Godinnen uit de hele wereld

godinnen uit de hele wereld
index alle godinnen | attributen | weblog | forum | contact | boeken | zoek | links: oude pagina | links: nieuw |

Gesjtinanna [Andere spelling: Geshtinanna, Gishtin Ana](Gerd) vorige || volgende (Gna)


Soemerische godin. In teksten wordt Geshtinanna onder andere een schrijfster genoemd. Ze was tevens een wijngodin. In het verhaal 'De droom van Doemoezi' verklaart zij de droom van haar broer, de herder Doemoezi; ze voorziet hoe hij om het leven wordt gebracht. Haar moeder was de schapengodin Duttur of Durtur. Geshtinanna's mannelijke metgezel was de onderwereldgod Ningishzida. Ningishzida was ook een geneeskrachtig god. Hij werd al 2000 jaar v.o.j. afgebeeld met twee slangen die kronkelden rond een stok, een symbool dat in de huidige artsenij bekend is als de esculaap. De esculaap is genoemd naar de Griekse genezende god Aesculapios.
Als schrijfster van de onderwereld werd ze ook wel Beletseri genoemd; dan is haar echtgenoot de stormgod Martu.
In een lied wordt gezegd dat haar tempel lijkt op een aljarsur, een muziekinstrument dat 'een aangename klank voortbrengt'.

Geshtinanna's broer Dumuzi wordt een 'herder' genoemd. Dumuzi is letterlijk een herder, want hij wordt geassocieerd met het vee en het karnen van de melk, maar het verwijst ook in overdrachtelijke zin naar zijn functie van priester en koning, titels waarmee hij eveens wordt aangesproken.
In de hymne 'De boodschap van de zuster' treedt Geshtinanna op als tussenpersoon, omdat Inanna liet weten een oogje te hebben op haar broer. Geshtinanna brengt haar broer het nieuws in opgetogen woorden, en Dumuzi wil met haar hulp het paleis inkomen om Inanna te ontmoeten.
De seksuele escapades van Inanna en Dumuzi in Dumuzi's tuin worden in een hymne vrijmoedig besproken, in een context die doet denken aan de bijbelse beschrijving van de Tuin van Eden of aan het Hooglied. Mede door de gebruikte zaai- en karnmetaforen blijkt dat het gaat om een heilig huwelijk, een seksueel ritueel tussen een koning en een priesteres met de magische functie om vruchtbaarheid en welvaart voor het land te bewerkstelligen.

In het verhaal De afdaling van Inanna is Inanna na een bezoek aan haar zuster Ereshkigal gevangen in de onderwereld, opgehangen aan een vleeshaak. Ze mocht alleen terug naar de aarde op voorwaarde dat een vervanger haar plaats zou innemen. Ze ging naar huis en trof haar geliefde Dumuzi aan, die in plaats van te rouwen haar plaats als heerser had ingenomen en feestvierde. Ze wees hem tegen zijn wil aan als haar plaatsvervanger. Met hulp van de zonnegod Utu nam Dumuzi diverse gedaantes aan om aan zijn lot te kunnen ontkomen, maar uiteindelijk werd hij naar de onderwereld gebracht. Gesjtinanna bemerkte zijn verdwijning en zocht hem overal. De vlieg vertelde haar waar ze haar broer kon vinden. Uiteindelijk beloonde Inanna de vlieg en stond toe dat Gesjtinanna halfjaarlijks de plaats van Dumuzi zou innemen. De mythe verklaart de afwisseling tussen het droge en het natte seizoen.

In het verhaal De droom van Dumuzi vraagt Dumuzi naar zijn zuster, om zijn droom uit te leggen. Hij omschrijft haar als schrijfster met kennis van de tabletten, zangeres die vele liederen kent, mijn zuster die de betekenis van de woorden en de dromen kent. Geshtinanna herkent de tekenen in Dumuzi's droom als de demonen die hem zullen achtervolgen en meevoeren naar de onderwereld. De ugalla (personificatie van de wraak of wil der goden), beschreven als een bende gewetenloze bandieten, willen Dumuzi meevoeren. Ze proberen Geshtinanna met alle mogelijke geschenken over te halen de verblijfplaats van haar broer te verraden, maar ze blijft zwijgen. In een andere tekst wordt ze gemarteld en worden haar dijen ingesmeerd met teer, maar ook dan blijft ze zwijgen.
Maar zijn lot kan hij niet ontlopen, en een vriend verraadt hem. Dumuzi doet een beroep op de zon Utu, die hem in een gazelle verandert zodat hij kan ontsnappen. Hij vluchtte naar de oude Belili, die hem water en meel gaf. Vervolgens rende de gazelle naar de schaapskooi van zijn zuster Geshtinanna, maar haar wanhoop verried haar, en de ugalla namen hem uiteindelijk mee.
Geshtinanna zoekt hem overal, en uiteindelijk daalt ze zelf af naar de onderwereld, waar ze hem vindt.
Het verhaal wordt verklaard als een vruchtbaarheidsmythe waarin het zaad in de grond wordt 'begraven', een metafoor voor het sterven, en later in het voorjaar in de vorm van jonge gewassen weer boven de aarde verschijnt, het begin van het nieuwe leven en de bloei van de natuur.

Het verhaal werd in de Griekse tijd nog verteld als de geschiedenis van Adonis. Adonis zou in Fenicië zijn geboren als zoon van Myrrha en haar vader Cinyras. Hij werd grootgebracht door Aphrodite, het equivalent van Inanna als de planeet Venus, en Persephone, het equivalent van Ereshkigal als koningin van de onderwereld. Adonis werd op een dag tijdens de jacht gedood door een everzwijn. Om Adonis werd tijdens rituelen jaarlijks gerouwd. Omdat Aphrodite Adonis niet wilde laten gaan, werd besloten dat Adonis een deel van het jaar in de onderwereld bij Persephone zou doorbrengen en een deel op aarde. In deze periode bloeide de natuur. Adonis symboliseerde daarom de ontluikende natuur, en tijdens de feesten voor hem werden Adonistuintjes gemaakt.
In de bijbel komt de episode over Dumuzi-Adonis voor in Ezechiël 8:15, waar de vrouwen worden genoemd die rouwden om Tammoetz. De hemelkoningin wordt genoemd in Jeremia 7:15 en Jeremia 7:44, waar de Judeeërs zeggen dat ze voor de hemelkoningin koeken met haar beeltenis blijven bakken en wierook voor haar blijven branden, ondanks de vervloeking door god omdat ze hun oude goden blijven vereren.
Hiëronymus vermeldde in de vierde eeuw dat in Betlehem Tammuz, de geliefde van Venus, werd vereerd in een heilig bos bij een grot. Hier werd jaarlijks gerouwd om zijn dood.

© nissaba.nl

Deze pagina is 6758 keer bekeken




Kenmerken

Etymologie: hemelse wijndruif
Andere namen: Beletseri
Verwant: Inanna, Persephone, Aphrodite


Functies: onderwereld, orakel, schrift, seizoenen, droom, zoektocht, wijn, zang
Attributen: aljarsur, insekt, vlieg
goden: Dumuzi, Martu, Ningiszida

Landen/volken: Mesopotamië, Soemerië
Streek/gebied: ,

Oude pagina's


Zoek:
Kijk hier voor uitgebreide zoekmogelijkheden.
lexicon
kalenderdagen
mythische plaatsen
hemellichamen
attributen
functies
goden
archeologische lokaties, tempels etc.
landen
steden