Fenicische stadsgod Melqart, wiens karakteristieken ook overeenkomen met Poseidon.
Gaia was volgens sommigen het eerste orakel van Delphi. De navelsteen, die het centrum van de wereld zou aangeven, bevat een inscriptie met de letters van haar naam, Ge, dus 'aarde'. Ook haar dochters Themis en Phoebe beheerden ooit dit orakel. De priesteressen van dit orakel zijn bekend als de Sibyllen. Gaia bezat ook een orakel bij Olympia.
Gaia werd door de Grieken vereerd op de 10e dag van de maanmaand elaphobolion (ca. 26 maart). Ook 25 mei was een feestdag voor haar.© nissaba.nl Deze pagina is 12850 keer bekeken
|
| Kenmerken
Functies: aarde, moeder, orakel, oergodin
Lexicon: Titanen, Cyclopen, Hetaconcheiren
hemellichamen: Aarde
Attributen: bloemen, hoorn des overvloeds, polis, slang, vruchten
goden: Antaios, Erichthonius, Kronos, Typhon, Uranos
Mythische plaatsen: Tartaros
Archeologie: Delphi
Landen/volken: Grieken
Streek/gebied:
Oude pagina's
Kijk hier voor uitgebreide zoekmogelijkheden.
lexicon
kalenderdagen
mythische plaatsen
hemellichamen
attributen
functies
goden
archeologische lokaties, tempels etc.
landen
steden
|
Beer (Demeter) Hoi Els mag i k wee
Els (Bellona) Hallo Lou, er zijn n
lou (Bellona) goed uitgelegd :duim
Els (Diana) PS, de achterzijde v
Els (Diana) Hallo Gretha, bedank
Gretha/Beer (Diana) "Haar belangrijkste
Els (Diana) Hee Gretha, zeker ma
Gretha (Diana) Hoi Els Mag ik weer
Marleen (Artemis) Dit heeft mij erg ge