Freya met katten en speer, door Johannes Gehrts
Noord-Europese godin. Haar naam betekent vrouwe of heerseres. De naam komt nog altijd voor als meisjesnaam, bijvoorbeeld in voornamen als Freke of Frouke. Ze was de godin van liefde, oorlog, geboorte, huwelijk en gezin; beschermster van de lentebloemen, en van dichters en elfen; Godin van de magie en mysteriën, liefde en seksueel verlangen, oorlog en de dood; beschermgodin van de oogst. Freija's woonplaats of paleis was Folkvang, het strijdveld. Ze ontving gestorvenen op het slagveld in haar hal Sessrumnir. Ze deelde de zielen der verslagenen met Odin, die heerste over het Walhalla. Haar vader was de zeegod Njord, haar broer was Freyr of Freij.
De halsketting Brísingamen was een van haar attributen; verder bezat ze een mantel van veren, die de drager het vermogen schonk in een valk te veranderen. Ze werd geassocieerd met lente, bloemen en muziek. Haar bediende heette Fulla; ze werd soms ook met haar geïdentificeerd. Ze werd ook geassocieerd met de godin of de planeet Venus. De Romeinen noemden de dagen van de week naar de planeetgoden; de vrijdag werd naar Freija genoemd.
Freya was de aanvoerdster van de Afliae. ('machtigen') of Dísir ('goddelijke grootmoeders'). Een van haar namen was Vanadis (dís ('voourouder') der Vanen); ook heette ze Wanabruhd ('Bruid der Wanen"). Ze was de voorouder van het godengeslacht der Vanen of Vanyr. Door haar huwelijk met Odin werd ze ook opgenomen tot het geslacht der Asen. Andere namen voor haar waren Menglod ('zij die zich over de halsketting verheugd') en Mardoll (zeeglans). Ook werd ze Gefn genoemd, 'geefster', een naam die mogelijk verwant is aan de naam van de Deense godin Gefion. Haar titel Syr wijst op haar relatie met de zeug. Haar naam Horn komt voor in plaatsnamen in oost-Zweden; 'horn' wordt soms vertaald als 'vlas', van horr. De titel zou kunnen verwijzen naar Freyja's functie als beschermgodin van het spinnen van het vlas, een van de huishoudelijke vrouwenambachten. Ze kan misschien ook worden geassocieerd met Skialf, een vroege Zweedse koningin, die was getrouwd met de koning Agni. Skialf bracht hem om met haar ketting; het verhaal wordt wel opgevat als een herinnering aan een ooit in Zweden gebruikelijk koningsoffer.
De Noorse fallische god Freyr
Freija's broer Freij of Fro werd afgebeeld als fallische god. Hij was de god van vruchtbaarheid en overvloed. De elfde-eeuwse kroniekschrijver Adam van Bremen vermeldde dat voor hem een offer zou worden gegeven in verband met vruchtbaarheid en huwelijken. De seksuele tweeëenheid bestond na het verdwijnen van de oudere religies nog voort in de gedaante van koeken die worden gebakken tijdens feestdagen, zoals bijvoorbeeld sinterklaas. Deze koeken dragen de naam vrijerkoeken, en vertonen de afbeelding van een man en een vrouw. Oorspronkelijk hadden deze koeken vruchtbaarheidsmagie. Het kinderfeest sinterklaas bereidt symbolisch de overgang voor van de kindertijd naar de volwassentijd, als de kinderen vruchtbaar gaan worden.
Ze rijdt op het everzijn Hildeswin of op een door twee mannelijke katten getrokken wagen. De namen van de katten worden nooit genoemd. Het varken is eigenlijk haar menselijke geliefde Ottar, in een vermomming. Ze bezat een jas van veren waarmee ze tussen de werelden kon vliegen. Ze schonk zonneschijn en vruchtbaarheid. Ze bezoekt soms de bokken in de gedaante van een geit.
Freija bezat ook het vermogen te vliegen doordat ze een kleed van veren droeg, of de gedaante van een valk kon aannemen. Als vogel kon ze grote afstanden afleggen, een kunst die ook Odin en Loki verstonden. Loki leende haar valkenkleed om de ontvoerde godin van de eeuwige jeugd Idun naar huis te brengen.
Freya heeft seks met de dwergen als betaling voor haar halsketting
In haar paleis Folkvangr ontving ze de gestorven vrouwen, zoals Odin de gevallen mannen ontving in het Walhalla. Ze voerde de Valkyren (Walkuren) aan en bood een mededrank aan aan de Einheriar, de gevallenen die als strijder door Odin zouden worden ingezet voor Ragnarok. Freya verkreeg de ketting Brísingamen door een nacht door te brengen met elk van de vier dwergen die de ketting hadden gesmeed. Motieven van dit verhaal zijn overgeleverd in het sprookje van Sneeuwwitje. Dwergen werden geassocieerd met de ambachten en de smidskunst. Het verhaal was ook al bekend bij de Grieken, die vertelden hoe Athene in het bezit kwam van haar wapenrusting door de smid Hephaistos, die ook soms werd voorgesteld als dwerg, een eenmalig seksueel contact toe te staan, dat echter nooit volledig werd doorgezet. Hephaistos had ook een ketting gemaakt, die Aphrodite schonk aan haar dochter Harmonia, ter gelegenheid van haar huwelijk met Kadmos. De ketting zou haar net als aan Freija schoonheid schenken. Aphrodite was zelf gehuwd met Hephaistos, maar wel tegen haar zin. Haar minnaars Ares of Adon vertonen gelijkenis met de minnaars van Freija, bijvoorbeeld omdat ze eveneens werden geassocieerd met een varken. Aphrodites eigen seksuele aantrekkingskracht werd vooral veroorzaakt door haar bijzondere gordel.
De associatie van de liefdesgodin met een ketting dateert van oudsher; al uit de oude Harappa-cultuur uit India zijn beeldjes met zo'n voorstelling overgeleverd.
Freyja werd door iedereen begeerd en haar werden vele geschenken beloofd. Haar dochters waren Gersimi en Hnos ('schat'). Hun vader was Od. Freya huilde gouden tranen om Od toen ze hem verloor. Het is niet duidelijk waarom Od precies verdween. Volgens sommigen is Od dezelfde als Odin. Ze rouwde om zijn dood, toen hij zichzelf offerde voor het verkrijgen van kennis over de runen. Ze leerde Odin en ook anderen seidr, de gave van het voorspellen; ze leerde hem geheime kennis over bepaalde letter- of schrifttekens. Het schrift en lettertekens werden in het verleden magische kracht toegeschreven. De tekens van het Egyptische schrift heten hiëroglyphen, 'heilige tekens'. De tekens van het runenalfabet bijvoorbeeld worden elk geassocieerd met een symbolische betekenis. Het geven van chocoladeletters aan kinderen met sinterklaas is misschien terug te voeren op deze oude, magische betekenis van letters.
Seidr werd gewoonlijk beoefend door zieneressen in een toestand van extase; deze vrouwen heetten volva. De volva werd soms begeleid door muziek en koorzang. Een van haar taken was het beantwoorden van vragen van de aanwezigen. De vragen hadden normaal gesproken betrekking op wat het komende seizoen aan voorspoed zou brengen, of wat de vooruitzichten van de huwbare jongeren waren. De zieneressen trokken door het land en bezochten boerderijen en feesten.
Verwante godinnen die worden geassocieerd met de introductie van het schrift zijn de Indiase Kali en de Griekse Calliope, een van de Muzen.
Freya rijdt door de lucht op haar kat
Uit beschrijvingen van kleding, gedrag en andere kenmerken van deze gelegenheden zijn overeenkomsten zichtbaar met diverse sjamanistische tradities die nog bestonden of bestaan in Europa en Azië. Vaak worden kostuums van dierenhuiden of vogelveren gedragen. Als een staat van trance wordt bereikt, gelooft men dat de sjamaan reizen naar de hemel kan afleggen. Veel mythische beschrijvingen van de luchtreizen van bijvoorbeeld Freija en Odin, en ook verhalen over lijden, sterven en wedergeboorte, komen overeen met de sjamanistische trance en met initiatierituelen. Deze kenmerken komen overeen met wat verteld wordt over de als Moeder of Goede vrouwen bekend staande vrouwen, zoals de Matres of Parcen, Holda, de Nornen, en met godinnen als Diana of Carmenta. In sprookjes als Doornroosje of Assepoester werd de herinnering aan deze vrouwen overgeleverd.
De wensen of voorspellingen die werden gedaan, gingen gewoonlijk in vervulling, en werden min of meer opgevat als wet of veroorzaker van de gebeurtenissen. Vaak werden de volva's als schuldige aangewezen van een slechte oogst, ziek vee of een sterfgeval. Dit geloof komt ook sterk naar voren de beschuldigingen tegen heksen, tijdens de heksenjachten van latere tijd, waar het wordt gebruikt als alibi om een hele levensstijl uit te roeien.
De Vanadisnacht, beter bekend onder de gekerstende naam Walpurgisnacht, was een feest voor Freija. Het feest wordt gevierd in de nacht van 30 april op 1 mei; deze nacht is geschikt voor het doen van voorspellingen (seidh en spa). Tijdens dit lentefeest brandden vreugdevuren en vonden de geliefden elkaar.
De naam Walpurgisnacht is afkomstig van de christelijke heilige Walpurga, ook weergegeven als Valderburg, Walburga of Wealdburg en vele andere vormen. Zij leefde in de achtste eeuw, en ze was familie van Bonifatius. Haar heiligverklaring vond plaats op 1 mei rond het jaar 870. De in Engeland geboren heilige werd beschermheilige van het Duitse Eichstadt, waar ze haar naam gaf aan de voormalige kerk van het Heilig Kruis. Haar relieken werden op 1 mei 870 hierheen overgebracht en geplaatst op een rots waar de geneeskrachtige walburga-olie uitstroomt. De jaarlijkse viering van 1 mei werd gekerstend door nu de christelijke walpurgisnacht te vieren voor Walpurgis, die de oude gebruiken zou hebben bestreden.
De naam Walpurga wordt etymologisch wel vergeleken met de Valkyren en het Walhalla. Wal heeft betrekking op de gevallenen, de uitverkorenen die omkwamen op het slagveld en naar het Walhalla gingen. De Walkuren selecteerden de doden op het slagveld. Het tweede deel van de naam betekent bescherming.
Freya kan worden geïdentificeerd met de Noorse Frigg, maar er zijn ook verschillen. Mogelijk hebben ze dezelfde oorsprong. Ze hebben beide een mantel van valkenveren en beide verkregen ze hun ketting door seksuele activiteit.
Freija's verwantschap met de Semitische Ishtar blijkt onder andere uit de gecombineerde functie van godin van de liefde en van de oorlog. Bij de Grieken is deze betekenis opgesplitst in twee godinnen, Aphrodite en Athene. De namen Odin en Od van Freija's geliefde zijn misschien verwant met Adonis, de geliefde van Aphrodite. Deze namen hebben een Semitische herkomst. Aphrodite is een verbastering van de west-Semitische naam Astarte, terwijl Adonis komt van Adon, het Semitische woord voor 'heer'.
Sinds het christendom werd Freija geassocieerd met kwade krachten. Vrouwen die de tradities van de godin volgden, werden geassocieerd met hekserij. De Walpurgisnacht werd voorgesteld als een orgiastische heksennacht waarbij met de duivel werd gepaard. De katten van Freija werden geassocieerd met de duivel. De sjamanistische kunsten van vrouwen werd zwarte magische kracht toegeschreven, en vrouwen die zouden hebben deelgenomen aan nachtelijke activiteiten met Goede Vrouwen werden gestraft. Vroedvrouwen werden in geval van miskramen beschuldigd van hekserij.
© nissaba.nl Deze pagina is 19579 keer bekeken
|
| KenmerkenEtymologie: Vrouw Andere namen: Menglod, GefnTitels: Vanadis, Disir, Bruid der Wanen Verwant: Frigga, Gefion, volva, Aphrodite, Venus, Athene, Ishtar, Bast, Holda
Functies: alfabet, goede vrouwen, liefde, oorlog, rouw, sexualiteit, sjamanisme
Lexicon: Assepoester, Doornroosje, heks, sjamanisme, Einheriar, Brisingamen, seidr, Sneeuwwitje
Feesten en rituelen: Walpurgisnacht
Attributen: drank, geit, kat, ketting, mantel, valk, varken, vogel, wagen
goden: Freij, Loki, Njord, Od, Odin, Ottar
Mythische plaatsen: Walhalla, Folkvangr, Sessrumnir
Landen/volken: Germanen, Noors, Scandinavië
Streek/gebied: , ,
Oude pagina's
Kijk hier voor uitgebreide zoekmogelijkheden.
lexicon
kalenderdagen
mythische plaatsen
hemellichamen
attributen
functies
goden
archeologische lokaties, tempels etc.
landen
steden
|
Beer (Demeter) Hoi Els mag i k wee
Els (Bellona) Hallo Lou, er zijn n
lou (Bellona) goed uitgelegd :duim
Els (Diana) PS, de achterzijde v
Els (Diana) Hallo Gretha, bedank
Gretha/Beer (Diana) "Haar belangrijkste
Els (Diana) Hee Gretha, zeker ma
Gretha (Diana) Hoi Els Mag ik weer
Marleen (Artemis) Dit heeft mij erg ge